Στροφή 180 μοιρών

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Τα κοινωνικά φαινόμενα και συμπεριφορές αξιολογούνται με δύο έγκυρα κριτήρια που εκτιμούν αντικειμενικά την αξία αυτών για τον άνθρωπο: τη διαχρονικότητα που μετρά την αντοχή τους στο χρόνο και την καθολικότητα που αντιστοιχεί στο εύρος της επέκτασής τους στο χώρο. Μέσα από αυτό το πρίσμα, σήμερα και 

κατά τις τελευταίες δεκαετίες σχεδόν καμία ιδέα, συνήθεια, συμπεριφορά και φαινόμενο του πολιτισμού δεν έχει πραγματική και ουσιαστική αξία για την προώθηση του ανθρώπου, αντίθετα επιτείνει τα προβλήματά του.

Η μεγάλη εξάπλωση των μαζικών μέσων επικοινωνίας και ενημέρωσης και η διαμόρφωση υποσυνείδητα μιας κενής κοινής γνώμης όχι μόνο δεν "ενημερώνει" και δεν απελευθερώνει τα άτομα αλλά τα καθιστά αντικείμενο εύκολου ελέγχου από λίγα κέντρα εξουσίας. Σημειώνεται ότι το πρόβλημα έγκειται στη χαμηλή ποιότητα του περιεχομένου και όχι στη μαζικότητα, αν και η δεύτερη συνοδεύεται σχεδόν πάντα από αδρανοποίηση του πνεύματος. Η πόλωση που παρατηρείται στα θεμέλια των κοινωνιών, στις διεθνείς σχέσεις, την πολιτική-κόμματα, τη θεολογία-θρησκεία, τον αθλητισμό ακόμα και στην ίδια την ακαδημαϊκή γνώση οδηγεί σε βέβαιη και μόνιμη στασιμότητα μέχρι οπισθοχώρηση. Επίσης η διεύρυνση του οικονομικού, πνευματικού και πολιτιστικού χάσματος μεταξύ των διαφόρων εθνών και πιο πρόσφατα μεταξύ των στρωμάτων εντός εθνικών συνόρων, οδηγεί στην ολοκλήρωση της παρακμής και καταρράκωσης. Τέλος, η αποστροφή από τα κλασικά γράμματα, η άγνοια της σωρρευμένης γνώσης και ιστορικής εμπειρίας αιώνων και η πνευματική εξάρτηση από την ευτέλεια και εφημέρεια δεν αφήνουν περιθώρεια ανάκαμψης.

Με βάση λοιπόν τις αρχές της διαχρονικότητας και καθολικότητας, ο Πανανθρωπισμός απορρίπτει σχεδόν όλες τις εκφάνσεις της σύγχρονης κοινωνίας και προτείνει την όδευσή της σε διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση με πρώτο την υιοθέτηση κλασικών ανθρωπιστικών αρχών από όλα τα μέλη της. Τα επακόλουθα της "πνευματικής ολοκλήρωσης" είναι ευεργετικά: μετάβαση των χαλαρών ομάδων σε μία συμπαγή ενότητα που θα λειτουργεί άρτια, δίκαια και υπέρ του κοινού οφέλους, κινητοποίηση και απελευθέρωση των ανθρώπινων δυνάμεων που παραμένουν εσκεμμένα αδρανείς, εξάλειψη των κέντρων εξουσίας που ελέγχουν μονομερώς το παγκόσμιο γίγνεσθαι και πρόληψη της επιστροφής σε αυτά. Στην παρούσα αδιέξοδη κατάσταση η παραπάνω εξέλιξη φαντάζει ουτοπική όταν όμως τελικά επικρατήσει η ανώτερη Ιδέα, οι αλλαγές θα συμβούν ραγδαία και αλυσιδωτά. Οι μόνοι που τότε δε θα είναι ικανοποιημένοι, είναι όσοι σήμερα αποτελούν την κατάρα της κοινωνίας...