Το «Έχειν» και το «Είναι»

   

Γράφει η Φοίβη

Ζούμε σήμερα σε μιά κοινωνία που έχει σαν θεμέλιό της την ιδιοκτησία και τη δύναμη που προέρχεται απ’αυτήν. Σε μιά τέτοια κοινωνία αυτό που έχεις, προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό, αυτό που είσαι. Το έχω όμως εδώ δεν
χρησιμοποιείται μόνο με την έννοια της κατοχής χρημάτων η παραγωγικών αγαθών αλλά και με την έννοια της κατοχής προσώπων, θέσεων, τίτλων, ιδεών. Είσαι κάτι, γιατί έχεις ένα όνομα, μιά θέση, μιά επιρροή πάνω στους άλλους, γιατί έχεις η αντιπροσωπεύεις ορισμένες ιδέες . Η κατοχική εξουσία απλώνεται έτσι, ασυνείδητα πολλές φορές, από τα πράγματα πάνω στα πρόσωπα και μεταβάλλει τα πρόσωπα σε πράγματα, που βρίσκονται σε μεγαλύτερο η μικρότερο βαθμό κάτω από την κτήση μας.

Ζώντας τις αξίες μιάς κτητικής κοινωνίας ταυτίζουμε αυτό που είμαστε μ’αυτό που έχουμε και ζούμε, χωρίς να το γνωρίζουμε, μιά μεταμόρφωση και μιάν αλλοτρίωση του είναι μας. Αν το κτητικό έχειν σημαίνει τη σχέση του εαυτού μου προς κάτι που είναι είναι έξω από τον εαυτό μου, όσο περισσότερο ο τόνος μετατίθεται πάνω στη κτήση, τόσο περισσότερο η έμφαση πέφτει όχι πάνω στον εαυτό μου όσο πάνω στο αντικείμενο. Η αναφορικότητα βρίσκεται προς τα έξω – προς το άλλο, που ποθούμε και θέλουμε να κατέχουμε. Αυτό το άλλο έρχεται όμως έτσι να μας καθορίσει και να μας αλλοτριώσει μετατρέποντάς μας σε δούλους των πραγμάτων. Ο πλεοναστικός πόθος της σωτηρίας και της αύξησης των κατεχομένων κατατρύχεται από το φόβο της απώλειάς τους. Και όσο μεγαλύτερος είναι ο πόθος τόσο μεγαλύτερος είναι ο φόβος. Κι αυτό γιατί η σωτηρία και ο πλεονασμός μεταφέρονται σε κάτι που βρίσκεται εκτός εαυτού και που είναι από τη φύση του αβέβαιο και φθαρτό.

Αν η κτητική κατάσταση, που εύκολα γίνεται πλεονεκτικό πάθος , οδηγεί στην αλλοτρίωση του είναι μας, το ερώτημα που τίθεται είναι, αν μπορούμε να νοήσουμε το είναι μας δίχως το έχειν η αν μπορούμε να μετουσιώσουμε το έχειν σε είναι.

Είτε πρόκειται για ένα άτομο, έναν οργανισμό, μιά χώρα η έναν ολόκληρο πολιτισμό, η ικανότητα να μάθει, να δημιουργήσει και να κατέχει εξαρτάται από το επίπεδο του Είναι που έχει πετύχει εκείνος ο πολιτισμός, εκείνη η χώρα, εκείνος ο οργανισμός, εκείνο το άτομο. Όσο περισσότερο είσαι ο εαυτός  σου, τόσο περισσότερο γνωρίζεις , τόσο περισσότερο δημιουργείς, τόσο περισσότερο έχεις . Δημιουργώ και κατέχω εξαρτώνται από το Είναι, όπως το μέγεθος και η μορφή της σκιάς εξαρτάται από το αντικείμενο που την προβάλλει.
Όσο πιο ευρεία είναι η οπτική ενός ανθρώπου, τόσο πιο πλούσια θα είναι η οικονομία του. Αυτό ισχύει για έναν οργανισμό, για μιά χώρα, όπως και για έναν ολόκληρο πολιτισμό.