Kρατερό-Ράκοβο

Επιμέλεια Νάσος Στ. Παπαδάκης

Στο Εθνικό αφήνουμε το δημόσιο δρόμο πια. Ακολουθώντας μια στενή, ανηφορική κι ελικοειδή ατραπό κατά μήκος της ελληνοσερβικής μεθορίου, φτάνουμε ύστερα από συνεχή πορεία μιας ώρας στο ηρωικό και μαρτυρικό 

προπύργιο του Ελληνισμού της Μακεδονίας, το Κρατερό, το παλιό Ράκοβο…

Το Σούλι αυτό της Μακεδονίας μας και το καινούργιο Μεσολόγγι, με την άφθαστη σε ηρωισμό, αγώνες και αυτοθυσίες ιστορία του, χτισμένο στις πλαγιές μιας άγριας και κατάφυτης χαράδρας, μόλις 500μ. μακριά από τα σύνορα, έχει σήμερα -ή μάλλον είχε ως προχθές- 150 σπίτια και 1000 περίπου ψυχές. Απέχει από τη Φλώρινα περί τα 18 χλμ.

Χωριό φτωχό, φτωχότατο, γιατί όλη σχεδόν η ορεινή περιοχή του είναι πετρώδης και άγονη. Λίγα λιβάδια επάνω από το χωριό και λίγα χωράφια από την άλλη μεριά κατάλληλα μόνο για πατάτες κι αραβόσιτο, είναι η πλουτοφόρα περιοχή του χωριού. Με την φιλοπονία τους όμως οι κάτοικοι δημιούργησαν αρκετούς οπωρώνες και τα μήλα του Κρατερού είναι τα καλύτερα της περιοχής. Από την παρακείμενη δασώδη περιοχή ξυλεύουν και μεταφέρουν καύσιμη ξυλεία με τα ζώα τους, στα χωριά του κάμπου κι έτσι εξοικονομούν λίγα χρήματα.

Χτίστηκε μπροστά από 150 χρόνια κι ήταν πάντοτε ο προμαχώνας του Ελληνισμού. Συσπειρωμένοι οι κάτοικοί του ανέκαθεν γύρω από την ιδέα της Ελληνικής Πατρίδας και της Χριστιανικής Θρησκείας στάθηκαν πάντα άξιοι απόγονοι του μεγαλείου και του άφθαστου ηρωισμού των προγόνων μας.

Στο Μακεδονικό Αγώνα ήταν το κέντρο και η ψυχή της Εθνικής αυτής εξορμήσεως για την προάσπιση της ελληνικότητας της Μακεδονίας. Όλοι οι Κρατεριώτες μετείχαν στον Μακεδονικό Αγώνα και πολλοί από αυτούς έπεσαν ηρωικά αγωνιζόμενοι εναντίον των κομιτατζήδων.

Ανάμεσα σ’ αυτούς ξεχωρίζουν οι καπεταναίοι Παύλος Ρακοβίτης, Κώστας Μποϊκοβίτης, Π. Νικολαϊδης, Β. Μαλιογιώργος, Τρ. Παυλίδης και πολλοί άλλοι. Ορμητήριο και κέντρο του Μακεδονικού Αγώνα το Κρατερό, κατόρθωσε να διατηρήσει κάτω από τον ελληνικό έλεγχο όλα τα χωριά της περιοχής Φλωρίνης-Αγίας Παρασκευής. Γι’ αυτό κι επέσυρε τη μήνι των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Ποτέ όμως δεν τόλμησαν οι Βούλγαροι να δράσουν μόνοι τους εναντίον του Κρατερού και πάντα κατέφευγαν στους Τούρκους του Μοναστηρίου με τα γνωστά και προσφιλή τους μέσα της προδοσίας, της διαβολής και της συκοφαντίας, επιδιώκοντας την καταστροφή και τον αφανισμό του Εθνικού αυτού προπυργίου μας και το πέτυχαν.

Δυο φορές έγινε το χωριό ολοκαύτωμα, τον Ιούνιο του 1903 και το Σεπτέμβριο του 1907.

Το 1907 οι τουρκικές αρχές του Μοναστηρίου στις οποίες κατέφυγαν οι Βούλγαροι και κατήγγειλαν ότι στο Κρατερό κρύβονται ΄Ελληνες αντάρτες και ότι το χωριό έχει γίνει ελληνικό οπλοστάσιο, αφού έκαμαν έρευνα δε βρήκαν τίποτε. Οι Κρατεριώτες πρόφτασαν και έκρυψαν και τα όπλα και τους αντάρτες.

Έφυγαν άπρακτοι οι Τούρκοι και πριν προφθάσουν ν’ απομακρυνθούν, οι Βούλγαροι κομιτατζήδες, επωφελούμενοι του προσωρινού αυτού αφοπλισμού των Κρατεριωτών, επέπεσαν εναντίον τους και για να κορέσουν τη θηριωδία και το μίσος τους δεν άφησαν τίποτε όρθιο.

Μα και τις δυο φορές οι Κρατεριώτες στα ερείπια ξανάχτιζαν καλύτερο το χωριό τους και με περισσότερο πάντα ζήλο κι ενθουσιασμό πατριωτικό εξακολουθούσαν το Ελληνικότατο έργο τους.

Μετά την απελευθέρωσή τους το 1912 από τον τουρκικό ζυγό, περιορίσθηκαν όπως όλοι οι ΄Ελληνες, στα ειρηνικά έργα, αποζώντας με μόχθο και ιδρώτα. Ευχαριστημένοι ωστόσο, γιατί είδαν τα ιδανικά τους πραγματοποιημένα, ανέπνεαν τον ελεύθερο Ελληνικό αέρα και δημιουργούσαν.

Το Μάιο όμως του 1947 το χωριό έγινε και πάλι παρανάλωμα του πυρός. Οι Βούλγαροι, με άλλα τώρα μέσα αλλά με τους ίδιους σκοπούς, το ξανάκαψαν, γιατί δεν μπορούσαν να ανεχθούν κοντά τους το Ελληνικό αυτό προπύργιο.

Ωστόσο το Κρατερό ζει, γιατί ζει μαζί του ολόκληρη η Ελλάδα.

Τα  παραπάνω στοιχεία είναι από ένα πολύ παλιό βιβλίο το οποίο μου έδωσε ο φίλος Μάρκος Γιάντσης κάτοικος Μελβούρνης Αυστραλίας με καταγωγή από το χωριό Κρατερό και Αγία Παρασκευή και τον οποίο πρέπει να ευχαριστήσω, δυστυχώς δε φαίνεται ποιος είναι ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου με το οποίο  αναφέρεται στην ιστορία πολλών χωριών της Φλώρινας, κάποιος όμως έγραψε στην ιστοσελίδα της florine@ πως το βιβλίο αυτό έχει τίτλο: ‘Λεύκωμα Εκπαιδευτικών Φλωρίνης 1945-1947’ έκδοση του 1947 και συγγραφέας του είναι ο Επιθεωρητής Δημοτικής Εκπ/σης Κωνσταντίνος Μπάλλας.