Σιγά τα ωά

Το αυγό σε όλα τα λαογραφικά δρώμενα συμβολίζει την ίδια την ζωή. Από τα κόκκινα αυγά της Λαμπρής, μέχρι την «χάσκα» της Αποκριάς, το αυγό ήταν πάντα η πηγή της ζωής. Και δεν είχαν άδικο οι πρόγονοί μας, που συμβόλιζαν το αυγό με την ζωή, καθώς το αυγό είναι ζωή και δίνει ζωή, και το βρίσκουμε  και στα έθιμά μας, και στον προφορικό λόγο και ακόμη περισσότερο στην μαγειρική.

Η θρεπτική αξία του αυγού είναι γνωστή. Και ο κρόκος και το ασπράδι χρησιμοποιούνται και 

στην μαγειρική και την ζαχαροπλαστική. Αλλά και το βραστό μελάτο αυγό είναι ένα καταπληκτικό πρωινό γεύμα, καθώς και το τηγανιτό αυγό μάτι. Τα περισσότερα φαγητά και γλυκά περιέχουν αυγό και θα ήταν ανώφελο να τα απαριθμήσομε όλα αυτά.

Το παράξενο όμως είναι ότι η λέξη «αυγό» πέρασε μεταφορικά σε πολλές φράσεις της καθημερινής μας ζωής. Φράσεις που τις βρίσκει κανείς και στον προφορικό και στον γραπτό λόγο. Και μάλιστα μερικές από αυτές τις φράσεις περιέχουν πολύ σοφία και προβληματισμό. Λέμε: «Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα;». Αυτή η φράση σημαίνει ότι δύσκολα μπορούμε να προσδιορίσουμε μια αρχική κατάσταση. Απλά και φιλοσοφικά όμως, δίνει ένα προβληματισμό μοναδικό για την ίδια την ζωή. Είναι η ερώτηση για το πως άρχισε η ζωή, από το αυγό ή την κότα.

Μια άλλη φράση είναι: «Το αυγό του Κολόμβου», που σημαίνει η έξυπνη και εύκολη λύση ενός προβλήματος, που στην αρχή φαινόταν δύσκολο, αλλά εκ των υστέρων αποδείχτηκε απλό. Το αυγό λοιπόν έδωσε συνέχεια στο ταξίδι του Κολόμβου προς τον Νέο Κόσμο. Ένα αυγό που βοήθησε στην ανακάλυψη της Αμερικής, και από τότε η φράση αυτή πέρασε σε όλους τους λαούς.

Αλλά και ο πλούτος με αυγά εκφράζεται. Όταν λέμε: «Το χρυσό αυγό» εννοούμε τον μεγάλο και εύκολο πλουτισμό, τα πολλά και εύκολα κέρδη. Επίσης η φράση: «Βρήκε την κότα που κάνει χρυσά αυγά» σημαίνει βρήκε κάποιον που του καλύπτει τα έξοδα, χωρίς να κοπιάζει. Αλλά και η αντίθετη κατάσταση, δηλαδή η πτώχευση,  πάλι με αυγά εκφράζεται. «Έχασε και τα αυγά και τα καλάθια (ή πασχάλια)» σημαίνει έχασε ό,τι είχε και δεν είχε. 

Για κάποιον ήσυχο άνθρωπο λέμε: «Κάθισε στα αυγά του» και εννοούμε ότι δεν ανακατεύεται σε ξένες υποθέσεις, που δεν τον αφορούν. Αλλά και για ένα νέο άτομο λέμε: «Ακόμη δεν βγήκε από το αυγό» και σημαίνει ότι κάποιος που δεν έχει αποκτήσει κάποιες εμπειρίες, συμπεριφέρεται σαν να τα ξέρει όλα.

Μια φράση που ακούγεται από συνδικαλιστές και πολιτικούς είναι η παρακάτω: «Αν δεν σπάσεις τα αυγά ομελέτα δεν φτιάχνεις», δηλαδή αν δεν συγκρουστείς δεν μπορείς να φέρεις τα αποτελέσματα που αναμένεις. Και αν αυτά λένε οι πολιτικοί, ο λαός λέει και το εννοεί: «Τους πήραν με τα αυγά», δηλαδή τους αποδοκίμασαν, και δεν θα είχαν και άδικο.

 «Πάρε αυγό και κουρεμένο» σημαίνει ότι κάποιος δίνει κάτι που σίγουρα δεν υπάρχει. Αλλά η φράση «Αυγά κουρεύομε» σημαίνει μήπως δεν ξέρουμε να κάνουμε την δουλειά μας; Μια άλλη φράση είναι: «Αυγά σου καθαρίζουν» και λέγεται για κάποιον που γελάει χωρίς λόγο. Η φράση: «Αυγό και αυγό» αναφέρεται σε άγνωστους ανθρώπους.

Κάποιος φώναζε στο παζάρι της Φλώρινας: «Οι πάπιες γεννάνε τα αυγά τους ήσυχα, ενώ οι κότες κακαρίζουν σαν τρελές. Το αποτέλεσμα; Όλοι τρώμε αυγά κότας». Και συνέχιζε φωνάζοντας: «Γελάστε κότες, μια και εξήντα το αυγό σήμερα».

«Σιγά τα ωά» έλεγαν παλιά οι καθαρευουσιάνοι, ενώ σήμερα λέμε «σιγά τα αυγά» για να υποβαθμίσομε κάποιον ή μια κατάσταση.

Και αν τα αυγά χαρίζουν νόημα στις εκφράσεις μας, ταυτόχρονα χαρίζουν και μοναδικές γεύσεις. Συμβολίζουν όμως και την ίδια την ζωή μέσα από τις παραδοσιακές και θρησκευτικές μας συνήθειες. Τα αυγά λοιπόν είναι πηγή ζωής σε όλες τις πτυχές του βίου μας.

Δημήτρης Μεκάσης