Τί άλλαξε λοιπόν;

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Το νέο έτος φαίνεται να είναι το τελευταίο της τρέχουσας οικονομικής κρίσης. Μετά από μία ακόμα σειρά μέτρων που θα ληφθούν κάπου μέσα στο 2013, το 2014 θα δούμε το 

περίφημο "φως στο τούνελ", ένα φως που δε θα σημαίνει την ταχεία ανάκτηση των προ της κρίσης επιπέδων αλλά τουλάχιστον θα ανακόψει την πτωτική πορεία και θα εξασφαλίσει μια σταθερότητα. Σε αυτό συντείνουν οι οικονομικοί δείκτες, η διεθνής βούληση και κυρίως οι "καιροί". Είναι ενδιαφέρον λοιπόν να δούμε τίς λιγοστές αλλαγές που επήλθαν και επέρχονται στη χώρα μας από τη "συνεργασία" με το ΔΝΤ και τους λοιπούς τοκογλύφους και την υποθήκη του παρόντα και μελλοντικού πλούτου μας από τους πολιτικούς.

Καταρχήν έλαβε χώρα μια δραστική μείωση της λεγόμενης πραγματικής οικονομίας, δηλαδή της καταναλωτικής δύναμης του απλού πολίτη, με χαρακτηριστικά ότι είναι περίπου ισόρροπη για όλα τα κοινωνικά στρώματα, έχει μέγεθος της τάξης του 50-60% και προήλθε ισάξια από μείωση του εισοδήματος και αύξηση των άμεσων και έμμεσων φόρων. Σε ελάχιστες περιπτώσεις επαγγελμάτων παρατηρήθηκε στασιμότητα ή και αύξηση γιατί έτυχε να ευνοηθούν από ανάγκες που δημιούργησε η ίδια η κρίση. Η νέα ζωή του έλληνα λοιπόν χαρακτηρίζεται από σημαντική καταναλωτική στενότητα και στροφή σε οικονομικότερες υπηρεσίες (πχ. δημόσια παιδεία και υγεία, μαζικά μέσα μεταφοράς, συγκατοίκηση με συγγενείς, εναλλακτικές μορφές διασκέδασης κτλ). Το πρόβλημα επιτείνεται από την κατάσταση στην αγορά εργασίας με την ανεργία να καλπάζει, προκαλώντας βαθύτατες ψυχικές συνέπειες κυρίως στους νέους, ένα σημαντικό ποσοστό εκ των οποίων έχει διαφύγει ή σκέφτεται να αποδημήσει στο εξωτερικό, όπου όμως οι συγκυρίες δεν είναι πια ευνοϊκές όπως πάλαι ποτέ. Ενα φαινόμενο που επίσης προέκυψε ήταν ο πολυκομματισμός, ο οποίος όμως αναμένεται ήδη από τις επόμενες εκλογές να αντικατασταθεί από το παραδοσιακό δίπολο, με όποια ονόματα και αν αυτό πλασάρεται. Σχετική είναι και η μείωση αλλά όχι εξαφάνιση της διαφθοράς στον ιδιωτικό και κυρίως δημόσιο τομέα, όχι γιατί άλλαξε η προϋπάρχουσα νοοτροπία ή τιμωρήθηκαν οι ένοχοι αλλά γιατί πλέον δε διατίθενται σημαντικά ποσά για παρανομία και το κίνητρο παραμένει χαμηλό.

Ενώ οι αλλαγές στον καταναλωτικό τομέα είναι θεαματικές και συμβαδίζουν με τη βαρύτητα της κρίσης, στον παραγωγικό επικρατεί παθητική και επικίνδυνη αδράνεια. Ελάχιστοι εκμεταλλεύτηκαν τις επενδυτικές ευκαιρίες που προσέφερε η οικονομική ύφεση. Ο περιορισμός της απασχόλησης στις υπηρεσίες και η μείωση του κόστους εργασίας δεν οδήγησαν στην αναμενόμενη ανάπτυξη του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα, όπως του αγροτικού και τουριστικού, στα οποία η Ελλάδα έχει διεθνή πρωτοπορία και αυτό φαίνεται καταρχήν από τα μηδενικά σχεδόν ποσοστά αποκέντρωσης. Για να γλιτώσουμε όμως από ένα βασανιστήριο δεν αρκεί να προσαρμοστούμε σε αυτό παθητικά, αλλά να προβούμε σε δραστικές ενέργειες απελευθέρωσης. Δυστυχώς αφού τέτοιες δεν έχουν ακόμα εμφανιστεί και αυτή η εθνική ευκαιρία πήγε χαμένη.