Πανεπιστήμιο: Ο Νέος Δρόμος…

To ελληνικό πανεπιστήμιο αναζητά δρόμο… Η κ.Διαμαντοπούλου προσπαθεί ν’ ανοίξει έναν, αλλά η μορφολογία του τοπίου είναι βραχώδης και γι’ αυτό χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια και κυρίως αποτελεσματικές προσεγγίσεις…

Η σημερινή Υπουργός, στο πνεύμα της κ.Γιαννάκου, επιχειρεί ν’ αντιμετωπίσει με δυναμικό τρόπο τα προβλήματα της ανώτατης εκπαίδευσης και θέτει προ των ευθυνών τους τα πολιτικά κόμματα και την ακαδημαϊκή κοινότητα.

Οι παθογένειες που εμφανίζει το πανεπιστήμιο, όπως επίσης και τα θετικά του βήματα (κυρίως στην έρευνα), έχουν αναλυθεί διεξοδικά τα τελευταία χρόνια και κατά συνέπεια δεν χρειάζεται να σχολιαστούν…

Το κυρίαρχο σήμερα είναι ο προτεινόμενος νέος νόμος για τα ΑΕΙ και οι επιπτώσεις από την εφαρμογή του στην εξέλιξη του πανεπιστημιακού θεσμού.

Με τον προτεινόμενο νόμο αλλάζει ριζικά το ελληνικό πανεπιστήμιο. Το πρόβλημα είναι η αποδοχή του από εκείνους που θα κληθούν να τον εφαρμόσουν. Οι αντιδράσεις της ακαδημαϊκής κοινότητας προβλέπεται να ενταθούν και μάλιστα θα προστεθούν και άλλα προβλήματα που γεννάει η κρίση. Η ιστορία είναι γνωστή και η κουλτούρα μας χωρίς σημαντικές αλλαγές.

Ο νέος νόμος έχει πολλά θετικά στοιχεία που δίνουν λύσεις σε πολλά προβλήματα και προπαντός δημιουργούν το περιβάλλον για ανάδειξη νέας ακαδημαϊκής κουλτούρας.

Για να μην ακυρωθεί και αυτή η προσπάθεια διάνοιξης του δρόμου για το μέλλον του πανεπιστημίου, είναι ανάγκη να επιστρατευθούν η λογική και το μέτρο, τόσο από την πλευρά του Υπουργείου Παιδείας, όσο και από την πλευρά της Ακαδημαϊκής Κοινότητας.

Για την αποτελεσματική διοίκηση το Υπουργείο προτείνει ένα πανίσχυρο Συμβούλιο και έναν αποδυναμωμένο Πρύτανη, και μάλιστα με διεθνή αναγνώριση (!). Η ακαδημαϊκή παράδοση παραπέμπει σ’ έναν ισχυρό Πρύτανη (εκλεγμένο από την ακαδημαϊκή κοινότητα, χωρίς τις σημερινές ακρότητες) και σ’ ένα εξωτερικό Συμβούλιο που θα προωθεί την πολιτική του πανεπιστημίου, θα ασκεί έλεγχο (εκπροσωπώντας την κοινωνία), θα αναζητά οικονομικούς πόρους (π.χ. ευεργεσίες) και θα προτείνει στην πολιτεία αναπτυξιακούς στόχους στους οποίους οδηγεί η γνώση που παράγεται στο Ίδρυμα. Στο θέμα της διοίκησης οι δύο πλευρές μπορούν να διανύσουν από μισό δρόμο και να βρουν λύση που εγγυάται την αποτελεσματικότητα και σέβεται την ακαδημαϊκή παράδοση.

Η αντιμετώπιση των κρίσεων των μελών ΔΕΠ είναι ακαδημαϊκά αποδεκτή και οι μικρές προσαρμογές των σχετικών ρυθμίσεων δεν αλλοιώνουν το πνεύμα του νόμου (να είναι ανοικτές οι διαδικασίες εξελίξεων για όλες τις βαθμίδες, να μην υπερτονίζεται το κύρος των αλλοδαπών κριτών,…).

Η εκπαιδευτική διαδικασία στο ελληνικό πανεπιστήμιο ήταν και είναι το μεγάλο πρόβλημα εδώ και πολλά χρόνια: καταλήψεις, απεργίες, υπέρβαση των ορίων. 

Η κα Υπουργός επιχειρεί την αντιμετώπισή του…αν και δεν καθίσταται σαφές στο νόμο το πώς θα αντιμετωπιστεί, τόσο η κατάληψη, όσο και το άσυλο…Για την αντιμετώπιση των δύο αυτών κρίσιμων θεμάτων είναι αναγκαία η συναίνεση όλων των πολιτικών κομμάτων. 

Η ευθύνη τους για τον τραυματισμό του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος ήταν και παραμένει μεγάλη.

Όσον αφορά στα συγγράμματα, η διανομή του έντυπου βιβλίου (και με συμμετοχή του φοιτητή στο κόστος του) είναι αναγκαία, στα βασικά τουλάχιστον αντικείμενα του κάθε επιστημονικού κλάδου.

Η ηλεκτρονική πρόσβαση είναι σημαντική συνιστώσα της μάθησης, αλλά σε καμιά περίπτωση αυτή δεν μπορεί να υποκαταστήσει το έντυπο και έγκυρο βιβλίο.

Η ανάδειξη της Σχολής στο πνεύμα του νόμου απαιτεί χρόνο, οικονομικούς πόρους, υποδομές και προπαντός οργάνωση. Αν και η άμεση εφαρμογή του σχετικού άρθρου του νόμου δεν είναι προς το παρόν δυνατή, οι διαδικασίες για την μελλοντική εφαρμογή του πρέπει να τεθούν σε λειτουργία.

Η αξιολόγηση είναι η διαδικασία αυτογνωσίας και βελτίωσης και απαιτεί τη συνεργασία της ακαδημαϊκής κοινότητας και της πολιτείας. Η βελτίωση των ακαδημαϊκών παραμέτρων και των υποδομών πρέπει να είναι η απάντηση για την προσαρμογή μας στα διεθνή πρότυπα.

Η σημερινή κρίση καθιστά δύσκολη την ανταπόκριση της πολιτείας στις υποχρεώσεις της, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν εμποδίζεται η προσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών στις σύγχρονες απαιτήσεις και η ενίσχυση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος. Το κυρίαρχο είναι η δημιουργία κουλτούρας αξιολόγησης και για το σκοπό αυτό οι σχετικές διαδικασίες πρέπει να αποτελέσουν (και αποτελούν) προτεραιότητα του νόμου.

Κλείνοντας τη μικρή αυτή παρέμβαση θέλω να επισημάνω την οικονομική διάσταση των νέων ρυθμίσεων. Η υλοποίηση των διαλαμβανομένων στον προτεινόμενο νόμο προϋποθέτουν οικονομική ενίσχυση των πανεπιστημίων, πράγμα του είναι ανέφικτο στις σημερινές συνθήκες…

Το σημαντικό, όμως, για την άνοιξη του πανεπιστημίου δεν είναι οι οικονομικοί πόροι, αλλά η υπευθυνότητα όλων μας και προπαντός το «μεράκι» των ακαδημαϊκών δασκάλων…

Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς

π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων