Το μούζικο

Σε κάθε γλώσσα υπάρχουν συνθηματικές λέξεις, που ανήκουν σε κλειστές ομάδες, αλλά και σε παιδικές παρέες. Μια τέτοια συνθηματική λέξη είναι και η λέξη «μούζικο», που χρησιμοποιήθηκε πολύ από τα παιδιά της πόλης της Φλώρινας, τότε που υπήρχαν γειτονιές και τα παιδιά ήταν όλη την ημέρα στους δρόμους της γειτονιάς.

«Μούζικο» σημαίνει: 

«Σου ζητώ και εγώ από αυτό που τρως». Προφέρεται λίγο τραγουδιστά, τονίζοντας κοφτά την προπαραλήγουσα και στη συνέχεια σέρνεται η φωνή στην παραλήγουσα και την λήγουσα.

Θυμάμαι εκείνα τα χρόνια που πάντα κοιτούσαμε τους άλλους, αν μασάν κάτι στο στόμα τους, ή να κρατάν καμιά φέτα ψωμί με τυρί στα χέρια τους ή αν οι τσέπες τους ήταν γεμάτες ξηρούς καρπούς. Κοιτούσαμε από μακριά καθώς παίζαμε, αν κάποιο παιδί της γειτονιά πλησίαζε την παρέα μας για να παίξει και αυτό. Και αν αυτό κάτι έτρωγε, σταματούσαμε το παιχνίδι και όλοι τρέχαμε κοντά του φωνάζοντας «μούζικο». Αυτός που έτρωγε ήταν αναγκασμένος να δώσει και στους άλλους καμιά μπουκιά. Αυτό ήταν το «μούζικο», που το τηρούσαμε σαν κανόνα απαραβίαστο. Κανένας δεν έλεγε δεν σας δίνω όταν άκουγε την λέξη «μούζικο». Αυτή η λέξη και το νόημα της είχε περάσει βαθιά μέσα μας και όλοι την σεβόμασταν ακόμη και όταν δεν θέλαμε να δώσουμε μια μπουκιά στους άλλους.

Ήταν κάτι σαν παιχνίδι με συνθηματικές λέξεις, καθώς υπήρχε και το «νέμουζικο», που επίσης το σεβόταν όλοι, και σήμαινε: «Δεν σας δίνω από αυτό που τρώω». Και πότε έλεγε κανείς το «νέμουζικο»; Το έλεγε το παιδί που πλησίαζε με το ψωμοτύρι τους άλλους και ήταν προετοιμασμένο να μη δώσει ούτε μπουκιά στους άλλους. Τότε, πριν οι άλλοι αντιδράσουν το παιδί φώναζε: «νέμουζικο», πριν οι άλλοι φωνάξουν «μούζικο». Ήταν ζήτημα χρόνου. Όποιος φώναζε πρώτος «μούζικο» ή «νέμουζικο» ίσχυε σαν κανόνας αυστηρού παιχνιδιού. Στο «νεμούζικο», όσο πεινασμένα και να ήταν τα άλλα παιδιά ή ακόμη και τα σάλια να τους έπεφταν βλέποντας κάποιον να τρώει, δεν ζητούσαν ούτε μια μπουκιά, επειδή αυτός που έτρωγε είχε προλάβει να φωνάξει «νέμουζικο». Το «νέμουζικο» προφέρονταν από το παιδί κοφτά, σαν αυστηρό στρατιωτικό παράγγελμα. Ήταν η απάντηση του ισχυρού, αυτού που είχε το ψωμοτύρι. Αντίθετα η τραγουδιστή προφορά του «μούζικου» φανέρωνε την υποταγή των άλλων, το παρακάλι τους για μια μπουκιά ψωμί.   

Κάποιος μου είπε ότι οι συνθηματικές λέξεις «μούζικο» και «νέμουζικο» πρωτοεμφανίστηκαν κατά την γερμανική Κατοχή. Τότε που είχε εκλείψει το ψωμάκι από πολλά σπίτια και τα παιδιά την πείνα τους και την ανέχεια τους την έκαναν παιχνίδι. Μπορεί να είναι και έτσι, αλλά και στα μεταπολεμικά χρόνια το «μούζικο» ακουγόταν σε όλες τις γειτονιές της Φλώρινας. Αν και οι πόλεμοι είχαν τελειώσει η ευμάρεια δεν ήρθε από την μια μέρα στην άλλη. Υπήρχε φτώχια μεταπολεμικά, έτσι που το «μούζικο» υπήρχε μέχρι και την δεκαετία του 1960. Μετά όλα άρχισαν όλα να αλλάζουν προς το καλύτερο.

Ο Χρήστος Καράντζας με πληροφόρησε ότι λίγο μετά την γερμανική Κατοχή βρισκόταν στην Αθήνα όπου άκουσε τα παιδιά να μοιράζονται το ψωμί φωνάζοντας «μαζικό», δηλαδή «όλοι μαζί». Πιθανότατα η λέξη «μαζικό» φθάρθηκε και έγινε «μούζικο» στη Φλώρινα.

Οι συνθηματικές λέξεις «μούζικο» και «νέμουζικο» ήταν δημιούργημα της φτώχιας. Ήταν λέξεις με νόημα, ήταν ένα παιχνίδι για μια μπουκιά ψωμάκι, τότε που το ψωμί είχε μεγαλύτερη αξία από ότι σήμερα, καθώς αυτό ήταν λιγοστό. Με την πάροδο του χρόνου όλα άλλαξαν. Ανέβηκε το βιοτικό επίπεδο του Φλωρινιώτη και όλα ξεχάστηκαν.

Καμιά φορά ακούς κάποιους αστειευόμενοι να λένε ακόμη την λέξη «μούζικο», κάθε φορά που θυμούνται τα παιδικά τους χρόνια. Τώρα όμως την λένε για να γελάσουν και να θυμηθούν τα παλιά. Η λέξη αυτή δεν έχει πια το αρχικό της νόημα, καθώς σήμερα όλοι έχουμε κάποια οικονομική άνεση στα βασικά είδη διατροφής.

Δημήτρης Μεκάσης