Χρ.Μασσαλάς:Οι ευθύνες της διανόησης και η κρίση…

Το καθήκον κάθε πνευματικού ανθρώπου συνίσταται στο να πληροφορεί και να τεκμηριώνει, με κατανοητό τρόπο, επιτρέποντας στο κοινό να διαμορφώσει μια προσωρινή τεκμηριωμένη γνώμη για το «γίγνεσθαι».

Όμως, σε αρκετές περιπτώσεις, αρκετοί

διανοούμενοι, είτε από ατολμία, είτε από ματαιοφροσύνη, είτε από αριβισμό, έχουν γίνει προδότες του πνεύματος. Για παράδειγμα, επινόησαν και προπαγάνδισαν το ναζισμό (M. Heidegger, K. Young).  Το

χειρότερο ίσως είναι ο «γλωσσικός εκμαυλισμός». Προκειμένου να συναρπάσουν, μιλούν και γράφουν με μια ακατανόητη, αλλά εντυπωσιακή και εξεζητημένη γλώσσα…

Οι διανοούμενοι πρέπει να εστιάζουν: α)  στην ανάλυση της πραγματικότητας, β) στην ανάδειξη της αλήθειας, γ) στην αποκάλυψη του ψεύδους, δ) στην προστασία της πολιτικής ελευθερίας, ε) στη διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στ) στην καλλιέργεια περιβάλλοντος αισιοδοξίας…

Η πατρίδα μας βρίσκεται σε παρακμή….Στο σύνολο τους, οι θεσμοί της υπολειτουργούν, οι αξίες ξεθωριάζουν, η ακηδία κυριαρχεί και η απαισιοδοξία έχει δημιουργήσει περιβάλλον αβεβαιότητας. Αναζητείται ελπίδα…

Για να βρούμε ρωγμή ελπίδας πρέπει να εξαλείψουμε τις αιτίες που οδήγησαν τη χώρα σε σημείο διεθνούς ανυποληψίας και εσωτερικής αποσύνθεσης. Η κρίση του πολιτικού μας συστήματος είναι βεβαιωμένη, αλλά ποιος ο ρόλος των διανοουμένων στην κρίση;

Όπως είναι γνωστό, η πνευματική elite ήταν πάντα στα κέντρα διαμόρφωσης των αποφάσεων και κατά συνέπεια είχε ρόλο σε όλα τα στάδια της υποβάθμισης της χώρας: διαπαιδαγώγησε την πολιτική ηγεσία και προσέφερε τις συμβουλές της κατά τη διακυβέρνηση της χώρας. Οι πολιτικές αποφάσεις είναι εμποτισμένες από τη γνώση και το ήθος τους.

Οι διανοούμενοι είχαν κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση και λειτουργία του εκπαιδευτικού μας συστήματος και στην προσφορά προτύπων για να ταυτιστεί η νεολαία μας. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό και λίαν ευδιάκριτο…Γεννάει μελαγχολία..

Η διαχεόμενη από τα ΜΜΕ υποκουλτούρα δεν βρήκε την αντίσταση της δικής μας διανόησης. Το αναμενόμενο θα ήταν η ενημέρωση του λαού με πρωτοβουλίες που μπορούσαν να πείσουν. Αντίθετα, η συμμετοχή στα διάφορα συμβούλια και η εγγύτητα με τους διαμορφωτές της δημόσιας γνώμης κυριάρχησαν…Πρέπει να πείσουν τα ΜΜΕ να βλέπουν και να λένε την αλήθεια. Χωρίς τη συμπαράταξή τους, είναι σχεδόν αδύνατο να παραμείνει κανείς αισιόδοξος!

Το αποτέλεσμα ήταν η κατανάλωση συμβόλων, η μειωμένη αισθητική, η απουσία του μέτρου και η μη ανάδειξη των πραγματικών δημιουργών.

Η στάση της διανόησης θα μπορούσε να συμβάλει στην καλλιέργεια σεβασμού στον πολιτιστικό μας πλούτο και στην τόνωση της ποιότητας σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η παράδοση  ποιότητας απουσιάζει από τη χώρα μας.

Εδώ και πολλά χρόνια στη χώρα μας έχει κυριαρχήσει στον πολιτικό χώρο ο φανατισμός και το ψεύδος. Οι μεν επιθυμούν να αποκτήσουν εξουσία και είναι τόσο υποκριτές, όσο ισχυρίζονται πως είναι οι δε, οι αντίπαλοί τους. Οι πνευματικοί μας άνθρωποι είχαν καθήκον να στηλιτεύσουν και το φανατισμό και το ψεύδος, αλλά άλλοι ενίσχυσαν τους μεν και άλλοι τους δε.

Η παρακμή της χώρας ήταν αναμενόμενη…και η οικονομική κρίση επακόλουθο! Η για πολλά χρόνια,  πλασματική οικονομική ευημερία έφτασε στο τέλος και μαζί η χώρα στο χείλος της αβύσσου.

Η κρίση ήταν βεβαία, και το γνώριζαν και οι διανοούμενοί μας. Τι έκαναν να σταματήσουν τη χώρα από τον κατήφορο; Γιατί δεν είπαν την αλήθεια στο λαό; Πόσοι αρνήθηκαν τις υπηρεσίες τους στις διάφορες κυβερνήσεις που απέκρυπταν την αλήθεια; Πολλά τα ερωτήματα…

Εκείνο που θα περίμενε ο λαός μας από τη διανόηση είναι να είχε διαπαιδαγωγήσει τους πολιτικούς στο ότι η ευθύνη τους δεν αίρεται ούτε με την αποχώρησή τους από την πολιτική, ούτε και με το θάνατό τους.

Άλλωστε, ο Θουκυδίδης παραμένει πάντα επίκαιρος: «…το γόητρο στους σύγχρονους και η φήμη στους μεταγενέστερους είναι ο σκοπός και το έπαθλο των σκληρών αγώνων».

Παρατήρηση: φωτεινές εξαιρέσεις υπήρξαν, απλά για να επιβεβαιώσουν τον κανόνα

Συμπέρασμα: Ο ρόλος των διανοουμένων στην παρακμή της κοινωνίας μας ήταν και παραμένει κυρίαρχος…Ευθύνη τους είναι να αναλάβουν  ρόλο και να καλλιεργήσουν την αισιοδοξία. Η αισιοδοξία είναι καθήκον…

Το ερώτημα είναι Μπορεί;

Οι δυνατότητες υπάρχουν, η αλήθεια, η ορθολογικότητα, η διανοητική υπευθυνότητα και το θάρρος πρέπει να κυριαρχήσουν στις πρωτοβουλίες της.

Η κρίση είναι ευκαιρία για τη διαμόρφωση μιας άλλης κουλτούρας, που θα ενεργοποιεί τον πολίτη, την πηγή νομιμότητας του δημοκρατικού μας πολιτεύματος.

Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς

π. Πρύτανης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων