Πηφτή την ημέρα των Θεοφανείων

Και όταν περάσει η Πρωτοχρονιά, βαδίζουμε προς τα Θεοφάνεια, πάντα με χιόνια και παγωνιές. Οι πιο κρύες ημέρες είναι αυτές, οι ημέρες κοντά στην γιορτή του αγιασμού των υδάτων. Είναι και οι τελευταίες γιορτινές ημέρες πριν περάσουμε στην καθημερινότητα. Όλοι προετοιμάζονται για τα τελευταία γιορτινά τραπέζια και σκορπούν στην αγορά 

για αγοράσουν τα βασικά και ό,τι άλλο ξέχασαν.

Τα κρεοπωλεία της αγοράς έχουν την τιμητική τους, με τα χοιρινά στην πρώτη θέση των προτιμήσεων. Παλιά συνήθεια να τρώμε χοιρινό τα Χριστούγεννα. Και αφού φάγαμε όλους τους χοίρους, τι απέμεινε; Τα ποδαράκια! Μάλιστα, τα ποδαράκια των γουρουνιών που σφαγιάστηκαν στο βωμό του καταναλωτισμού και περάσαμε ευχάριστα στις γιορτές. Έμειναν τα ποδαράκια και δεν πάνε χαμένα, καθώς υπάρχει και γι αυτά η συνταγή.

«Πηφτή» γίνονται τα ποδαράκια και είναι ένας εξαιρετικός μεζές που σερβίρεται με τσίπουρο την ημέρα των Θεοφανείων μετά την κατάδυση του τιμίου σταυρού. Η πηφτή είναι Φλωρινιώτικος μεζές και μαγειρεύεται και στην πόλη και στα χωριά. Είναι τόσο παλιός μεζές, όσο και η συνήθεια που υπήρχε κάποτε να έχουν όλοι στις αυλές τους ένα γουρουνάκι, που το τάιζαν με αποφάγια και το έσφαζαν πριν τα Χριστούγεννα. Και αφού περνούσαν καλά με το χοιρινό στις γιορτές, έκλειναν τον εορταστικό κύκλο με ό,τι απέμεινε. Την παραμονή των Θεοφανείων, καθάριζαν τα ποδαράκια του χοίρου, από το αλάτι συντήρησης τα σιγόβραζαν πολλές ώρες. Μετά απομάκρυναν τα κόκαλα και έμενε το ζουμί με το λιγοστό κρέας, όπου πρόσθεταν ψιλοκομμένο σκόρδο. Αν τα ποδαράκια ήταν φρέσκα από το κρεοπωλείο τα έβραζαν με αλάτι και πρόσθεταν λίγο ξύδι, ψιλοκομμένο σκόρδο και μαυροπίπερο και το άδειαζαν σε ένα ταψάκι. Το άφηναν σε δροσερό μέρος και αυτό έπηζε. Γινόταν σαν ζελές. Μετά το έκοβαν σαν τον μπακλαβά και ήταν έτοιμος για σερβίρισμα. Αυτή ήταν η πηφτή, που πήχτωνε, και πολλοί την λένε «πηχτή». Η λέξη «πηφτή» βγαίνει από το ρήμα «πηχτώνω» και καθώς συνήθιζαν παλιά στην Φλώρινα να μετατρέπουν το «χ» σε «φ» από «πηχτή» έγινε «πηφτή». Το έδεσμα αυτό ήταν γνωστό στον αρχαίο κόσμο με την ονομασία «πηκτή».

Την ημέρα των Θεοφανείων όλοι μαζευόμασταν στο ποτάμι και πιάναμε κατάλληλες θέσεις για να δούμε ποιος θα πιάσει τον σταυρό. Παρόλο το κρύο πηγαίναμε πιο νωρίς για να δούμε όλους αυτούς που θα βουτούσαν στα παγωμένα νερά. Και σήμερα με τον ίδιο τρόπο γιορτάζουμε τα Θεοφάνεια. Παλιά όμως, μετά τον αγιασμό των υδάτων πηγαίναμε  στο σπίτι, όπου κάποιοι φίλοι ή συγγενείς έκαμναν μια σύντομη επίσκεψη μετά την εκκλησία. Τότε σερβίριζαν την πηφτή, που συνοδευόταν με τσίπουρο στους μεγάλους και σκέτη στα παιδιά. Ήταν συνήθεια στον τόπο μας μετά τον αγιασμό των υδάτων να τρώνε πηφτή. Επίσης σερβίριζαν και τηγανίτες με ζάχαρη ή μέλι, καθώς ήταν η ημέρα που βαπτίστηκε ο Χριστός. Το μεσημεριανό φαγητό την ημέρα των Θεοφανείων ήταν για πολλούς πάπια, για άλλους κότα και για τους καταγόμενους από τα χωριά του κάμπου, κόκορας.

Κάποτε τηρούσαν αυστηρά όλα τα έθιμα και η πηφτή ήταν το έδεσμα των Θεοφανείων για όλους τους κατοίκους της Φλώρινας και των χωριών. Σήμερα όλα έχουν αλλάξει και μόνο κάποιες παλιές νοικοκυρές κρατάν τις παραδόσεις.

Δημήτρης Μεκάσης