Σε κάθε επίπεδο οργάνωσης του ανθρώπου σε ομάδες (οικογένεια, κοινωνία, πολιτεία κτλ) παρατηρείται σταθερά το εξής φαινόμενο: όσο περισσότερο ατομιστικοί είναι οι στόχοι και η συμπεριφορά των μελών, τόσο η ομάδα καθίσταται πιο ενωμένη,
η δράση της πιο συλλογική και το αποτέλεσμα πιο αποδοτικό. Η παραπάνω αλήθεια ακούγεται παράδοξη καθώς θα αναμενόταν ο ατομισμός των μελών να λειτουργεί εις βάρος της οργάνωσης. Αντίθετα, η ταύτιση σε κοινούς σκοπούς προϋποθέτει το εγωιστικό συμφέρον και μάλιστα ενισχυμένο τόσο, ώστε να φτάνει σε σημείο να ταυτίζεται με το συλλογικό.
Για παράδειγμα στις αραβικές χώρες και, εν πολλοίς, στη δική μας επικρατεί χαμηλή ποιότητα κοινωνικών και πολιτικών θεσμών η οποία οφείλεται στο εφήμερο και απαίδευτο κοινωνικό πνεύμα του λαού. Ούτε ως άτομα, ούτε ως κοινωνία δεν εφαρμόζουμε μακρόπνοο σχεδιασμό και οργάνωση, επαναπαυόμαστε σε μεθόδους ήσσονος προσπάθειας και αδιαφορούμε για την ευρωστία των συλλογικών, δημοσίων δομών, με αποτέλεσμα να καταλήγουμε σε αποσπαστική, σπασμωδική και αναποτελεσματική δράση. Η οργάνωση των βόρειο-ευρωπαϊκών κρατών οφείλεται επίσης σε ατομισμό των μελών, ενισχυμένο μάλιστα, και όχι στην παραίτηση από εγωιστικές συμπεριφορές. Μέσω μιας εγγενούς κοινωνικής και οικογενεικακής παράδοσης γίνεται αντιληπτό ότι ο βέλτιστος και μόνος τρόπος ικανοποίησης των αναγκών και επίτευξης ευημερίας είναι η ένωση σε ομάδα, η συστράτευση σε κοινούς σκοπούς και η ενίσχυση των δημοσίων οργάνων, κυρίως της πολιτείας. Η κατανόηση ότι το άτομο αναπαράγεται μόνο μέσα από το σύνολο σε συνδυασμό με την σφοδρή επιθυμία για μία τέτοια αναπαραγωγή, οδηγεί τελικά στο ευεργετικό αποτέλεσμα της ταύτισης του ατομικού με το συλλογικό.
Σήμερα, η Ελληνική κοινωνία δεν απαιτεί περιορισμό του ατομισμού της αλλά αντίθετα επαναφορά του παραδοσιακού, "φιλότιμου" εγωισμού που επικρατούσε μέχρι πριν λίγες δεκαετίες και πρόσφατα κατεστάλλει, εμπλουτισμένο με συγκεκριμένα πνευματικά εφόδια που το έθνος μας κατέχει επίσης από τη μακραίωνη ιστορία του. Ο Θεμιστοκλής είχε δηλώσει "Δε με αφήνει να κοιμηθώ η δόξα του Μιλτιάδη" και υποκινούμενος από υγιή εγωισμό, νίκησε στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Ο Αριστοτέλης επίσης δίδαξε "ο Άνθρωπος είναι ζώον πολιτικό", εννοώντας ότι τα άγρια ένστικα είναι παρόντα, αλλα η ενέργεια τους πρέπει να δαμαστεί και να αξιοποιηθεί κατάλληλα προς όφελος της ομάδας. Οπως και στη φύση έτσι και στην κοινωνία, το σύνολο σημαίνει πολλά περισσότερα από τα επιμέρους μέλη. Όσο συμβιβαζόμαστε με τη σχετικότητα του πεπρωμένου μας, τόσο θα απομακρύνονται μεταξύ τους το άτομο και η κοινωνία.
Ο εγωισμός είναι πράγματι η είσοδος στον φαύλο κύκλο των παθών. Ο εγωιστής τυφλωμένος οδηγείται στην απληστία, την αποξένωση και την εκμετάλλευση των άλλων. Είμαστε τόσο πνευματικά ανυψωμένοι κύριε συντάκτη του άρθρου για να βρεί χώρο στη ζωή μας ο υγιής εγωισμός που θα αποτελέσει κινητήριο μοχλό για πνευματικό αγώνα η έχουμε αλλοτριώσει τον εαυτό μας και κινδυνεύουμε να χάσουμε και ότι πραγματικά έχει αξία στη ζωή;
ΑπάντησηΔιαγραφήΦίλε αναγνώστη, επιχειρώ να πω ότι όταν ο εγωισμός στοχεύει σε εφήμερα και επιφανειακά τότε οδηγεί σε αδιέξοδο και οπισθοδρόμηση, ενώ όταν ωθεί σε ουσιαστική βελτίωση τότε είναι "υγιής". Στη δεύτερη περίπτωση είναι πιο ενισχυμένος, ώστε το άτομο να μην αρκείται στα λίγα που προσφέρει η δική του δράση, αλλά να φροντίζει για την οργάνωση σε σύνολο που μόνο αυτή μπορεί να φέρει τα απαιτούμενα οφέλη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε ό,τι αφορά την τρέχουσα κατάσταση, αν είμασταν πνευματικά ισχυροί δεν θα χρειαζόταν να αναθεματίζουμε και να αναζητούμε ανάταση. Θα έλεγα, όχι ότι χάνουμε, αλλά ότι απομακρυνόμαστε από τις αξίες της ζωής οι οποίες είναι πάντα διαθέσιμες, αρκεί ο άνθρωπος να τις πλησιάσει.