Η Παραγωγικότητα της Εργασίας

Δύο κυρίως παράγοντες καθορίζουν την υλική ευημερία μιας κοινωνίας: το τεχνολογικό επίπεδο, που οδηγεί στην παραγωγή επαρκών χρήσιμων αγαθών, και η οικονομική πολιτική, που σχεδιάζει τον προγραμματισμό της παραγωγής και την κατανομή της ιδιοκτησίας της στα μέλη. Εδώ και 200
περίπου χρόνια έλαβε χώρα διεθνώς μια επιστημονική και τεχνολογική έκρηξη η οποία οδήγησε στον 20πλασμό του παγκόσμιου πλούτου, που μέχρι τότε ήταν στάσιμος για 1500 χρόνια. Την αρχή πραγματοποίησε η Βρετανική Αυτοκρατορία με τη λεγόμενη Βιομηχανική επανάσταση και ακολούθησαν το Αμερικανικό, το Γερμανικό-Ευρωπαϊκό, το Ιαπωνικό και τελευταία το Κινεζικό οικονομικό "θαύμα".

Δυστυχώς, όμως, η υλική ανάπτυξη δεν συνοδεύτηκε από παράλληλη βελτίωση της διαχείρισής της. Αντίθετα, η ανισοκατανομή πλούτου και εξουσίας επιτάθηκε και ο σημερινός άνθρωπος εγκλωβίζεται σε μια σημαντική αντίφαση: ενώ περιβάλλεται από τεράστια ποσότητα αγαθών και χρήματος, ωστόσο πασχίζει για την ικανοποίηση των αναγκών του, χωρίς ιδιαίτερο αποτέλεσμα. Το φαινόμενο οφείλεται στην ακραία συγκέντρωση των μέσων παραγωγής και της σχετικής τεχνογνωσίας στα χέρια οικονομικών κέντρων που κρύβονται πίσω από τον θεσμό της "ανώνυμης" εταιρείας και ελέγχονται από ελάχιστες πανίσχυρες οικογένειες. Η μεγάλη μάζα υποχρεώνεται είτε να υπηρετεί σε αυτές ως εργάτης ή να περιορίζεται σε δραστηριότητες μικρής απόδοσης. Για παράδειγμα, οι περισσότερες διαθέσιμες θέσεις ελεύθερης απασχόλησης αφορούν είτε σε μεσάζουσες εργασίες, όπως εμπόριο, μεταπώληση, αντιπροσωπείες κλπ. ή σε συντήρηση των μαζικά παραγόμενων προϊόντων. Η απομάκρυνση από την καθεαυτό παραγωγική διαδικασία στερεί από το άτομο την ικανοποίηση της δημιουργίας και συνιστά βασικό παράγοντα αποδυνάμωσης και τελικά ελέγχου αυτού.

Στις αρχές της βιομηχανικής επανάστασης ο αριθμός των εβδομαδιαίων ωρών εργασίας έφτανε τις 70, που ξεπερνούσε το όριο της ανθρώπινης αντοχής. Σταδιακά και μέχρι το 1950, τόσο λόγω αύξησης της παραγωγικότητας, όσο και μετά από τη δράση του εργατικού κινήματος, μειώθηκε περίπου στις 40, όπου παραμένει μέχρι σήμερα. Καθώς, όμως, η παραγωγικότητα συνέχισε να αυξάνει αλματωδώς, θα έπρεπε είτε να αυξηθεί δραματικά το πραγματικό εισοδήμα του λαού, είτε να μειωθούν οι ώρες της εργασίας. Τίποτα εξ αυτών δε συνέβει, αντίθετα η περίσσεια του πλούτου καταλήγει στον ιδιοκτήτη και ο εργαζόμενος αγνοεί ή δέχεται εκβιαστικά τη σκευωρία εις βάρος του. Η επιβολή και επικράτηση του κεφαλαίου επιτυγχάνεται από τη μια με την ψυχολογική και κοινωνική αποθέωση αυτού και από την άλλη με διαβολή, διακωμώδηση και απόκρυψη των εναλλακτικών συστημάτων. Σήμερα απαιτείται μία ακόμα επανάσταση, η Ανθρωπιστική, που θα βασίζεται στο σεβασμό της ανθρώπινης υπόστασης και θα πραγματοποιηθεί όχι με τη βία, αφού οι προηγούμενες απέτυχαν, αλλά με το πνεύμα, με σκοπό να επιτύχει και να επιβιώσει αιώνια.

Βαγγέλης Τσούκας