Η Συνεργατική Λειτουργία

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Κατά τους τελευταίους αιώνες οι μορφές οικονομικής οργάνωσης που γνώρισε η παγκόσμια κοινότητα κείτονταν ανάμεσα στο δίπολο καπιταλισμός και κομμουνισμός, με

συνηθέστερη αυτή του πρώτου με διάφορο βαθμό κρατικού παρεμβατισμού. Πέρα από τη λογική κράτος-ιδιώτης όμως, υπάρχει ένα ελάχιστα γνωστό αλλά πρωτοφανές σύστημα οικονομικής οργάνωσης που εγγυάται την υλική ευημερία και ταυτόχρονα την καλλιέργεια κλασικών ανθρωπιστικών αρχών. Διεθνώς απαντάται με τον όρο Worker Cooperative που θα μπορούσε να αποδοθεί ως Συνεργατική Λειτουργία και μέχρι σήμερα έχει εφαρμοστεί σε πολύ περιορισμένο βαθμό (γιατί άραγε;)

Η θεμελιώδης αρχή στο σύστημα της Συνεργατικής Λειτουργίας είναι ότι ο καθένας κατέχει στην ιδιοκτησία του αυστηρά το παραγωγικό κεφάλαιο στο οποίο άμεσα εργάζεται και μόνον αυτό. Έτσι, καταργείται η απεριόριστη και ανώνυμη ιδιοκτησία υλικών μέσων παραγωγής και συνεπώς η μισθωτή υπαλληλία: σε κάθε παραγωγική μονάδα, όσοι εργάζονται σε αυτήν και μόνον αυτοί θα είναι μέτοχοι, ενδεχομένως με διάφορο ποσοστό που αναλογεί στη θέση του καθενός. Η απαγόρευση της κτήσης κεφαλαίου επεκτείνεται ανεξαιρέτως σε όλες κινητές και ακίνητες αξίες στις οποίες κάποιος δεν εργάζεται προσωπικά και άμεσα. Παράδειγμα, σε ένα εργοστάσιο όλοι οι εργαζόμενοι θα αποτελούν και μετόχους με ποσοστό ανάλογο της θέσης του καθενός στην ιεραρχία και θα αμοίβονται όχι με μισθό αλλά από τα συνολικά κέρδη με βάση το ποσοστό αυτό. Το κράτος θα ελέγχει αποκλειστικά και μόνο τους ρυθμιστικούς και ελεγκτικούς μηχανισμούς που επιβλέπουν την εύρυθμη και νόμιμη λειτουργία του συστήματος και δεν θα έχει καμία συμμετοχή στην παραγωγική διαδικασία, η οποία θα αφήνεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία με βάση την παραπάνω αρχή. Επίσης θα προβλέπονται κατάλληλες μεταβατικές και ρυθμιστικές διατάξεις που αφορούν στη μετάβαση από το υπάρχον στο νέο σύστημα, την κληρονομική και ασφαλιστική πολιτική κτλ.

Το σύστημα της Συνεργατικής Λειτουργίας αποτελεί ένα κρυμμένο διαμάντι στην οικονομική οργάνωση κάθε κοινωνίας. Σε πλήρη εφαρμογή υπόσχεται απόλυτη δικαιοσύνη και αξιοκρατία στη στελέχωση του δυναμικού και την παραγωγή και κατανομή του πλούτου. Τα ανωτέρω εξασφαλίζονται από την αρχή λειτουργίας του, καθώς αντί να καταστέλλει βίαια το ατομιστικό ένστικτο του ανθρώπου, το ταυτίζει με αυτό του συνόλου, αφού μόνο το όφελος του τελευταίου οδηγεί και σε προσωπικό όφελος. Έτσι, η ίδια δύναμη οδηγεί τη γέννηση, λειτουργία και διατήρηση του συστήματος. Ο αναγνώστης αφήνεται να θέσει εαυτόν σε ένα τέτοιο περιβάλλον για να διαπιστώσει την πανίσχυρη επίδραση της απλής εξίσωσης: Εργασία = Ιδιοκτησία.