Πρέσπα

Λίγο πιο κάτω από το Ανταρτικό το αυτοκίνητο αφήνει το δημόσιο δρόμο Φλώρινας Κορυτσάς και στρίβει δεξιά. Ανεβαίνει τώρα έναν ανηφορικό δρόμο και σε λίγο φτάνει στην κορυφή ‘Πρεβόλι’ από όπου αρχίζει και η περιοχή των Πρεσπών.

Εδώ σε στάση προσοχής ατενίζουμε 

την υπέροχη αυτή περιοχή. Αίσθημα θαυμασμού και ιερή συγκίνηση πλημμυρίζουν την ψυχή μας! Το βλέμμα μας ερευνητικά κι αχόρταγα στρέφεται προς όλα τα σημεία της ιστορικής αυτής περιοχής. ΄Εχουμε τη συναίσθηση ότι μπαίνουμε σ’ ένα εθνικοθρησκευτικό και ιστορικό περιβάλλον εξαιρετικής σημασίας.

Ω Θεοί !! Με το Απολλώνειο φως σας, που καταυγάζει την ωραία αυτή  περιοχή κι αντανακλάται στους δύο παμμεγέθεις  καθρέφτες των λιμνών της, ποιο χάρμα οφθαλμών και ποιο τερψίθυμο θέαμα μας χαρίσατε! Αντικρίζουμε τις δύο λίμνες. Τη Μικρή και τη Μεγάλη Πρέσπα. Η Μικρή φαίνεται ολόκληρη. Τα βουνά της Λευκώνας και των Καρυών όμως κρύβουν το περισσότερο μέρος της Μεγάλης.

Στο βάθος μια μικρή εύφορη πεδιάδα και πίσω της το πράσινο Πέτρινο όρος, το θρυλικό Ιβάν, από όπου άστραψαν το 1940 και πάλι οι κεραυνοί του νεφεληγηρέτη Δία κι η Ελληνική ορμή και λόγχη ανέτρεψαν τους Φρατέλλους του Μουσολίνι με τα… ηρωικά όνειρα.

Στην κορυφή του η Ελληνική Νίκη, μ’ ανοιγμένα φτερά, αδελφωμένη με τη Δόξα, που στεφανώνει τους ηρωικούς νεκρούς μας, διαλαλούν στα πέρατα του κόσμου το μεγαλείο και την αθανασία της φυλής μας και διατρανώνουν την αντίληψη ότι η Ελλάδα είναι ο αιώνιος πρόμαχος των Μεγάλων Ιδανικών της Ανθρωπότητας.

Με την ψυχή γεμάτη από υπέροχα πατριωτικά συναισθήματα προχωρούμε. Πρέπει να ικανοποιήσουμε και το αίσθημα της ανυπομονησίας μας που μάς  σπρώχνει  να γνωρίσουμε, να εξετάσουμε και απολαύσουμε από κάθε πλευρά την πολυθέλγητρη Πρέσπα.

Το αυτοκίνητο κατηφορίζει πάλι και σε λίγο συναντούμε το πρώτο χωριό της περιοχής, τις Καρυές, που φημίζεται για τα εκλεκτά μήλα και τα αφράτα καρύδια του.

Έχει σήμερα 300 κατοίκους, όλους ντόπιους, που ασχολούνται στη γεωργία και βγάζουν ως 60.000 οκάδες σιτάρι, 50.000 οκάδες βρίζα, 20.000 οκάδες καλαμπόκι, και 15.000 οκάδες φασόλια. Έχει μονοτάξιο σχολείο και νηπιαγωγείο.

Έξι χλμ. βόρεια από τις Καρυές και στο δημόσιο δρόμο Φλώρινας-Αγίου Γερμανού, που προχωρεί στα ριζά του βαρνούντα κι ανάμεσα από πυκνά δάση βελανιδιάς, βρίσκεται ο Λευκώνας. Το όνομά του το πήρε από λίγες λεύκες που έχει στην είσοδό του.

Παλιό χωριό Τούρκων μπέηδων, στους οποίους οι ντόπιοι ήταν κολίγοι, είναι σφηνωμένο σε μια ρεματιά με αποπνιχτική και υγρή ατμόσφαιρα. Ο λόφος, που υψώνεται απότομα νοτιοανατολικά του, εμποδίζει την ανανέωση του αέρα.

Υγρό κι ελώδες, έχει το ανθυγιεινότερο κλίμα, γι’ αυτό και σε κάποιο λεξικό παλιό, αναφέρεται σαν τόπος εξορίας επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Σήμερα έχει 400 κατοίκους από τους οποίους οι μισοί είναι ντόπιοι και οι μισοί πρόσφυγες.

Έχουν πλούσιο κάμπο, που βγάζει ως 100.000 οκάδες σιτάρι, βρίζα 100.000οκάδες, καλαμπόκι 20.000 και φασόλια 50.000οκάδες.

Η υποδειγματική καλλιέργεια στο από 40 στρέμματα πρότυπο δημόσιο κτήμα και στο κτήμα του βουλευτού Στ. Μπινόπουλου είχε σαν αποτέλεσμα να εισαχθούν καινούργιοι τρόποι και μέσα καλλιέργειας κι η δενδροκαλλιέργεια.

Διατηρούν επίσης ως 2.000 πρόβατα και 400 μεγάλα ζώα.

Εκκλησίες έχει του Αρχάγγελου Μιχαήλ, που χτίσθηκε το 1932 επάνω στα ερείπια παλιού τούρκικου τζαμιού και του Αγίου Δημητρίου, έξω από το χωριό, που χτίσθηκε το 1810  και χρησίμευε κι ως κρυφό σχολείο. Σήμερα έχει 2/ξιο σχολείο με Δντή το δημ/λο Κων. Μαλούκο, από το Γαρδίκι Φθιώτιδας και νηπ/γείο με νηπ/γό τη  σύζυγο του Α.Παπααβραάμ-Μαλούκου. Στεγάζονται και τα δύο σε παλιό ανθυγιεινό διδακτήριο, γιατί το καινούργιο δεν αποπερατώθηκε ακόμη.

Είναι έδρα γεωπόνου, Αστυνομικού Σταθμού και διμοιρίας Στρατού. Ο βαρύς ζυγός των Τούρκων δεν επέτρεψε στους κατοίκους να πάρουν μέρος ενεργό στον Μακεδονικό Αγώνα.

Στο σημείο αυτό είναι κατεστραμμένη ολόκληρη η σελίδα και μάλλον αναφέρεται στο χωριό ΄Αγιος Γερμανός και συνεχίζω με τα στοιχεία τα οποία είναι εμφανή στην επόμενη σελίδα.

62 πρόσφυγες, που ασχολούνται στη γεωργία και κτηνοτροφία. Παράγει σιτάρι 40.000 οκάδες, κριθάρι 3.000 οκ, βρίζα 250.000 οκ, καλαμπόκι 45.000 οκ, φασόλια 15.000 οκ, κηπουρικά 48.000 οκ, πατάτες 30.000 οκ, και καρύδια 3.000 οκ. Διατρέφει επίσης 7.000 ζώα μικρά και μεγάλα.

Έχει 6/ξιο Δημ. Σχολείο με Δντή τον κ. Ανδρέα Τσίρο, εργατικό, φιλότιμο και νοικοκυρεμένο δάσκαλο. Κατώρθωσε στην κατοχή να διατηρήσει τη σχολική περιουσία και το μεγαλόπρεπο διδακτήριο σε άριστη κατάσταση. Έχει και 2/ξιο Νηπ/γείο.

Είναι έδρα Υποδιοικήσεως χωρ/κής, την οποία διοικεί ο άριστος, αδέκαστος, ρέκτης, δραστήριος κι εξαιρετικά μορφωμένος υπομοίραρχος κ. Κων. Γκίζας από την Ιστιαία Ευβοίας ο οποίος εκτός της εμπεδώσεως της τάξης στην περιοχή Πρεσπών, ενίσχυσε και τους άλλους υπαλλήλους στην εγκατάστασή τους και στο έργο τους. Ο λαμπρός τούτος αξιωματικός είναι από αυτούς που αντιλήφθηκαν τη σημασία και την αξία της συνεργασίας στρατιωτικών και πολιτικών υπαλλήλων.

Άλλος δρόμος πάλι από το Λαιμό με βόρεια κατεύθυνση φτάνει στα Ελληνο-Γιουγκοσλαυϊκά φυλάκια που απέχουν ένα χλμ.

Ένας άλλος δρόμος, με νοτιοανατολική κατεύθυνση περνώντας τη διώρυγα που ενώνει τη Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα με το φυλάκιο της Κούλας φτάνει στην Πύλη.

Αυτή είναι χωριό προσφυγικό που χτίστηκε το 1924. Έχει 250 κατοίκους που ασχολούνται με τη γεωργία.

Βορειοανατολικά από την Πύλη, ακολουθώντας ένα ανηφορικό κακότοπο μονοπάτι σε βουνό κατάφυτο από πυξάρια και κατηφορίζοντας από την αντίθετη πλευρά του, φτάνουμε σε μια ώρα στους Ψαράδες.

Είναι το φτωχότερο χωριό της περιφέρειας Φλωρίνης, έχει 825 κατοίκους και μοναδική τους ασχολία είναι το ψάρεμα. Έχει 4/ξιο σχολείο  και 2/ξιο νηπ/γείο.

Υπηρετούν σε αυτό οι δημ/λοι Γ. Τίμπας από την Παρνασίδα και ο Στ. Μπαλζίκας από τα Τρίκαλα. 

Συνεχίζοντας όμως το δημόσιο δρόμο από την Πύλη, που ανηφορίζει με δυτική κατεύθυνση, φτάνουμε σε 1 ½  ώρα στον Πυξό, χωριό ορεινό και υγιεινό, αλλά φτωχό. Έχει 500 κατοίκους ντόπιους που ασχολούνται λίγο με τη γεωργία και πιο πολύ με την κτηνοτροφία.

Από αυτό η οροθετική γραμμή με την Αλβανία απέχει 500μ. Προχωρώντας στην κορυφογραμμή με νότια κατεύθυνση και παράλληλα προς τα Αλβανικά σύνορα, βρίσκουμε σε μια ώρα το Βροντερό. Είναι κι αυτό ορεινό και φτωχό χωριό κι έχει 600 κατοίκους, όλους ντόπιους και σε αυτό λειτουργεί 2/ξιο σχολείο με δντή τον εργατικό και φιλότιμο δάσκαλο κ. Δ. Γιαννόπουλο και νηπ/γείο  με νηπ/γό την Θ. Πυρίδου.

Κατηφορίζοντας αντικρίζουμε τη μικρή λίμνη Πρέσπα που μπαίνει και στην Αλβανία και σε λίγο φτάνουμε στον οικισμό Αγκαθωτό με 14 σπίτια και 70 κατοίκους,ντόπιους που ζούν με το ψάρεμα.

Απέναντι από τη λίμνη βλέπουμε το χωριό Κρανιές με 150 κατοίκους,ανατολικότερα από αυτή τη Μικρολίμνη με 300 κατοίκους κι ακόμη ανατολικότερα 3χλμ. μακριά από τις Καρυές, για την οποία μιλήσαμε, την Οξυά με 150 κατοίκους.

Οι κάτοικοι όλων των χωριών αυτών ζουν με το ψάρεμα. Στη Μικρολίμνη μάλιστα είναι και σκάλα που δημοπρατούνται τα ψάρια, κι όπου μένει κι ο ενοικιαστής της λίμνης κ. Θ. Μπούσιος.

Τα  παραπάνω στοιχεία είναι από ένα πολύ παλιό βιβλίο το οποίο μου έδωσε ο φίλος Μάρκος Γιάντσης κάτοικος Μελβούρνης Αυστραλίας με καταγωγή από το χωριό Κρατερό και Αγία Παρασκευή και τον οποίο πρέπει να ευχαριστήσω, δυστυχώς δε φαίνεται ποιος είναι ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου με το οποίο  αναφέρεται στην ιστορία πολλών χωριών της Φλώρινας, κάποιος όμως έγραψε στην ιστοσελίδα της florine@ πως το βιβλίο αυτό έχει τίτλο : ‘Λεύκωμα Εκπαιδευτικών Φλωρίνης 1945-1947’ έκδοση του 1947 και συγγραφέας του είναι ο Επιθεωρητής Δημοτικής Εκπ/σης Κωνσταντίνος Μπάλλας.

Συνεχίζεται με αναφορά σε ιστορικά στοιχεία της περιοχής.

Επιμέλεια Νάσος Στ. Παπαδάκης