Οι παλιοί Φλωρινιώτες δεν γιόρταζαν την Πρωτομαγιά. Τον ερχομό των αγριολούλουδων και του πράσινου δάσους το γιόρταζαν του Αγίου Γεωργίου. Συνήθιζαν μάλιστα το πρωί της ημέρας του Αγίου Γεωργίου να πηγαίνουν μια βόλτα στους πρόποδες του βουνού, όπου μάζευαν λίγα αγριολούλουδα και έσπαζαν ένα μικρό πράσινο κλαδί, από κάποιο δένδρο και γύριζαν στα σπίτια τους. Το πράσινο κλαδί το κρεμούσαν στην εξώπορτα του σπιτιού τους και τα αγριολούλουδα τα τοποθετούσαν σε ένα μικρό ανθοδοχείο. Κατά το έθιμο, την ημέρα της εορτής του Αγίου Γεωργίου, τα παιδιά έδεναν τριχιές στα δένδρα και έκαμαν κούνιες. Έτσι καλωσόριζαν το πράσινο και την αναγέννηση της φύσης.
Την πρωτομαγιά δεν πήγαιναν στο βουνό οι παλιοί Φλωρινιώτες για να ψήσουν και να φάνε και να πιούνε. Αυτές οι συνήθειες ήρθαν αργότερα. Οι παλιοί Φλωρινιώτες έκαμαν την εκδρομή τους στο βουνό την ημέρα της εορτής του Αγίου Παντελεήμονα, το καλοκαίρι. Έστρωναν τις κουβέρτες τους, κάτω από τα δένδρα και καθόταν και έτρωγαν και έπιναν. Όλη η οικογένεια, ακόμη και συγγενείς και φίλοι σχημάτιζαν χαρούμενες παρέες. Φαγητό και πιοτό οι μεγάλοι, καθώς οι μικροί έπαιζαν στο δάσος ασταμάτητα και ξεδιψούσαν με το κρύο νερό του βουνού.
Κάποτε όμως, μετά το 1900, τα ελληνικά σχολεία της Φλώρινας άρχισαν να γιορτάζουν την Πρωτομαγιά. Την ημέρα εκείνη, όλα τα ελληνικά σχολεία της πόλης πήγαιναν εκδρομή στο βουνό τραγουδώντας τραγούδια του Μάη. Οι μαθητές και οι μαθήτριες έπλεκαν στεφάνια με τα αγριολούλουδα και στεφανωμένοι γύριζαν πίσω στην πόλη. Τότε πέρασε στο φλωρινιώτικο λεξιλόγιο η φράση: «Να πιάσουμε τον Μάη». Από τα σχολεία η Πρωτομαγιά έγινε γιορτή. Και μάλιστα συνήθιζαν να επαναλαμβάνουν τις ίδιες ενέργειες που έκαμαν και την ημέρα του Αγίου Γεωργίου, δηλαδή να κρεμάνε ένα πράσινο κλαδάκι έξω από την πόρτα τους και να φτιάχνουν μπουκέτα με αγριολούλουδα.
Προπολεμικά, η γιορτή της Πρωτομαγιάς άφηνε αδιάφορους τους Φλωρινιώτες, καθώς ήταν μια εργάσιμη ημέρα. Έτσι η Πρωτομαγιά παρέμενε μια σχολική εκδήλωση, μια ημερήσια εκδρομή στο βουνό. Μετά τον πόλεμο όλο και περισσότεροι πήγαιναν στο βουνό την Πρωτομαγιά, όταν αυτή έπεφτε σε ημέρα αργίας. Πάντα όμως η γιορτή του πράσινου ήταν του Αγίου Γεωργίου και η γιορτή του βουνού, την ημέρα του Αγίου Παντελεήμονα.
Η πράσινη Πρωτομαγιά, η γιορτή της χλόης και των αγριολούλουδων, που άρχισε σαν σχολική εκδήλωση, έγινε αργία μετά το 1974. Τότε άρχισαν να βγαίνουν στην φύση οι Φλωρινιώτες και να ψήνουν και να γλεντούν. Τότε όμως άρχισαν να αποκτούν αυτοκίνητα οι περισσότεροι και με αυτά πήγαιναν να πιάσουν τον Μάη στο Έκτο χιλιόμετρο. Η αργία της Πρωτομαγιάς άλλαξε τις συνήθειες στην πόλη και ξεχάστηκε η ημέρα του Αγίου Γεωργίου και η ημερήσια εκδρομή στο βουνό, την ημέρα του Αγίου Παντελεήμονα. Σήμερα όλοι γιορτάζουν την Πρωτομαγιά και πηγαίνουν παντού με τα αυτοκίνητά τους. Άλλοι στη χλόη και άλλοι σε εξοχικές ταβέρνες καλωσορίζουν τον Μάη.
Η κόκκινη Πρωτομαγιά είναι γιορτή της εργατικής τάξης. Στη Φλώρινα εμφανίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1920 και γιορταζόταν από τους κομμουνιστές. Οι Φλωρινιώτες όμως δεν είχαν καμία συμπάθεια στον κομμουνισμό εκείνα τα χρόνια, επειδή δεν ήταν εργάτες. Στο κέντρο της πόλης τότε κατοικούσαν οι καταστηματάρχες και στις άκρες οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι. Τότε εργατική τάξη στη Φλώρινα δεν υπήρχε. Τον κομμουνισμό τον έφεραν στη Φλώρινα οι Κωνσταντινουπολίτες και οι Πόντιοι πρόσφυγες από τον ρωσικό Καύκασο, οι οποίοι είχαν ζήσει αρκετά χρόνια στο σοβιετικό σύστημα. Αυτοί ήταν οι πρώτοι κομμουνιστές στη Φλώρινα, και όταν οι Κομιντέρν, το 1924, επικύρωσε την πρόταση του Στάλιν για το Μακεδονικό, τότε μερικοί ντόπιοι προσχώρησαν στο νεοσύστατο κομμουνιστικό κόμμα. Αυτοί λοιπόν, οι πρόσφυγες και οι ντόπιοι κομμουνιστές ήταν οι πρώτοι που άρχισαν να γιορτάζουν κρυφά την εργατική Πρωτομαγιά. Μετά την δικτατορία του Πάγκαλου, συσπειρώθηκαν στο τότε κομμουνιστικό κόμμα, που ονομαζόταν «Ενιαίο Μέτωπο Εργατών-Αγροτών και Προσφύγων» και έβγαλαν και βουλευτή τον Νικόλαο Κυριακόπουλο, από το Πισοδέρι. Οι κομμουνιστές συγκεντρώνονταν σε ένα μικρό καφενείο, κάποιου Πόντιου, στην οδό Καπετάν Βαγγέλη, κάπου εκεί κοντά στα σημερινά γραφεία των αστικών λεωφορείων. Σε αυτό το καφενείο έγιναν οι πρώτες προσπάθειες για να γιορταστεί η εργατική Πρωτομαγιά στη Φλώρινα, με ομιλίες του Κυριακόπουλου και άλλων. Όλα γινόταν κρυφά και συμμετείχαν οι ελάχιστοι κομμουνιστές. Όμως, πάντα εμφανιζόταν η Χωροφυλακή, που γνώριζε αυτές τις παράνομες συγκεντρώσεις, και τους διέλυε βίαια. Μετά το 1929, που ψηφίστηκε το «ιδιώνυμο» ο Κυριακόπουλος κυνηγημένος από την Χωροφυλακή έφυγε στην Αμερική και οι Πόντιοι και οι ντόπιοι κομμουνιστές διαλύθηκαν. Οι κομμουνιστές, την Πρωτομαγιά, συγκεντρώνονταν για να απαιτήσουν το οκτάωρο εργασίας και γενικά καλύτερες συνθήκες εργασίας και αποδοχές για τους εργάτες. Όμως το οκτάωρο καθιερώθηκε αργότερα από την άκρα δεξιά και συγκεκριμένα από τον δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά.
Αξιοσημείωτη είναι η ενέργεια μιας ομάδας νεολαίων κομμουνιστών, που στα μέσα της δεκαετίας του 1930 γιόρτασαν παράνομα την εργατική Πρωτομαγιά σηκώνοντας μια κόκκινη σημαία στο μιναρέ του Κουρσούμ Τζαμί, που βρισκόταν στην άλλη μεριά του ποταμού, λίγο πιο πάνω από τα Δικαστήρια. Την κόκκινη σημαία την κρέμασαν οι Ευστράτιος Κέντρος και ο Ηλίας Δημάκης, κρυφά την νύχτα, πριν την Πρωτομαγιά, αλλά την κρέμασαν με τέτοιο τρόπο, που η Χωροφυλακή μια εβδομάδα έκανε για την κατεβάσει. Λίγα χρόνια αργότερα, κατά την γερμανική Κατοχή και οι δυο ήταν στελέχη των ανταρτών του ΕΛΑΣ.
Τα χρόνια που ακολούθησαν δεν γιορταζόταν η εργατική Πρωτομαγιά. Μεταπολεμικά όμως, άρχισε δειλά, δειλά να γιορτάζεται στο Εθνικό Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Φλώρινας, μόνο από τους συνδικαλιστές και εκπροσώπους των αρχών, με λογοκριμένη ομιλία και κεράσματα, στα γραφεία του Κέντρου, στην γωνία των οδών Π. Νερέτης και Καπετάν Πούλακα. Η Πρωτομαγιά όμως παρέμενε εργάσιμη ημέρα.
Μεταπολεμικά οι αριστεροί και οι κομμουνιστές είχαν συσπειρωθεί στο κόμμα ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά). Η ΕΔΑ Φλώρινας προσπάθησε μια φορά να γιορτάσει την εργατική Πρωτομαγιά, αλλά μετά τις απειλές της Χωροφυλακής και του επίσημου κράτους δεν έγινε καμία συγκέντρωση.
Μετά την Μεταπολίτευση του 1974, η Πρωτομαγιά καθιερώθηκε αργία και για άλλους απεργία. Οι συγκεντρώσεις γινόταν ελεύθερα στο Εργατικό Κέντρο Φλώρινας, και μετά την ομιλία ακολουθούσε πορεία μέχρι την πλατεία Γ. Μόδη.
Αυτή ήταν η πορεία της Πρωτομαγιάς μέσα στον 20ο αιώνα στη Φλώρινα. Η άγνωστη γιορτή της χλόης και των λουλουδιών έγινε γνωστή στους Φλωρινιώτες από το ελληνικό σχολείο. Όσο για την εργατική Πρωτομαγιά, άρχισε ως κινητοποίηση των κομμουνιστών για το οκτάωρο, το οποίο καθιερώθηκε από την άκρα δεξιά. Τέλος η Δημοκρατία μετά το 1974, καθιέρωσε αργία την Πρωτομαγιά, ώστε να γιορτάζεται από όλους, και από αυτούς που συμμετέχουν στους κοινωνικούς αγώνες, αλλά και από τους φυσιολάτρες.
Δημήτρης Μεκάσης
Σε ευχαριστούμε μέσα απο την καρδιά μας Δημήτρη διότι είσαι ακούραστος και ταπεινός σκαπανέας της ντόμπρας δημοσιογραφίας, αυτης που δεν αφήνει στο περιθώριο τον Φλωρινιώτη και τον ταξιδεύει μεσα απο τις στήλες σου στο τότε στο τώρα και δείχνει το μετά. Ειμαστε τυχεροί που σε διαβάζουμε, συνέχισε να μας 'φωτίζεις'.
ΑπάντησηΔιαγραφή