Ο Ξένος

Γράφει η Φοίβη

Η μετατροπή του πλανήτη μας σε παγκόσμιο χωριό εύλογα μας καλεί στη δημιουργία μιας νέας φιλοσοφίας της συνύπαρξης, η οποία οφείλει να έχει σαν βάση την αγάπη αφού αυτή υπάρχει μέσα στη φύση μας.

Ιδού λοιπόν η λογική των ζώντων οργανισμών: το κύτταρο βρίσκεται σε 

διαρκή ανταλλαγή της ύλης με τα γειτονικά του κύτταρα και με το αίμα που κυκλοφορεί μέσα στα αγγεία. Η ανταλλαγή αυτή είναι απαραίτητη προκειμένου το κύτταρο να μη νεκρωθεί και έμμεσα, προκειμένου να διατηρήσει την ταυτότητά του. Γιατί νεκρό και απασυντεθειμένο παύει να έχει ταυτότητα.

Οι πολιτισμοί, επειδή  είναι ζωντανοί, βρίσκονται σε διαρκή ανταλλαγή και ώσμωση. Έτσι εμπλουτίζονται οι ίδιοι αφ’ ενός, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλουν σε μεγαλύτερη προσέγγιση και καλύτερη κατανόηση των ανθρώπων. Χωρίς αυτή την αλληλεγγύη των πολιτισμών οι διάφοροι λαοί και τα έθνη θα παρέμεναν απολύτως ξένα και ακατανόητα το ένα για το άλλο. Και φυσικά, αυτό θα κατέληγε σε ακόμη μεγαλύτερη εχθρότητα από αυτή που βλέπουμε σήμερα, αφού το άγνωστο το φοβόμαστε.

Πως όμως θα διαφυλαχθεί η ταυτότητα μέσα σε αυτή την αέναη ανταλλαγή? Πως θα προληφθεί η αλλοιώσή της και θα αποφευχθεί η καταστροφική ομοιομορφία? Πάλι η βιολογία δίνει την απάντηση. Στο εσωτερικό του κυττάρου βρίσκεται ο πυρήνας, ο οποίος καθορίζει και την εξειδίκευση του. Από την άποψη του γενετικού υλικού, βέβαια, όλοι οι πυρήνες των κυττάρων ενός σώματος έχουν τις ίδιες πληροφορίες. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό διότι υποδηλώνει ως προς το θέμα μας τη θεμελιώδη ομοιότητα όλων των ανθρώπων, την κοινή ανθρώπινη φύση τους, τη βάση δηλαδή της αμοιβαίας κατανόησης και αγάπης.

Η ανταλλαγή στοιχείων με άλλους λαούς δε συνιστά κίνδυνο για την ιδιοπροσωπία αν παραμένει άθικτος ο πυρήνας, εκείνα δηλαδή τα βασικά χαρακτηριστικά που για μας συγκροτούν την ελληνικότητα.

Γι αυτό κάθε πολιτισμός πρέπει να ξεκαθαρίσει ποιά είναι τα θεμελιώδη γνωρίσματα του, έτσι ώστε να τα περιφρουρήσει δεόντως. Ταυτόχρονα, όμως, χρειάζεται να αναλάβει το θαρραλέο εγχείρημα του διαλόγου με άλλους πολιτισμούς και της ανταλλαγής στοιχείων μεταξύ τους. Μόνο μια στάση που μαρτυρεί ανασφάλεια θα μπορούσε να φοβάται τη διαφορετικότητα. Ένας λαός με σιγουριά για την ταυτότητα του και χωρίς σύνδρομα κατωτερότητας αισθάνεται ευγνωμοσύνη προς τον ξένο. Γιατί κάνει καλύτερο τον ίδιο. Υπό κάποιες προϋποθέσεις η διαφορετικότητα του άλλου επιτρέπει ένα αληθινότερο κοίταγμα του εαυτού μας, γιατί μας φέρνει αντιμέτωπους με τον καθρέφτη και μας βγάζει από το κλειστό  μας σύστημα αναφοράς. Μόνο μια λογική αυτάρκειας θα μπορούσε να απορρίπτει εξ αρχής τα καλά που προέρχονται από τη διαφορετικότητα του ξένου.

Όταν συναντάμε ακραίες συμπεριφορές καχυποψίας και κλεισίματος τότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι παραμένει αβέβαιη η ταυτότητα. Ο ξένος δηλαδή «πληρώνει» το γεγονός ότι σε ένα βαθμό ο εαυτός μου, μου είναι άγνωστος και ξένος. Γίνεται περισσότερο κακός στα μάτια μου γιατί του έχω αποδώσει και μέρος της δικής μου κακίας την οποία δεν αντέχω να αναγνωρίσω. Σπάνια αντιμετωπίζουμε τη διαφορετικότητα του άλλου θετικά γιατί τότε θα έπρεπε αναγκαστικά να δούμε τον εαυτό μας περισσότερο κριτικά. Τι άλλο είναι, όμως η διαφορετικότητα του ξένου παρά η αυθεντικά προσωπική κατάθεσή του στον κοινό πολιτισμό της ανθρωπότητας. Με τα προτερήματα και τα μειονεκτήματά της βεβαίως, όπως και η δική μας κατάθεση.

Η αμυντικότητα των νεοελλήνων ως προς την ταυτότητά τους, ίσως, να δικαιολογείται από τη μακρά παράδοση αιώνων δουλείας και ξένων επιβουλών. Σήμερα όμως είναι καιρός να σκύψουμε με μεγαλύτερη προσοχή στο μεγαλειώδες χαρακτηριστικό του ελληνισμού, που αγκαλιάζει με αγάπη κάθε καινούργια ιδέα και κάθε πολιτισμό με τον οποίο έρχεται σε επαφή, προκειμένου να προσλάβει από αυτόν ο,τι καλό αξίζει και να του μεταδώσει από το δικό του θησαυρό.