Σάββατο 11 Οκτωβρίου 2014

Ο πρώτος αεροπορικός βομβαρδισμός στην Φλώρινα

Γερμανικό βομβαρδιστικό αεροπλάνο. 
Ίσως ένα τέτοιο αεροπλάνο βομβάρδισε την Φλώρινα το 1917

Γράφει ο Δημήτρης Μεκάσης
Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, που ξέσπασε το 1914, δεν άργησε να έρθει και στην περιοχή μας. Οι σύμμαχοι της Αντάντ έφεραν στρατεύματα στην Θεσσαλονίκη για να αντιμετωπίσουν τα στρατεύματα των Κεντρικών Δυνάμεων. Δημιουργήθηκε το Μακεδονικό Μέτωπο.
Ο γαλλικός στρατός έφτασε στην Φλώρινα τον Απρίλιο του 1916. Όμως,
όταν επιτέθηκε η 1η Στρατιά του βουλγαρικού στρατού, με Στρατηγό τον Κλίμεντ Μπογιάτζιεφ, ο γαλλικός στρατός υποχώρησε. Σκληρές μάχες διεξήχθησαν στην πόλη της Φλώρινας και κυρίως στους λόφους της. Ο βουλγάρικος στρατός κράτησε την πόλη από τις 17 Αυγούστου 1916 μέχρι τις 17 Σεπτεμβρίου 1916. Ακριβώς έναν μήνα. Νικήθηκε όμως από την γαλλική στρατιά του Υποστράτηγου Βίκτωρ Κορντονιέ. Καταστροφές παντού, όμως οι Φλωρινιώτες ήταν αισιόδοξοι, επειδή ο γαλλικός στρατός προωθήθηκε και κατέλαβε το Μοναστήρι, στις 19 Νοεμβρίου 1916.
Η Φλώρινα είχε ησυχάσει και η ζωή άρχισε πάλι να κυλά ήρεμα. Το μέτωπο του πολέμου ήταν αρκετά μακριά, πέρα από το Μοναστήρι, γεγονός που τους επέτρεπε να ασχοληθούν με τις εργασίες τους.
Την ηρεμία αυτή χάλασε ένα γεγονός, πρωτόγνωρο για τους Φλωρινιώτες. Ένας αεροπορικός βομβαρδισμός. Ο πρώτος αεροπορικός βομβαρδισμός. Η χρήση των βομβαρδιστικών αεροπλάνων είχε αρχίσει λίγα χρόνια νωρίτερα. Οι Φλωρινιώτες ξαφνιάστηκαν από αυτό το γεγονός, επειδή δεν είχαν προηγούμενη εμπειρία από βομβαρδισμό εξ ουρανού. Τα βομβαρδιστικά αεροπλάνα τότε είχαν κάνει την εμφάνισή τους. Ήταν διθέσια και έφεραν λίγες βόμβες, που τις τοποθετούσαν στις θήκες κατακόρυφα, και ο δεύτερος αεροπόρος  απελευθέρωνε μια, μια  τραβώντας ένα σχοινάκι.
Ήταν Σάββατο, ημέρα που γινόταν το μεγάλο παζάρι. Η λαϊκή αγορά τότε γινόταν, όπου σήμερα βρίσκεται το κτήριο του «Αριστοτέλη», και η πλατεία των 7 Ηρώων 1944. Το γυμνάσιο, εκείνο το ωραίο παλιό κτήριο στέγαζε τα επιτελικά γραφεία του γαλλικού στρατού και πιο πέρα είναι το κτήριο της Μητροπόλεως Φλωρίνης, όπου τότε στεγαζόταν το Στρατηγείο του γαλλικού στρατού.
Ήταν Σάββατο, 27 Μαΐου 1917, μια ωραία ανοιξιάτικη ημέρα και καθώς οι καταστηματάρχες την ημέρα του παζαριού συνήθιζαν να ανοίγουν τα μαγαζιά τους πολύ νωρίς το πρωί, η αγορά ήταν ανοικτή. Οι πρώτοι χωρικοί είχαν φτάσει με τα ζώα τους στο παζάρι, για να πουλήσουν αγροτικά προϊόντα. Κάποιες γυναίκες είχαν κιόλας βγει στο παζάρι για ψώνια.
Λίγο μετά τις 7 το πρωί, ξαφνικά εμφανίστηκε ένα γερμανικό βομβαρδιστικό αεροπλάνο, με σκοπό να βομβαρδίσει το γαλλικό Στρατηγείο, που στεγαζόταν στην Μητρόπολη και τα γραφεία του γαλλικού στρατού που στεγάζονταν στο γυμνάσιο.  Το αεροπλάνο όταν εντοπίστηκε από τα γαλλικά παρατηρητήρια άρχισε να πετάει ψηλότερα με αποτέλεσμα να μη μπορεί να βρει τους στόχους του. Ο πιλότος όμως έριξε και τις τέσσερις βόμβες που είχε το αεροπλάνο. Το αεροπλάνο είχε κατεύθυνση από τον κάμπο προς την πόλη. Η πρώτη βόμβα έπεσε στην οδό Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, προς την οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου κοντά στο παλιό τούρκικο Δημαρχείο. Το αεροπλάνο έστριψε και επιστρέφοντας έριξε μια βόμβα στην παλιά αγορά, όπου γινόταν το παζάρι. Είχε στόχο το παλιό γυμνάσιο. Η τρίτη βόμβα έπεσε κοντά στο ποτάμι στο ύψος της οδού Ταγματάρχου Φουλεδάκη και είχε στόχο το κτήριο της Μητρόπολης. Η τέταρτη βόμβα έπεσε στο ποτάμι πιο κάτω από την γέφυρα του Αγίου Παντελεήμονα. Όλες οι βόμβες απέτυχαν, καθώς δεν βρήκαν τον στόχο τους.
Οι βόμβες όμως σκότωσαν αρκετούς άμαχους. Στο ληξιαρχείο του Δήμου Φλώρινας αναφέρονται οι παρακάτω Φλωρινιώτες, που σκοτώθηκαν από τις βόμβες. Σιάμκουρης Γρηγόριος, Σίσσης Χρήστος, Κωνσταντίνου Σοφία, Νικολάου Χρήστος, Τεμέλκου Γεώργιος, Βασιλείου Λουμπίτσα, Παπακωνσταντίνου Βασίλειος, Αναστασίου Γεώργιος  και Κουλίνας Στέργιος.  Δεν γνωρίζουμε πόσοι χωρικοί σκοτώθηκαν. Δεν γνωρίζουμε επίσης τον αριθμό των νεκρών Τούρκων της πόλης μας και των χωριών, ούτε τον αριθμό των Γάλλων στρατιωτών. Είναι βέβαιο ότι ο αριθμός των νεκρών ήταν μεγάλος, καθώς ήταν ημέρα του παζαριού και στην παλιά αγορά υπήρχε αρκετός κόσμος.
Ο Σταύρος Παγίνας, πρόσφυγας από το Μοναστήρι, μόλις είχε εγκατασταθεί στην Φλώρινα, είχε ανοίξει ένα μαγαζάκι γενικού εμπορίου. Το μαγαζάκι του ήταν στην οδό Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, εκεί που έπεσε η πρώτη βόμβα και σκότωσε τον Γρηγόρη Σιάμκουρη. Η βόμβα κατέστρεψε το μαγαζί του Παγίνα ολοσχερώς, όμως ο ίδιος γλύτωσε. Από τα συντρίμμια πήρε ένα τρυπημένο κουτάλι, ένα στραβωμένο πιρούνι, μια χρυσή λίρα στραβωμένη και μερικά άλλα μικροαντικείμενα και τα έβαλε σε μια κορνίζα. Από κάτω έγραψε: «Ό,τι απέμεινε από το μαγαζί μου μετά τον βομβαρδισμό της 27ης Μαΐου 1917». Την κορνίζα αυτή την είχε αναρτημένη στο καινούργιο του μαγαζί μέχρι την ημέρα που το έκλεισε. 
Ο πρώτος αεροπορικός βομβαρδισμός έκανε τους Φλωρινιώτες να τρέχουν στα υπόγεια τους, κάθε φορά που άκουγαν το βουητό των αεροπλάνων. Σε όσες γειτονιές υπήρχαν στρατιωτικές μονάδες  η σάλπιγγα του Γάλλου στρατιώτη, που σήμανε συναγερμό, τους προειδοποιούσε. Ήταν και η φωνή του Τούρκου τελάλη, ενός αστείου τελάλη, του Γιουσούφ, που οι χριστιανοί τον φώναζαν Γιούσκα, που φώναζε στα τούρκικα με ένα χωνί στους δρόμους: «Ντιμίτρι αεροπλάν γκελντί…» που σημαίνει: Δημήτρη έρχεται αεροπλάνο. Τα λόγια του Γιούσκα έγιναν τραγούδι, το τραγούδι του συναγερμού, και  ακουγόταν σε όλη την πόλη από όλους, που έτρεχαν για να σωθούν. 
Δημήτρης Μεκάσης





4 σχόλια:

  1. Δημήτρη σε παρακαλώ να μου επιτρέψεις δύο ερωτήσεις: α) Που ακριβώς ήταν το Τούρκικο Δημαρχείο και β) Που ακριβώς ήταν το μαγαζακι του κ. Σταύρου Παγίνα;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το τουρκικό Δημαρχείο ήταν ένα παλιό τριώροφο κτήριο, στην γωνία των οδών Μεγάλου Αλεξάνδρου και Κ. Παλαιολόγου, όπου σήμερα το παντοφλάδικο του Πούσκα. Του Παγίνα το μαγαζί ήταν επί της οδού Κ. Παλαιολόγου μετά την γωνία, όπου σήμερα το βιβλιοπωλείο του Παπαγιάννη. Μετά ο Παγίνας στεγάστηκε στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπου σήμερα το κατάστημα "Επώνυμο".
      Δημήτρης Μεκάσης

      Διαγραφή
  2. ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΕΙΝΑΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ!!!.ΜΙΑ ΖΩΗ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ο Δημήτρης μοιάζει να γνωρίζει την παλιά Φλώρινα. Θα μπορούσε να απαντήσει στην εξής ερώτησή μου;
    Άλλαξε κάποτε η αρίθμηση των σπιτιών στην Μ. Αλεξάνδρου;
    Συγκεκριμένα, θα μπορούσε το 192 που σήμερα βρίσκεται κοντά στα δικαστήρια να ήταν πολύ πιο κοντά στο κέντρο της πόλης πριν τον δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο;
    Ευχαριστώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή