Η κρίση, η οργή και το μέλλον…

Το τέλος του 20^ου αιώνα κυριάρχησαν οι οικονομικές αξίες, καθώς τα πάντα εξετάζονταν κάτω από έναν οικονομικό μεγεθυντικό φακό.

Ο 21^ος αιώνας βρήκε τον κόσμο μας να μοιάζει με ένα απέραντο καζίνο. Κάποιοι κέρδιζαν πολλά χρήματα, διακινώντας καινούργια 

προϊόντα, γεμάτα ασαφείς συνυφάνσεις και κινδύνους, προκαλώντας όμως αστάθεια στον χρηματοοικονομικό τομέα.

Για αρκετά χρόνια το επίπεδο ζωής στην ΕΕ, (και στη χώρα μας), ήταν από τα υψηλότερα που γνώρισε ο πλανήτης. Το γεγονός αυτό μας νανούρισε ώσπου πέσαμε σ’ έναν ύπνο γεμάτο όνειρα και πολλές ψευδαισθήσεις. Περιφρονήσαμε την απλή ανθρώπινη ζωή, ξεχάσαμε τις δυνατότητες που μας προσέφερε ο τόπος μας και διαλύσαμε, με την ανευθυνότητά μας, το κράτος πρόνοιας.

Ο διοικητικός μηχανισμός, αντί να εκσυγχρονιστεί για να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις, συνέχισε να παρουσιάζει αρχαϊκά χαρακτηριστικά, που εξακολουθούν να τον καταδυναστεύουν: η ευνοιοκρατία και η διαφθορά είναι ευρύτατα διαδεδομένες και εμποδίζουν κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού.

Η κρίση ήταν θέμα χρόνου και μαζί η αφορμή να συνειδητοποιήσουμε προβλήματα που υπήρχαν ήδη, αλλά δεν είχαν βγει ακόμα στο φως. Ένα από αυτά είναι και το μέγεθος της φοροδιαφυγής. Το πρόβλημα αυτό ήταν γνωστό και αποτελεί μέρος της κουλτούρας μας. Μια εξήγηση που αναφέρεται συχνά και αφορά τόσο τη χώρα μας όσο και άλλες γνωστές χώρες είναι ότι  στις χώρες αυτές υπάρχει εδραιωμένη η πίστη ότι το κέντρο εξουσίας βρίσκεται εκτός της χώρας, το κράτος δεν ανήκει στους πολίτες. Συνέπεια αυτού  είναι ότι η φοροδιαφυγή δεν έχει καμία ηθική φόρτιση. Αυτά τα αισθήματα έχουν μακρύ παρελθόν και δεν αλλάζουν εύκολα.

Σε πολιτικό επίπεδο εκείνο που κυριάρχησε ήταν η εμφάνιση των λαϊκιστικών κομμάτων. Τα κόμματα αυτά είναι ένα σύμπτωμα, είναι «τράπεζες οργής», όπου οι πολίτες καταθέτουν την οργή και τη δυσαρέσκειά τους όταν δεν αισθάνονται πια πως τους αντιπροσωπεύουν οι καθιερωμένοι πολιτικοί σχηματισμοί. Η οργή που αποθηκεύεται σ’ αυτές τις τράπεζες είναι τις περισσότερες φορές κατανοητή και τα ερωτήματα που τίθενται νόμιμα. Άλλωστε η συνεισφορά των παραδοσιακών πολιτικών κομμάτων στην εμφάνιση του φαινομένου του λαϊκισμού ήταν κυρίαρχη. Μόνο η συνεπής στάση τους στις σημερινές συνθήκες μπορεί να απαλύνει την οργή των πολιτών και να συμβάλει στην επαναφορά του  μέτρου.

Μια κοινωνία στην οποία έχουν θέση η οργή, η θλίψη, το αίσθημα της προδομένης εμπιστοσύνης και του χαμένου μέλλοντος είναι ανάγκη να οδηγηθεί σε κατάσταση ηρεμίας. Μια τέτοια κατάσταση απαιτεί τη διάχυση περιβάλλοντος δικαίου, γιατί το δίκαιο δημιουργεί ηρεμία, ενώ το άδικο χάος. Οι περιπτώσεις που περιμένουν την απόδοση δικαιοσύνης είναι πολλές και οι προσδοκίες των πολιτών ακόμη περισσότερες. Θέλουμε ένα έξυπνο κράτος, αφού πρώτα αποκτήσουμε στοιχειωδώς λειτουργικό κράτος, όπου η πολιτική και η δημοκρατία θα βρίσκονται στο κέντρο…

Αν και τα μέτρα, -περικοπές, «κλαδέματα», τιμωρία-, που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση της κρίσης δεν δημιουργούν δίκαιο, το αντίθετο μάλιστα, εκείνο που πρέπει να επιδιωχθεί είναι η αισιοδοξία. Θέλουμε αισιοδοξία που να παρασύρει τους πάντες, σε μια μάχη που ενώνει  αντί να χωρίζει. Αυτό που βιώνουμε δεν είναι μια συνηθισμένη κρίση, είναι μια μετάβαση, μια μετάβαση σε μια άλλη φάση της ιστορίας, μια κρίση που αγγίζει τα θεμέλια της κοινωνίας μας.

Στο νέο ορίζοντα που ανοίγεται μπροστά μας χρειαζόμαστε  γυαλιά αισιοδοξίας για να βλέπουμε τον κόσμο και τις προοπτικές του. Άλλωστε, οι προσδοκίες μας ρυθμίζουν το μέλλον…

Χρήστος Β. Μασσαλάς

Καθηγητής

π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Πηγή: matrix24.gr