Μεταξύ ουρανού και γης

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Η οργάνωση μιας κοινωνίας περιγράφεται παραδοσιακά με πυραμίδες, μία για κάθε υλικό ή πνευματικό κριτήριο, όπου η ογκώδης βάση χαρακτηρίζει τη μεγάλη μάζα και η κορυφή τους λίγους. Η βάση είναι αυτή στη οποία στηρίζεται όλο το 

οικοδόμημα και αποτελείται από τον λιγότερο ή περισσότερο μικρό ή μεσαίο άνθρωπο, ενώ η κορυφή συνίσταται από τους ισχυρούς που είναι υπεράνω εθνών, κυβερνήσεων και κανόνων. Οι τελευταίοι αποτελούν ένα επίπεδο-φάντασμα, αφού ποτέ δεν εμφανίζονται στη δημοσιότητα και μόνον έμμεσα μπορεί να εντοπιστούν.

Μεταξύ αυτών των δύο άκρων απλώνεται ένα συνεχές κοινωνικών ομάδων οι οποίες καταλαμβάνουν μια σχετική θέση μεταξύ αφεντικών και μάζας, διοικώντας τους υφισταμένους προς το συμφέρον των ανώτερων. Συγκροτούν τη φανερή βούληση των κρυφών αρχηγών και γι' αυτό χαρακτηρίζονται ως "μεσαζόντες εξουσίας". Οι περισσότεροι από αυτούς μπορούν να ανευρεθούν εύκολα γιατί συγκεντρώνονται καθημερινά στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, όπως πολιτικοί, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες και αθλητικοί παράγοντες. Ο στόχος τους είναι να διατηρούν το πνεύμα της μάζας σε αδράνεια με το αποσπαστικό και ευτελές θέατρο το οποίο οργανώνουν, ενώ στα παρασκήνια υπονομεύουν τη δομή και λειτουργία την κοινωνίας με αποσάρθρωση των αξιών και προσβολή της κοινωνικής συνοχής. Μια άλλη ομάδα εντοπίζεται στην ιεραρχία μεσαίων και μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων που σκοπό έχει να επιτυγχάνει τους εκάστοτε οικονομικούς στόχους που έχουν θέσει οι μέτοχοι αφού από αυτό κρίνεται η επαγελματική τους σταδιοδρομία. Κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών είναι η συνεχής προσπάθεια για άνοδο στην ιεραρχία, καθώς δεν είναι ικανοποιημένοι από τις απολαβές αλλά και την ίδια την ποιόητα ζωής τους, ενώ πιστεύουν ότι με τη βελτίωση της θέσης θα λύσουν τα εσωτερικά ψυχολογικά κενά και εγωισμούς. Η τάση αυτή οδηγεί συχνά σε ανηθικές πρακτικές και κρυφές μεθοδεύσεις, όπως γίνεται φανερό από σκάνδαλα πολιτικών στο δημόσιο τομέα και αγοραίες πρακτικές στον ιδιωτικό.

Το παράδοξο της παρούσας ανάλυσης είναι η ομοιότητα που προκύπτει μεταξύ της βάσης και της κορυφής. Αμφότερες δεν είναι μολυσμένες από το μικρόβιο της εμπάθειας, του ανικανοποίητου και του "κυνηγιού του καρότου με το μαστίγιο", η πρώτη επειδή είναι ταπεινή και ολιγαρκής και η δεύτερη επειδή δεν της μένει κάτι να κατακτήσει. Και στις δύο περιπτώσεις επικρατεί κοινή πνευματικότητα που υπαγορεύει ισορροπία ενδογενών απαιτήσεων και εξωγενών απολαβών σε άυλα και υλικά αγαθά. Αυτό οδηγεί σε ένα αίσθημα ολικής ψυχικής πλήρωσης που εξασφαλίζει ωφέλιμη εμπειρία ζωής, έστω και αν οι δύο τάξεις φαίνονται διαμετρικά αντίθετες. Ένω λοιπόν οι ενδιάμεσοι είναι δέσμιοι της σχετικής τους θέσης, τα άκρα έχουν αυτογνωσία αφού μετρούνται με απόλυτες αναφορές. Με άλλα λόγια, αν θέλουμε να διαπιστώσουμε πως είναι η κορυφή αρκεί να εξετάσουμε τη βάση. Το γεγονός αυτό απαντάται σε κάθε πνευματική έκφανση πχ. για να συλλάβουμε το άπειρο πρέπει να κατανοήσουμε το μηδέν. Το ευεργετικό αποτέλεσμα είναι η αντικατάσταση της πυραμίδας από το ευθύ έδαφος στο οποίο όλοι μοιράζονται το ίδιο ύψος.