O δρόμος της προοπτικής…

Η πατρίδα μας έζησε πολλές περιπέτειες και μάλιστα σε ταραγμένες εποχές…και επέζησε!

Η επιβίωση του λαού της στηρίχθηκε κυρίως στη δομή του νοικοκυριού με την έννοια της οικογένειας. Μια τυπική οικογένεια απαρτιζόταν από 3-10 άτομα κάθε ηλικίας που ζούσαν μαζί για μια μακρόχρονη περίοδο.

Για την επιβίωσή της συνδύαζε πολλαπλές, συλλογικά, πηγές εισοδήματος. Το χαρακτηριστικό της οικογένειας ήταν η υποχρέωση να συμβάλουν όλα τα μέλη της στο εισόδημα και φυσικά στην κατανάλωση που αυτό επέτρεπε.

Οι πηγές του εισοδήματος ήταν: α) Οι μισθοί μελών της οικογένειας από την εργασία τους σε κάποια παραγωγική διαδικασία. β) Η ιδιοκατανάλωση. Η πηγή αυτή αφορούσε κυρίως τις αγροτικές οικογένειες που μπορούσαν να παράγουν είδη διατροφής και πρώτης ανάγκης και καταναλώνονταν από τα μέλη της οικογένειας χωρίς τη μεσολάβηση της αγοράς. γ) Η μικροεμπορευματική παραγωγή, που αφορούσε σε προϊόντα που παρήγαγαν μέσα στην οικογένεια και πουλιούνταν στην ευρύτερη αγορά. δ) Η εκμετάλλευση της ιδιοκτησίας (π.χ. ενοίκια) και ε) Η μεταβίβαση πόρων. Με τον όρο αυτό εννοούμε το εισόδημα που εξασφαλίζει στην οικογένεια η υποχρέωση άλλων ή η εκδήλωση αλληλεγγύης. Η πηγή αυτή μπορούσε να θεραπεύσει ανάγκες ρευστότητας σε δύσκολες στιγμές.

Στις σημερινές συνθήκες κρίσης που βιώνουμε η πηγή «μισθοί» στερεύει, αφού καλπάζει η ανεργία, η εργασία γίνεται «ευέλικτη» και ο πυθμένας κάτω από τον οποίο η αμοιβή του μισθωτού δεν μπορούσε, σε φυσιολογικές συνθήκες, να πέσει έχει υποσκαφθεί…Η ιδιοκατανάλωση περιορίζεται στις εξοικονομήσεις πόρων από τις δεξιότητες των μελών της οικογένειας (επισκευές, μαγείρεμα, …). Πρέπει να σημειωθεί ότι το Internet είναι ο «πολλαπλασιαστής» παράγοντας για την ενίσχυση των δεξιοτήτων. Η μικροεμπορευματική παραγωγή έχει καταστεί το μέσον επιβίωσης των οικονομικών μεταναστών. Για να γίνει πηγή εσόδων μιας οικογένειας πρέπει τα μέλη της να σκορπιστούν στην αγορά του δρόμου…Τέλος, η μεταβίβαση πόρων σε περίοδο παγκόσμιας ύφεσης είναι ανύπαρκτη και το περιβάλλον αλληλεγγύης αποτελεί ζητούμενο...

Ο λαός μας έζησε, έστω και επί πιστώσει, μια μεγάλη περίοδο ευημερίας και τώρα πρέπει από μια καταναλωτική κουλτούρα να προσαρμοστεί στις σκληρές συνθήκες που επιβάλλει η κρίση. There is no alternative (δεν υπάρχει άλλη λύση) εκτός από την προσαρμογή στις νέες συνθήκες και την ενεργοποίηση μιας άλλης πολιτικής που θα δημιουργεί την προοπτική. Οι πολιτικές του παρελθόντος δημιούργησαν το πρόβλημα και μαζί μια κουλτούρα ανευθυνότητας. Η διαχείριση του παρόντος προβάλλει τις αδυναμίες του πολιτικού μας συστήματος και τη χαλαρότητα των δομών του. Οι έννοιες της αξιοκρατίας, της αναλογικότητας στην κατανομή των βαρών, της υπευθυνότητας και της αξιόπιστης λειτουργίας των θεσμών έχασαν το νόημά τους. Ο ρευστός φόβος κυριαρχεί, η εντροπία του συστήματος αυξάνει και ο θυμός δεν θα αργήσει να εκδηλωθεί… 

Οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας πρέπει να αντιληφθούν το μέγεθος του προβλήματος και να παρασύρουν ολόκληρο το λαό σε μια συλλογική προσπάθεια αντιμετώπισης της κρίσης και τη δημιουργία προϋποθέσεων οικοδόμησης του μέλλοντος.

Ο τόπος μας είναι ευλογημένος και η ανάδειξη και αξιοποίηση των συγκριτικών του πλεονεκτημάτων θα μας σώσει…

Αν ρίξει κανείς μια ματιά στην ελληνική ύπαιθρο θα κυριευθεί από μελαγχολία. Η ερήμωση και η μη αξιοποίηση της γης στέρησαν τη χώρα μας από σημαντικές παραγωγικές δυνατότητες. Η λειτουργία εκπαιδευτικών μονάδων και η ανάπτυξη της γεωργίας-κτηνοτροφίας πρέπει να αποτελέσουν εθνική προτεραιότητα.

Οι ενεργειακές μας πηγές, ήλιος και αέρας, βρίσκονται σε νηπιακό στάδιο εκμετάλλευσης, ενώ άλλες χώρες με λιγοστές τέτοιες δυνατότητες μεγαλουργούν! Η μεταφορά τεχνογνωσίας και η έρευνα στις μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειες πρέπει να ενισχυθούν.

Οι παραλίες μας, ο μεγάλος μας πλούτος, δεν είναι στο βαθμό που θα έπρεπε ελκυστικές. Το κίνημα «καθαρές παραλίες» έπρεπε να κυριαρχεί, έχουμε ανάγκη ενσωμάτωσης στην κουλτούρας μας την προστασία τους. 

Η ανάδειξη του πολιτισμικού μας πλούτου και ο θεματικός τουρισμός δεν είναι η πρώτη μας προτεραιότητα, αν και είναι το μεγάλο μας πλεονέκτημα. Σε περιόδους τουριστικής αιχμής πρέπει να αξιοποιήσουμε το κίνημα του εθελοντισμού.

Οι τουριστικές μας υπηρεσίες δεν εκφράζουν τη φιλοξενία του λαού μας και προπαντός δεν πείθουν τους ξένους επισκέπτες μας. Η συνεχής εκπαίδευση και ο έλεγχος των ατόμων που προσφέρουν υπηρεσίες στους επισκέπτες της χώρας μας πρέπει να καθιερωθεί και μάλιστα με αυστηρές προδιαγραφές.

Οι διεκδικήσεις των διαφόρων κοινωνικών ομάδων δεν λαμβάνουν υπόψη τους το εθνικό κόστος και με τις ενέργειές τους φοβίζουν τους ξένους. Η συμπεριφορά των ταξιτζήδων στις πρόσφατες κινητοποιήσεις τους είναι ένα παράδειγμα. Η εκάστοτε κυβέρνηση πρέπει να έχει σχέδια διαχείρισης τέτοιων κρίσεων, διαφορετικά δίνουμε την εντύπωση ανοχύρωτης και επικίνδυνης χώρας

Τέλος, δεν ενισχύονται οι εκφράσεις πολιτισμού και ιδιαίτερα οι νέοι δημιουργοί που μπορούν να αναδείξουν τη νέα Ελλάδα που οικοδομείται (πρέπει να οικοδομείται). Η διαχείριση του παρόντος δεν πρέπει να είναι αποκομμένη από τη δημιουργία προοπτικής για το μέλλον. Η νέα γενιά πρέπει να βρει ορίζοντα να προβάλει το όραμά της. Χωρίς το καινοτόμο πνεύμα της η κρίση θα βαθαίνει και η πατρίδα μας δεν θα δει ξανά την άνοιξη…

Σε μια περίοδο κρίσης είναι επιτακτική ανάγκη να καθορίσουμε ένα κοινό τόπο και να επικεντρώσουμε όλοι τις προσπάθειές μας να τον κατακτήσουμε. 

Στο μυαλό του κάθε Έλληνα υπάρχει το θεμελιώδες ερώτημα. Που πάμε και πως πάμε;

Η πολιτική ηγεσία της χώρας πρέπει να του απαντήσει με πειστικά επιχειρήματα που θα ενσωματώνουν γνώση και συλλογική δράση.
Θέλουμε όλοι μια άλλη πατρίδα και πρέπει να οπλιστούμε με αισιοδοξία για το δρόμο…

Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς

π. Πρύτανης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων