Χειμώνας άγριος. Και η φωτιά, καλοκαιριά στην κάμαρά μου. Ντρέπομαι για τη ζέστα μου και για την ανθρωπιά μου (Κωστής Παλαμάς)

 Α.   Η θλιβερή ιστορία της αδικοχαμένης Σάρρας έβγαλε στο προσκήνιο  όλα τα ανούσια και πολύβοα συναισθήματα μιας κοινωνίας, η οποία έχει περιέλθει σε βαθιά και πολύπλευρη κρίση. Στις μεγάλες στιγμές της ανθρώπινης τραγωδίας, που ο πόνος είναι βουβός, τα δικά μας ΜΜΕ βρήκαν, όπως πάντα, συγκλονιστικό θέμα  για να γεμίσουν τα, απελπιστικά,
χαμηλής ποιότητας προγράμματά τους. Και ο λαός, στη δυστυχία του και χαλιναγωγούμενος από ανεύθυνους "λειτουργούς" της ενημέρωσης, ξεσπαθώνει ενάντια στην εξουσία και την κατατροπώνει, ενώ οι φιλεύσπλαχνοι  γείτονες, μόλις που ανακάλυψαν, δίπλα τους, τη δυστυχία.
Με πόνο ψυχής θα σταθώ και στους πρωταγωνιστές της "Ελεύθερης Ραδιοφωνίας", όπως την αποκαλούν οι ίδιοι, που σήμερα Τετάρτη 4-12-2013, στο "τρίτο πρόγραμμα Θεσσαλονίκης" δεν είχαν άλλο θέμα, όλο το πρωινό. Απλώς κάνω μια καταγραφή αυτής της συμπεριφοράς, διότι κάθε προέκταση του θέματος θα προσέκρουε στη γνωστή ρήση: "Δρυός πεσούσης..." και ειλικρινά συμμερίζομαι τη δεινή τους θέση.
Ο επίδοξος πρωθυπουργός κ. Τσίπρας έκρινε επιβεβλημένο να κάνει προσωπική δήλωση για το αποτρόπαιο γεγονός, εν χορδαίς και οργάνοις. Διότι, στην ακατάσχετη δίνη της τρέχουσας πραγματικότητας, άλλες ευκαιρίες, έστω λίγο παραπέρα από την προσωπική συντριβή μιας κατατρεγμένης οικογένειας, δεν υπάρχουν για αντιπολιτευτική πλειοδοσία...

Τέτοιες στιγμές τα λόγια του Εθνικού μας Ποιητή Κωστή Παλαμά, μας θυμίζουν πως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε άνθρωποι. Τα ξεσπάσματα, βέβαια, δεν είναι ένδειξη ανθρωπιάς και συμπόνιας, παρά ανεύθυνη και ιδιοτελής συναισθηματική καταλλαγή. Και μια και ο λόγος για ποιητές, που πάντα εκφράζουν μύχιες ψυχικές διαθέσεις, αλλά και παρασυρμένοι  από μια ανάγκη για εκτόνωση από  την επίδραση του δραματικού γεγονότος, αξίζει να αναφέρουμε και δύο χαρακτηριστικές φράσεις από εξαιρετικά ελληνικά τραγούδια, ώστε να δούμε πως και ο παραμελημένος μας πολιτισμός μπορεί να επηρεάσει, θετικά, την ευαισθησία μας. Στον "Γιάννη τον Φονιά" του Μάνου Χατζηδάκη ακούμε "Δεν μπόρεσε κανείς να βρει να πει μια λέξη" και στο "Και δεν μίλησε κανείς" του Στέλιου Καζαντζίδη" ο τίτλος συμπληρώνεται με το καταλυτικό "Τέτοιες ώρες τί να πεις". Και εμείς τα είπαμε όλα, χωρίς  σεβασμό στη μνήμη του θύματος, ενώ η περίσταση απαιτούσε αιδήμονα σιωπή και περίσκεψη, αφού εμείς που αποτελούμε τη συντεταγμένη κοινωνία, δεν είμαστε άμοιροι ευθυνών.  

  Β. Στο ίδιο κλίμα και επειδή θεωρούμε τη συμπόνια προς τον συνάνθρωπό μας το ευγενέστερο συναίσθημα, αξίζει να ειπωθούν ορισμένα πράγματα για τον Κωστή Παλαμά, αφού ο τίτλος του κειμένου είναι μέρος ενός ποιήματος,  στο οποίο εκφράζει την απεριόριστη αγάπη του προς τους κατατρεγμένους, αλλά και τις τύψεις  για τη δική του ευδαιμονία. Ο λόγος, βέβαια, για έμπρακτη και όχι λεκτική συμπόνια, διότι ο Κωστής Παλαμάς ήταν ζυμωμένος με το λαό . Ο λαός ήταν ο μεγάλος του καημός και από αυτόν εμπνέονταν και άπλωνε όλες τις ευγενικές του ψυχικές πτυχές στα περισπούδαστα ποιήματά του, τα οποία τον είχαν κατατάξει στους κορυφαίους λογοτέχνες της εποχής του. Είχε προταθεί, μάλιστα το 1928 για το βραβείο Νόμπελ, το οποίο δεν του χορηγήθηκε, επειδή εκτιμήθηκε από την αρμόδια επιτροπή, ότι διολισθαίνει προς σοβινιστικές κατευθύνσεις. Ήταν μια ατυχής και επιδερμική εκτίμηση, χωρίς εμβάθυνση στα ιδανικά που απέπνεε η ποίησή του και τα οποία είναι πανανθρώπινα.

Ένα άλλο δείγμα  συμπεριφοράς προς τη δυστυχία των ανθρώπων, όπου φαίνεται η από απόσταση αγάπη προς τους δεινοπαθούντες συνανθρώπους μας, είναι η συναισθηματικά αποστεωμένη στάση του Ζαχαρία Παπαντωνίου, ο οποίος ήταν καλοβολεμένος αστός και  έβλεπε τους ανθρώπους του μόχθου, με επιτηδευμένη ή αμέτοχη ψυχική διάθεση. Στο ποίημά του "Η προσευχή ενός ταπεινού", στο οποίο κατά την προσωπική μας εκτίμηση υποβόσκει ένα είδος φαρισαϊσμού και συνεπώς παρέλκει η ανάγκη για προσευχή, γράφει: "Ζευγάδες καλησπέρισα που γύριζαν το βράδυ". Ο Παντελής Πρεβελάκης, σε μια κριτική του γράφει: Μεγάλη συγκατάβαση από τον Ζαχαρία Παπαντωνίου... Πήγε μέχρι ... το χωριό και χαιρέτησε τους ζευγολάτες, ενώ ο Κωστής Παλαμάς ζυμώνεται με το λαό και τα προβλήματά του. Είναι μια κριτική που έχω διαβάσει πριν από μερικές δεκαετίες και δεν θυμάμαι αν τα λόγια αυτά είναι δικά του ή έχουν διαρρεύσει προς αυτόν από το περιβάλλον του Κωστή Παλαμά.  Αυτή  η αναφορά στους δύο κορυφαίους μας ποιητές, νομίζουμε πως καταδεικνύει τη διαφορά της αλληλεγγύης προς τον δεινοπαθούντα συνάνθρωπό μας. Και στην εποχή μας οι κραυγές, εκεί όπου επιβάλλεται η διακριτικότητα και η ανυστερόβουλη συμμετοχή, περισσεύουν.

ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΟΥΤΣΗΣ