Του Λαζάρου οι Λαζαρίνες

Το Σάββατο του Λαζάρου είναι μεγάλη γιορτή της Ορθοδοξίας, καθώς αρχίζει η εβδομάδα του Πάσχα. Γιορτάζουμε όμως και το τελευταίο και μεγαλύτερο θαύμα του Χριστού, επειδή με την φράση «Λάζαρε δεύρο έξω» ανέστησε τον Λάζαρο, που έζησε κατόπιν τέσσερις ημέρες.
Το Σάββατο αυτό γίνονται τα κοριτσίστικα κάλαντα, και είναι άγνωστο γιατί η ανάσταση του Λαζάρου, που συμβολίζει την ζωή και τον θάνατο, συνδέθηκε με τα κορίτσια. Κατά το έθιμό μας τα κορίτσια από την παραμονή
μάζευαν αγριολούλουδα και στόλιζαν ένα καλαθάκι. Τα κορίτσια πήγαιναν στην εκκλησία και μετά τον εκκλησιασμό, με το στολισμένο καλαθάκι στο χέρι, οι παρέες των κοριτσιών σκορπούσαν στα σπίτια της γειτονιάς και χτυπούσαν τις πόρτες. Οι νοικοκυρές άνοιγαν και τα κορίτσια, οι Λαζαρίνες, τραγουδούσαν και χόρευαν. Τραγουδούσαν το τραγούδι της ημέρας με πολλές παραλλαγές από τόπο σε τόπο: «Ήρθε ο Λάζαρος ήρθαν τα βάγια/ ήρθε η Κυριακή που τρώνε ψάρια/ Σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι/ ήρθε η μάνα σου από την Πόλη/ σου φερε χαρτί και κομπολόι» ακολουθούσαν άλλοι διάφοροι στίχοι και τελείωνε πάντα με τους παρακάτω στίχους: «Οι κότες αυγά γεννούνε/ οι φωλιές σας δεν τα χωρούνε/ δώσε μας και εμάς να χαρούμε/ Και του χρόνου».  
Τα κορίτσια τραγουδούσαν και χόρευαν και όταν τελείωναν οι νοικοκυρές έδιναν μερικά άσπρα αυγά, που τα τοποθετούσαν στο στολισμένο καλαθάκι. Αφού περνούσαν από όλα τα σπίτια, η παρέα των κοριτσιών μεταξύ τους μοίραζαν τα αυγά. Τα κρατούσαν μέχρι την Μεγάλη Πέμπτη, και τότε μαζί με τα άλλα αυγά τα έβαφαν κόκκινα.
Στην πόλη της Φλώρινας, το έθιμο με τις Λαζαρίνες υπήρχε παλιά, όμως χάθηκε προπολεμικά. Εμείς που γεννηθήκαμε μεταπολεμικά δεν το προλάβαμε. Όμως το έθιμο αυτό παρέμεινε στις γειτονιές Πάνω και Κάτω Τσιφλίκι μέχρι  το 1960 περίπου, καθώς και στους προσφυγικούς συνοικισμούς. Τα κορίτσια των προσφύγων από την Μικρά Ασία γίνονταν Λαζαρίνες και περνούσαν από όλα τα σπίτια τραγουδώντας και χορεύοντας.  
Οι τσιγγάνες  από το Κάτω Τσιφλίκι διατήρησαν αυτό το έθιμο, αφού το προσάρμοσαν στις δικές τους ανάγκες. Αυτές προπολεμικά γύριζαν σε όλες τις γειτονιές, όχι όμως για να πάρουν αυγά, αλλά για χρήματα. Χτυπούσαν τις πόρτες και τραγουδούσαν χτυπώντας το ντέφι: «Σήκω κόρη για δουλειά/ δεν μπορώ μάνα δεν μπορώ/ σήκω κόρη για γαμπρό/ όπαλα μάνα όπαλα». Και οι τσιγγάνες όμως σταμάτησαν να βγαίνουν, και το έθιμο ξεχάστηκε στις κεντρικές γειτονιές της Φλώρινας.
Στα περισσότερα ορεινά χωριά της Φλώρινας δεν υπήρχε αυτό το έθιμο. Τα κορίτσια δεν γίνονταν Λαζαρίνες. Στα καμπίσια χωριά όμως το έθιμο συνεχίζεται και σήμερα, με κοριτσάκια που φορούν τοπικές ενδυμασίες και στολίζουν το καλαθάκι με βάγια, επειδή στα καμπίσια χωριά οι Λαζαρίνες βγαίνουν την Κυριακή των Βαΐων, και μαζεύουν αυγά για να τα βάψουν κόκκινα την Μεγάλη Πέμπτη. Χορεύουν ακόμη και τραγουδούν: «Σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι…» και διαιωνίζουν το έθιμο των Λαζαρίνων.

Δημήτρης Μεκάσης