Σάββατο 6 Απριλίου 2013

Η μπόζα


Γράφει ο Δημήτρης Μεκάσης
Ως ποτό ή αναψυκτικό η μπόζα έχει φανατικούς φίλους, αλλά και πολέμιους εχθρούς.  Όποιος πίνει για πρώτη φορά μπόζα ή θα μαγευτεί από την γεύση της ή δεν θα πιεί ποτέ ξανά στην ζωή του. Αυτή είναι η μπόζα, που πατρίδα της είναι η Κεντρική Ασία και έφτασε στα Βαλκάνια από τους
Οθωμανούς, στα χρόνια της τουρκοκρατίας.

Η μπόζα διαφέρει από χώρα σε χώρα και αλλού είναι ποτό, όπως η μπίρα με περιεκτικότητα σε αλκοόλ μέχρι 6%, και αλλού είναι απλώς αναψυκτικό με γλυκιά γεύση.  Παρασκευάζεται από δημητριακά και κυρίως κεχρί. Τα στουμπίζουν και τα βράζουν, τα στραγγίζουν και τα αφήνουν να γίνει η ζύμωση που διαρκεί τρεις ημέρες. Η μπόζα σερβίρεται κρύα. Στην Κωνσταντινούπολη σερβίρεται με κανέλλα και ένα μπολ στραγάλια αλατισμένα. Η μπόζα αυτή είναι σαν την μπίρα. Στην Βουλγαρία και στην Ρουμανία σερβίρεται με γυριστή πίτα για πρωινό.  Στο Μοναστήρι η μπόζα είναι γλυκιά και είναι αναψυκτικό που πουλιέται χύμα και όχι εφυαλωμένο.  Είναι μερικά παλιά ζαχαροπλαστεία στο κέντρο του Μοναστηρίου που ακόμη παρασκευάζουν μπόζα και είναι το πλησιέστερο μέρος από όπου μπορεί κανείς να την προμηθευτεί.
Στην Φλώρινα μπόζα παρασκεύαζαν οι μουσουλμάνοι. Και όταν αυτοί ανταλλάχτηκαν ανέλαβαν οι Γκέγκηδες,  που ήταν Αλβανοί  από την βόρεια Αλβανία. Οι τελευταίοι Γκέγκηδες ήταν οι αδελφοί Αλέξο, Μούμτσε και Σπύρο, που ήρθαν από το Μοναστήρι. Το μαγαζί τους αρχικά ήταν στην γωνία των οδών Αιμιλιανού και Ελευθερίας, αργότερα στον πύργο του ρολογιού και πριν φύγουν από την Φλώρινα, στα μέσα της δεκαετίας του 1930, το μαγαζί τους  ήταν στην αγορά. Και τα τρία αδέλφια  ήταν μποζατζήδες, στραγαλάδες και ζαχαροπλάστες παραδοσιακών γλυκών.   Οι Φλωρινιώτες χριστιανοί δεν παρασκεύαζαν μπόζα. Κατανάλωναν όμως μεγάλες ποσότητες στα μαγαζιά των Γκέγκηδων. Όπως οι γαλατάδες πήγαιναν το γάλα στα σπίτια, έτσι και οι μποζατζήδες πήγαιναν στα σπίτια σταμνιά με μπόζα κάθε πρωί. Η κατανάλωση της μπόζας ήταν μεγάλη, επειδή την θεωρούσαν δυναμωτική και πλούσια σε θερμίδες. Μπόζα κατανάλωναν και οι λεχώνες για να έχουν μπόλικο γάλα, για να θηλάζουν τα νεογέννητα. Ο μόνος χριστιανός που έφτιαχνε μπόζα ήταν Ματσκαλούλες ή Πάππου (Ιωάννης Πέτρου), που είχε μάθει την συνταγή  στο Μοναστήρι. Πουλούσε μπόζα στο μαγαζί του, αλλά και σαν πλανόδιος στα παζάρια. Ο Ματσκαλούλες σταμάτησε να κάνει μπόζα, μετά από ένα ατυχές γεγονός. Είχε γεμίσει ένα ξύλινο βαρέλι με μπόζα και το μετέφερε με το καροτσάκι του στην αγορά την ημέρα που γινόταν το παζάρι. Όμως από την μετακίνηση δημιουργήθηκαν αέρια και το βαρέλι έσκασε στην μέση του παζαριού πιτσιλώντας με μπόζα τους περαστικούς και τους χωρικούς παραγωγούς. Ο Ματσκαλούλες μετά από αυτό το γεγονός δεν ξαναέφτιαξε μπόζα. Έτσι άδοξα χάθηκε η μπόζα από την πόλη μας.
Αν κανείς ταξιδεύσει προς την Κωνσταντινούπολη, εκεί μπορεί να πιει  δυνατή μπόζα, που είναι σαν μπίρα. Στην Κωνσταντινούπολη υπάρχουν πολλά μποζατζήδικα, δηλαδή μαγαζιά που σερβίρουν μπόζα. Την μπόζα – αναψυκτικό, την γλυκιά μπόζα  την βρίσκει κανείς στα ζαχαροπλαστεία παραδοσιακών γλυκών,  στο γειτονικό Μοναστήρι.   
Δημήτρης Μεκάσης


4 σχόλια: