Εισήγηση του Γ.Δακή στην 5η Επιτροπή Παρακολούθησης του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Μακεδονίας – Θράκης» 2007 – 2013

Κύριε Πρόεδρε,

Αγαπητά μέλη της Επιτροπής Παρακολούθησης,

Το 2013 η Ελλάδα συνεχίζει να είναι αντιμέτωπη με την «αποθαρρυντική» πρόκληση να βγει από την κρίση και να θέσει την οικονομία της σε πορεία βιώσιμης ανάπτυξης.

Και είναι πλέον γνωστό ότι, η στρατηγική εξόδου από αυτήν την κρίση επιβάλλει την αποκατάσταση της ισορροπίας της ελληνικής οικονομίας, την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα αλλά και όλες εκείνες τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και στοχευμένες επενδύσεις που ενθαρρύνουν την ανάπτυξη και ενισχύουν την απασχόληση. Επίσης, οφείλει να εστιάσει προς την επανεξέταση της οργάνωσης και λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης, με σκοπό να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητά της.

Εδώ εντοπίζεται και ο σημαντικός ρόλος των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων τους πόρους των οποίων (μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων) εμείς διαχειριζόμαστε και οι οποίοι, κατά γενική ομολογία, μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην επίτευξη των παραπάνω στόχων . 

Σήμερα, αυτό ενισχύεται από την καθολική αποδοχή της άποψης ότι, τα Διαρθρωτικά Ταμεία αποτελούν, ίσως, τη μόνη πηγή δημόσιων επενδύσεων στην Ελληνική περιφέρεια και λειτουργούν ως καταλύτης για τη χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη μέσω της μόχλευσης υλικών επενδύσεων (επενδύσεις σε υποδομές) αλλά και επενδύσεων σε ανθρώπινο δυναμικό, ικανοποιώντας , ταυτόχρονα, συγκεκριμένες απαιτήσεις του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής .

Αγαπητοί φίλοι & φίλες,

Διανύοντας τα τελευταία έτη της Προγραμματικής Περιόδου 2007 – 2013 , θεωρώ  ότι είναι υποχρέωση όλων μας , πλέον, να  ξεκινήσουμε να αξιολογούμε τις πολιτικές και την αναπτυξιακή στρατηγική μας και να κάνουμε την αυτοκριτική μας.

Βέβαια, το γεγονός ότι εμείς, ως αιρετή περιφερειακή διοίκηση, αναλάβαμε την διαχείριση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων μεσούσης  της Προγραμματικής Περιόδου (Ιούλιος 2011), δεν αναιρεί την ενεργό συμμετοχή μας στην πορεία υλοποίησης των, δεν αναιρεί τις αναπτυξιακές επιλογές μας (στον βαθμό που μας επετράπη να τις εφαρμόσουμε) και τέλος δεν αναιρεί την πραγματικότητα : Εμείς λογοδοτούμε στους πολίτες της Περιφέρειας μας.

Πρόοδος Υλοποίησης Προγράμματος

Σύμφωνα με το χρηματοδοτικό σχήμα του ΕΠ "Μακεδονία – Θράκη"  η συνολική Δημόσια Δαπάνη του ΕΠ «Μακεδονία – Θράκη» για την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας ανέρχεται σε 495.294.117,65 €.

Η ΕΔΑ/ΠΔΜ διαχειρίζεται ένα ποσοστό του προγράμματος (68%) (346,9 εκ. €), ενώ το υπόλοιπο ποσοστό (32%) έχει εκχωρηθεί σε άλλους φορείς, με τους οποίους επιμερίζεται  και η ευθύνη διαχείρισης και εφαρμογής του προγράμματος.  

Επιπρόσθετα, πρέπει να αναφερθεί ότι έχουν εκχωρηθεί σημαντικοί πόροι (ύψους 47,0 εκ. €) από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα «Περιβάλλοντος & Αειφόρου Ανάπτυξης» και «Ανθρώπινου Δυναμικού», προς την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, με πλήρη ενεργοποίηση αντίστοιχων προσκλήσεων και  με υψηλά ποσοστά απορρόφησης.

Αυτή την στιγμή (και πάντα ως προς τους πόρους που διαχειρίζεται η ΕΔΑ ΠΔΜ – 346,9 εκ €), η πορεία του Επιχειρησιακού Προγράμματος Δυτικής Μακεδονίας έχει ως εξής :

Οι συνολικές εντάξεις ανέρχονται σε 454,0 εκ. € (130,9%), με αντίστοιχες Νομικές Δεσμεύσεις  209,5 εκ. € (60,4%) και Δαπάνες  106,4 εκ. € (30,7%)

Συνοψίζοντας, το Π.Ε.Π. Δυτικής Μακεδονίας χαρακτηρίζεται ως ένα πρόγραμμα που υλοποιείται με ορθολογικά διαχειριστικά χαρακτηριστικά, διακρίνεται για τον προσεκτικό προγραμματισμό ενεργειών του και αναμένεται να είναι εντός των στόχων του (κανόνας αυτόματης αποδέσμευσης ν+2 & ν+3 των επόμενων ετών, στόχοι μνημονίου 2013 – 2015).

Επισημαίνοντας ότι, οι πόροι που διαχειρίζεται η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας αφορούν , αποκλειστικά, στην υλοποίηση έργων υποδομών, θα παρουσιάσω, συνοπτικά, την πορεία μας, ως περιφέρεια, ανά τομέα παρέμβασης :

Στον τομέα της προσπελασιμότητας (25,1% της Δημόσιας Δαπάνης που διαχειρίζεται η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας) :

Το ενδοπεριφερειακό οδικό δίκτυο έχει βελτιωθεί σημαντικά συμβάλλοντας στη διευκόλυνση των επικοινωνιών στην ενδοχώρα της Περιφέρειας, στην απόκτηση πρόσβασης στην Εγνατία και τους κάθετους άξονες, καθώς επίσης στη διασφάλιση της οδικής ασφάλειας και στην αξιοποίηση των προοπτικών ανάπτυξης της περιφέρειας.

Στον τομέα του περιβάλλοντος (15,9%) :

Έχουμε κάνει σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος και της προώθησης της αποδοτικότητας των πόρων.

Στον τομέα της ύδρευσης (4,8%) , ολοκληρώνονται, σχεδόν στο σύνολό τους, οι υποδομές ύδρευσης (αντικατάσταση, επέκταση και κατασκευή νέων δικτύων και λοιπών υποδομών ύδρευσης).

Στον τομέα της αποχέτευσης και των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) (5,1%) , με την ολοκλήρωση των παρεμβάσεων (αντικατάσταση, κατασκευή νέων δικτύων αποχέτευσης, επέκταση/ αναβάθμιση / κατασκευή νέων ΕΕΛ), το σύνολο των οικισμών της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας έως και Κατηγορία Γ’ συμμορφώνεται με την Κοινοτική Οδηγία 91/271.

Το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΣΔΑ) της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, ολοκληρώνεται σε επίπεδο υποδομών χωρίς να παρεμβαίνει στη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων και υιοθετεί και προάγει την αξιοποίηση και επανάχρηση στερεών αποβλήτων.

Τέλος, χρηματοδοτήθηκαν σημαντικές παρεμβάσεις σε τομείς όπως διαχείρισης ομβρίων και αντιπλημμυρικής προστασίας για  την αντιμετώπιση φυσικών κινδύνων (3,5%).

Στον τομέα της αστικής / αγροτικής αναγέννησης (13,2%) :

Στον τομέα της αστικής / αγροτικής αναγέννησης υλοποιούνται σημαντικές δράσεις, που αφορούν κυρίως την αισθητική αναβάθμιση των αστικών και ημιαστικών κέντρων της περιφέρειας μας.  Έχει συσταθεί και ήδη έχει αξιολογήσει , θετικά, ενδιαφέρουσες προτάσεις αστικής ανάπτυξης,  το Ταμείο Χαρτοφυλακίου JESSICA.

Στον τομέα των υποδομών τουρισμού – πολιτισμού (14,6%) :

Υλοποιούνται δράσεις προστασίας – ανάδειξης μνημείων (κυρίως βυζαντινών) και αρχαιολογικών χώρων καθώς επίσης δημιουργίας νέων μουσειακών υποδομών και πολιτιστικών κέντρων.

Απομένει η προώθηση ενεργειών ορθολογικής αξιοποίησής τους μέσω της δημιουργίας δικτύων – διαδρομών, της αναβάθμισης των παρεχομένων υπηρεσιών και της παραγωγής και διάθεσης πολιτιστικών προϊόντων.

Στον τομέα της παιδείας (18,7%) :

Με το πέρας της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου ολοκληρώνονται οι υποδομές στην Α’θμια και Β’θμια Εκπαίδευση. Δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην αναβάθμιση των υποδομών των ειδικών σχολείων (κτιριακές υποδομές , εξοπλισμός). 

Πρόθεση μας να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο, τις υποδομές προσχολικής αγωγής.

Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ολοκληρώνονται οι υποδομές και ο εξοπλισμός του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, καθώς επίσης και ο εξοπλισμός των σχολών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.

Σημαντικά βήματα προόδου καταγράφονται στην ανάπτυξη των κτιριακών  υποδομών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, δεδομένου ότι ολοκληρώνονται οι ενέργειες ωριμότητας του έργου για ένταξη και υλοποίηση.

Στους τομείς υγείας – πρόνοιας (8,8%) :

Στον τομέα της υγείας (5,3%) οι χρηματοδοτούμενες δράσεις αφορούν την επέκταση – βελτίωση των υφιστάμενων υποδομών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια φροντίδα με την ενίσχυση και αναβάθμιση του ΕΚΑΒ και των νοσηλευτικών μονάδων πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας υγείας (νέες πτέρυγες, προμήθεια εξειδικευμένου εξοπλισμού κλπ).

Τέλος, στον τομέα της πρόνοιας (3,5%), χρηματοδοτήθηκαν δράσεις υποδομών  «φροντίδας παιδιών» (παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί).

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι, οι παρεμβάσεις στις «υποδομές στον Τομέα της Φροντίδας Παιδιών (κατασκευή νέων και την αναβάθμιση υφιστάμενων κτιριακών υποδομών βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών)» είναι εκείνες που συνδέονται , άμεσα, με τις επιπτώσεις στην απασχόληση και την κινητικότητα των εργαζομένων εστιάζοντας στις ανάγκες που αφορούν την  ένταξη και την κινητικότητα των γυναικών στην αγορά εργασίας.

Τέλος, δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στον τομέα της απασχόλησης , ειδικά, για μια περιφέρεια που καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην χώρα μας :

Εστιασμένες περιφερειακές παρεμβάσεις στην προώθηση της απασχόλησης και της κινητικότητας των εργαζομένων πραγματοποιούνται από: 

·         Τα «Τοπικά Σχέδια για την Απασχόληση Προσαρμοσμένων στις Ανάγκες των Τοπικών Αγορών Εργασίας», μέσω των οποίων προβλέπεται η δημιουργία 556 θέσεων απασχόλησης για ανέργους, ως αποτέλεσμα διάγνωσης εξειδικευμένων τοπικών αναγκών και  ανάδειξης των αναπτυξιακών δυνατοτήτων στις περιοχές παρέμβασης

·         Το πρόγραμμα κοινωφελούς εργασίας για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην Απασχόληση με ωφελούμενους  άνω τους 2.000 άνεργους στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.

2. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων» μέσω του οποίου υλοποιείται το «Τοπικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα του Νομού Καστοριάς - Δράσεις Απασχόλησης για Υφιστάμενες Επιχειρήσεις», με την δημιουργία 300 νέων θέσεων εργασίας (ηλικίας 18-64 ετών), για πλήρη ή μερική απασχόληση, την  ενίσχυση επιχειρηματικών πρωτοβουλιών 100 ανέργων ηλικίας 22-64 ετών και την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας -προεργασίας, 150 ανέργων νεοεισερχομένων στην αγορά εργασίας στον ιδιωτικό τομέα.

Δεν επαναπαυόμαστε σε αυτές τις δράσεις.

Χρειάζεται περισσότερο από κάθε άλλη φορά να δημιουργηθούν οι συνθήκες για τον εκσυγχρονισμό της αγοράς εργασίας και της αύξησης της απασχόλησης μέσα από την απόκτηση νέων δεξιοτήτων με εξειδικευμένα προγράμματα κατάρτισης σε άμεση συσχέτιση με τη δομή του παραγωγικού συστήματος.

Αναθεώρηση Επιχειρησιακού Προγράμματος Μακεδονίας – Θράκης 2007 - 2013

Ένα από τα κύρια θέματα της ατζέντας της σημερινής Επιτροπής Παρακολούθησης είναι και η Αναθεώρηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Μακεδονίας – Θράκης 2007 – 2013.

Ας γυρίσουμε ένα χρόνο πίσω, στην προηγούμενη Επιτροπή Παρακολούθησης (Δράμα, Νοέμβριος 2012) και ας ξαναθυμηθούμε τον κύριο στόχο της προηγούμενης αναθεώρησης του Επιχειρησιακού Προγράμματος Μακεδονίας – Θράκης 2007 – 2013 , που δεν ήταν άλλος από την τόνωση ή ενίσχυση της επιχειρηματικότητας .

Στο πλαίσιο επίτευξης αυτού του στόχου μεταφέρθηκαν σημαντικοί πόροι στον Άξονα  Θεματικής Προτεραιότητας : «Ψηφιακή Σύγκλιση & Επιχειρηματικότητα στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας» έτσι ώστε να δοθεί η δυνατότητα χρηματοδότησης, κυρίως, του πρόσφατου κύκλου «Ενίσχυσης των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων» αλλά και να ενισχυθεί το «Ταμείο Εγγυήσεων για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις».

Στην σημερινή (προτεινόμενη) Αναθεώρηση παραμένει ως κύριος στόχος :

·          Η ανάγκη επιτάχυνσης του ρυθμού απορρόφησης των πόρων και η διοχέτευση τους στην πραγματική οικονομία (με πολιτικές στήριξης / ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας) και στην κοινωνία (με πολιτικές ανάσχεσης της ανεργίας και στήριξης του κοινωνικού ιστού) , ενώ προστίθεται (ως στόχος) και

·          Η ενίσχυση εκείνων των επιχειρησιακών προγραμμάτων  και Αξόνων Προτεραιότητας που παρουσιάζουν υψηλές επιδόσεις και έχουν ανάγκη στήριξης με πρόσθετους πόρους, εξασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερη επιτάχυνση και εξάλειψη κάθε κινδύνου μελλοντικών απωλειών πόρων

Πιστεύω ότι η πρόταση της αναθεώρησης είναι προς την σωστή κατεύθυνση διότι οφείλουμε να συνεχίσουμε να ενισχύουμε με πόρους την επιχειρηματικότητα & την απασχόληση συμβάλλοντας με αυτόν το τρόπο, στην διατήρηση του όποιου μοντέλου κοινωνικής συνοχής (έχει εναπομείνει) , αλλά και να διορθώσουμε τις όποιες «διαχειριστικές ατέλειες» παρουσιάζουν τα Επιχειρησιακά Προγράμματα μας.

Νέα Προγραμματική Περίοδος 2014 - 2020

Στη νέα προγραμματική περίοδο η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας με κατά κεφαλήν ΑΕΠ 85,6% του αντίστοιχου της ΕΕ-27 για την περίοδο 2007-2009 κατατάσσεται στις Περιφέρειες Μετάβασης, δηλαδή στις περιφέρειες με ΑΕΠ μεταξύ 75 και 90% του ΜΟ της ΕΕ, γεγονός που οδηγεί σε μικρότερη χρηματοδότηση από τα Διαρθρωτικά Ταμεία.

Επομένως, η προσέγγιση του νέου Επιχειρησιακού Προγράμματος πρέπει να είναι ταυτισμένη με τις πραγματικές ανάγκες του τόπου μας.

Πλέον, η Δυτική Μακεδονία θα πρέπει να εστιάσει την προσπάθειά της στο σχεδιασμό  και στην εφαρμογή καινοτόμων πολιτικών που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα, δίνουν ώθηση στους δυνητικούς τομείς υψηλής ανάπτυξης και στη δημιουργία βιώσιμων θέσεων απασχόλησης και αποτελούν μοχλό για επένδυση ιδιωτικών πόρων.

Δεν υποβαθμίζουμε τις δράσεις προστασίας του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, αλλά και τις δράσεις κοινωνικής προστασίας, που πρέπει να είναι σωστά διαρθρωμένες και να καλύπτουν το σύνολο των πολιτών της περιφέρειας μας.

Είναι, όμως, σαφές ότι, για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη, καλύτερη και αποτελεσματικότερη διαχείριση των πόρων των Διαρθρωτικών Ταμείων, απαιτούνται πολιτικές αποφάσεις και συμμαχίες Περιφερειών με ταυτόσημα συμφέροντα που θα συμμετέχουν ενεργά σε όλες τις διεργασίες προτάσσοντας την απλοποίηση  των διαδικασιών διαχείρισης και του θεσμικού πλαισίου όπου αυτό απαιτείται και δεν δημιουργεί ενδογενή προβλήματα λειτουργία της δημόσιας διοίκησης.

Οι στόχοι αυτοί δεν μπορούν να επιτευχθούν χωρίς μια σύγχρονη και αποτελεσματική δημόσια διοίκηση.

Η έλλειψη αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης και ενός σύγχρονου, ευέλικτου και ανταγωνιστικού, φιλικού προς τις επιχειρήσεις περιβάλλοντος εμποδίζει την ανάπτυξη και τη δημιουργία βιώσιμων θέσεων απασχόλησης.

Καταλαβαίνουμε όλοι μας τι προσπάθειες πρέπει να καταβληθούν αλλά και ποια απόσταση πρέπει να καλυφθεί από κάθε Περιφέρεια.

Στη νέα Προγραμματική Περίοδο 2014-2020, οι αναπτυξιακές προτεραιότητες της Δυτικής Μακεδονίας θα είναι:

• Η αύξηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε ανταγωνιστικό επίπεδο με έμφαση στην κλαδική και χωροθετημένη εξειδίκευση, στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, στην καινοτομία, στην ποιότητα και στον εξαγωγικό προσανατολισμό.
• Η διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής η οποία απειλείται από την πολύ υψηλή ανεργία, μέσω δράσεων στήριξης της απασχόλησης, καταπολέμησης της φτώχειας και ενίσχυσης της κοινωνικής οικονομίας και των υποδομών στήριξης αυτών των δράσεων (παιδείας, υγείας, πρόνοιας).
• Η προστασία – ανάδειξη – αξιοποίηση των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών πόρων στο πλαίσιο της φέρουσας ικανότητάς τους, η οποία μπορεί να συμβάλλει στη διεύρυνση των δυνατοτήτων παραγωγής και απασχόλησης.
• Οι Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις στα αστικά κέντρα και στην ύπαιθρο 

Την περίοδο που διανύουμε, βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη ο Προγραμματικός Σχεδιασμός της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.

Η Ομάδα Σχεδιασμού Προγράμματος (ΟΣΠ) συνεπικουρούμενη από 10 Θεματικές Ομάδες Σχεδιασμού (οι οποίες πλαισιώνονται από στελέχη της δημόσιας διοίκησης , της αυτοδιοίκησης αλλά και του κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντος της περιφέρειας μας) , διαβουλεύεται και προετοιμάζει την δομή του νέου Επιχειρησιακού Προγράμματος για την Δυτική Μακεδονία, σε αναμονή της οριστικοποίησης τόσο της  αρχιτεκτονικής όσο και των χρηματοδοτικών πόρων αυτού.

Είναι η πρώτη φορά, σε περιφερειακό επίπεδο , όπου με το σχεδιασμό ασχολούνται , συστηματικά και μεθοδικά , πάνω από 250 άνθρωποι όλων των τομέων της ανάπτυξης  καλύπτοντας των σύνολο του κοινωνικο - οικονομικού ιστού της Δυτικής Μακεδονίας.