Μόνον ο άνθρωπος μπορεί να είναι εχθρός για τον άνθρωπο, μόνον αυτός μπορεί να του κλέψει το νόημα των πράξεών του και της ζωής του, επειδή μόνον αυτός μπορεί να το επιβεβαιώσει στην ύπαρξή του, να το αναγνωρίσει στην πραγματικότητα ως ελευθερία.
Σιμόν ντε Μπωβουάρ, Η ηθική της αμφισβήτησης
Η τιμωρία του Σίσυφου είναι πράξη εχθρική από εκείνους τους ανθρώπους που θέλησαν να κλέψουν το νόημα της εργασίας του. Την μετέτρεψαν σε καταναγκαστική και του έκλεψαν τη Ζωή. Ο Σίσυφος ήταν ένας εξωστρεφής και ετεροστρεφής άνθρωπος, που αντλούσε αρκετά αποθέματα δύναμης από την ικανότητά του για αυτονομία. Ένα κομμάτι της αυτονομίας του το όφειλε στην ικανότητά του για παιχνίδι (παιχνίδι ήταν το ξεγέλασμα του Δία, του Άδη, του Άρη και όλες εκείνες οι περιστροφές και η κινητοποίηση της γυναίκας του στον πάνω κόσμο, όπου τον έφερε στο πλεονέκτημα της επαναφοράς του στη Ζώσα κατάσταση και στην καταναγκαστική επαναληπτικότητα της πράξης που του επιβλήθηκε).
Ο Σίσυφος εμπλέκεται στο συσχετισμό, ότι η εργασία και το παιχνίδι είναι ένα είδος πολιτισμικής συμπεριφοράς στην ασκούμενη πάνω του εξουσία. Οι συσχετισμοί μας επιβάλλονται από τους τρόπους του πολιτισμού και από τη διαδικασία κοινωνικότητας που υποφέρουμε, είτε τυχαίνει να είναι επίκαιροι είτε τυχαίνει να είναι αναχρονιστικοί, είτε ωφέλιμοι, είτε καταστρεπτικοί της προσαρμοστικότητας και της θεμελιώδους ανθρώπινης ουσίας μας. Ο Σίσυφος παίζει και εργάζεται καταναγκαστικά. Από τα δυο, η εργασία έχει μεγαλύτερο κύρος και ας θεωρείται ξένη προς τον άνθρωπο - είναι κάτι σαν πειθαρχημένη διεργασία διάσωσης, που σώζει ένα χρήσιμο κοινωνικό προϊόν από τις ακαταστασίες της εγγενούς οκνηρίας του ανθρώπου- υποστηρίζει ο κοινωνιολόγος Νταίηβιντ Ρήσμαν. Η εργασία θεωρείται πιο σημαντική από το παιχνίδι και γι' αυτό δημιουργήθηκε μια παράδοση ή και μια επιδίωξη ακόμα, η εργασία να μοιάζει όλο και λιγότερο με το παιχνίδι και να προδιαγράφεται ως παραγωγική, χρηματισμένη και ωρομίσθια.
Η επαναληπτικότητα του Σισύφειου μόχθου, είναι σχεδόν άχρονη γιατί είναι κατ’ εξακολούθηση και εικοσιτετράωρη. Ο μόχθος μιας νοικοκυράς θεωρείται Σισύφειος, απλήρωτος και «ανωριαίος», ένα παιχνίδι σε κουκλόσπιτο. Η αντίληψη ότι η εργασία δεν είναι παιχνίδι και το παιχνίδι δεν είναι εργασία, δε βοηθάει την πάλη για αυτονομία, αλλά μια ψευδή ανεξαρτησία με πρόσχημα τον ελεύθερο χρόνο που είναι μια φροντίδα, έξω από την εργασία, με δυνατότητα να παίξεις, και πλέον να καταναλώσεις ό,τι έχεις παραγάγει στη διάρκεια της εργασίας. Οπότε, το παιχνίδι στον ελεύθερο χρόνο προσανατολίζεται στην εργασία που είναι εξαρτημένη συνθήκη και το παιχνίδι γίνεται εξαντλημένη συνθήκη ζωής, μιας και καταναλώνεις-εξαντλείς αυτά που παράγεις. Έτσι αρχίζεις να νιώθεις ευχαριστημένος που εργάζεσαι και παίζεις καταναλώνοντας. Είσαι, κίβδηλα και κοπιαστικά ευχαριστημένος που εργάζεσαι και επιβεβλημένα παίζεις λαίμαργα για να εξαντλήσεις τα αποθέματα ώστε να χρειαστεί να δουλέψεις πάλι σοβαρά για να δημιουργήσεις αυτό που θα χαθεί πάλι στο παιχνίδι.
Υπάρχουν δύο τρόποι να περιορίσουμε τις απαιτήσεις της εργασίας των σύγχρονων Σίσυφων: ο ένας δια μέσου του αυτοματισμού -που θα αποσπούσε την προσοχή πολλών από εμάς από τις παραγωγικές διαδικασίες και ο άλλος, όπως υποστηρίζει ο Νταίηβιντ Ρήσμαν, κάνοντας χρήση των δυνατοτήτων απροσωπίας στην παραγωγική και διανεμητική μας διαδικασία.
Στην κοινωνικότητα λειτούργησε αρχικά ο εργάτης, ήρθε η σειρά του καταναλωτή και τώρα αναδύεται –ελπίζω- γρήγορα, ο παίζων. Ένα από τα παιχνίδια κοινωνικότητας είναι το facebook. Οι καλλιτέχνες θα είναι από τους πρώτους που θα εξοικειωθούν με τον παίζοντα στην πραγματική ζωή. Όλα τα κατορθώματα των καλλιτεχνών είναι στο περιθώριο «συνειδητοποιημένων παιχνιδιών» στον αιώνα τον άπαντα. Θα έλεγα ότι η προσπάθεια των Εν-Φλώ να ανασυστήσουν το παιχνίδι, είναι σχεδόν, εξ ίσου δύσκολο με το να ανασυστήσουν την ικανότητα για εργασία.
Ο Σίσυφος είναι ο κατεξοχήν κάτοχος και των δυο δεξιοτήτων, εργασίας και παιχνιδιού. Ένα παιχνίδι παραπλάνησης της εξουσίας που τον επιφόρτισε με καταναγκαστική εργασία, μια διαδικασία επαναλαμβανόμενη, ρουτινιάρικη που είναι προβλέψιμη για τα αποθέματα που θα παράγει αλλά ο Σίσυφος παίζοντας σέρνει ό,τι παράγει, δηλαδή τα αποθέματα κι έτσι στην ουσία, η εργασία του είναι αντιπαραγωγική, άρα ψεύτικα παραγωγική γιατί δεν παράγει απόθεμα αλλά αντιέργο. Οι Εν-Φλώ εργάζονται συστηματικά προς αυτή την κατεύθυνση. Γι’ αυτό και οι προτάσεις τους έχουν την παιγνιώδη διάθεση και εξέλιξη ενός πληθυντικού ενικού, όπου πολλοί μαζί κάνουν κάτι, όπως επίσης ενός ενικού πληθυντικού, όπου μια ιδέα αναπτύσσεται από πολλούς. Επιχειρούν επανειλημμένα να μετουσιώνουν την καταναγκαστική εργασία σε ένα προκλητικό - φαινομενικά ατελέσφορο και άχρηστο - παιχνίδι. Παραδείγματος χάρη, όπως δηλώνει η Δήμητρα Σιατερλή: η εμμονή τους να κυλούν και να έλκουν το «σισύφειο βάρος» από δρόμο σε δρόμο κι από πόλη σε πόλη αυτής της χώρας, υποδηλώνει τη θέλησή τους να αντιστέκονται επίμονα σε κάθε επιβολή που ισοπεδώνει τη φαντασία, το παιχνίδι, τη δημιουργικότητά τους. Οι σισύφειες πορείες τους τροφοδοτούνται από «όνειρα ακούρευτα» και ανεφοδιάζονται από την πίστη τους ότι κανένα παιχνίδι δεν είναι χαμένο εκ των προτέρων. Σας καλούν να συνοδοιπορήσετε...
"Σίσυ φως - κατάσταση πρόσφυγα". Παρασκευή το βράδυ στις 30 Αυγούστου και ώρα 19.00, η ομάδα Εν-Φλώ ξεκίνησε από την Πλατεία Μικρασιατών Άνω Ελευσίνας -από την έδρα του Συλλόγου Μικρασιατών- και τραβώντας το σισύφειο φορτίο της διέσχισε την πόλη. Την πόλη που δέχθηκε εσωτερικούς μετανάστες και πρόσφυγες. Πέρασε εμπρός από τον αρχαιολογικό χώρο, την πλατεία και κατέληξε στο παλιό Ελαιουργείο στη θάλασσα, εκεί που πολλοί πρόσφυγες πάτησαν για πρώτη φορά το πόδι τους στην Ελευσίνια γη. Σ' όλη τη Σισύφεια διαδρομή (οδό Δαρδανελίων, Ελευθερίου Βενιζέλου, Ηρώων Πολυτεχνείου, είσοδος Αρχαιολογικού χώρου, Νικολαΐδου, Κανελλοπούλου) ο Σίσυ-ΦΩΣ και η ομάδα ΕΝ ΦΛΩ έθεταν ερωταπαντήσεις στα πλαίσια της κατάστασης πρόσφυγα στους ανυποψίαστους πολίτες. ΤΙ ΕΙΜΑΙ? ΤΙ ΨΑΧΝΩ? ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΞΕΝΟΣ? Καθώς και συνθήματα όπως ΕΙΜΑΙ ΡΙΖΑ ΚΟΜΜΕΝΗ. ΜΙΑ ΓΗ Ν΄ΑΠΑΝΤΗΣΩ, ΜΙΑ ΓΗ Ν΄ΑΠΑΤΗΣΩ. Μέχρι χθες η αλαζονεία της αυτάρκειας είχε μετατρέψει και το φίλο ακόμη σε ξένο. Ο ΞΕΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΦΙΛΟΣ, και οι ΕΝ-ΦΛΩ καλούσαν σε υπέρβαση. Μέσα στις δύσκολες συνθήκες που πορευόμαστε να βλέπουμε τον πρόσφυγα βεβαίως σαν φίλο. Να διατηρήσουμε με πείσμα την αλληλεγγύη, να διατηρήσουμε τον ανθρωπισμό μας, να μην επιτρέψουμε στις δυσκολίες να μας εκφυλίσουν. Ο Σισυ-ΦΩΣ των Εν-Φλώ σήκωσε το βάρος του σ' άλλη μια πόλη και έσπειρε τα ερωταπαντήματά του (περιγραφή της Ελένης Νίσκα, μέλος των Εν-Φλώ).
Είναι επώδυνο να παραδεχτείς πως μια προσπάθεια που θα ξεκινήσεις μπορεί να μην φέρει αποτέλεσμα. Η εικαστική έρευνα γύρω από τον Σίσυφο έχει να κάνει με το δυσπρόσιτο της ταύτισης όλων μας με κάποιον που αναρριχάται και πολύ περισσότερο όταν το κάνει αυτό την στιγμή που σπρώχνει μια πέτρα μεγαλύτερη από τον ίδιο. Από αυτή την έρευνα δεν θα αποκομίσει κάποιος κάτι συγκεκριμένο αλλά γρήγορα το εγχείρημα θα μετατραπεί σε εμπειρία συλλογικότητας και περισπασμού της ομάδας, ως συλλογικό υποκείμενο.
Το βάρος του Σίσυφου κατασκευάστηκε από συναρμολογούμενα κομμάτια πενταγώνων και εξαγώνων στο σχηματισμό του πολύ αναγνωρίσιμου στερεομετρικού σχήματος μιας μπάλας ποδοσφαίρου. Οι χαράξεις που έγιναν επάνω τους σχηματίζουν ένα κολάζ αλλού ασαφές και αλλού σαφές, δίνοντας τη δυνατότητα να μπορεί κάποιος να απομονώσει στοιχεία και να τα ανασυνθέσει σαν θραύσματα ενός καθρέπτη και όχι σαν κομμάτια που δεν προσφέρουν πρόσφορο έδαφος για μια ενότητα σκέψεων όπως για παράδειγμα, τι μας κάνει να σέρνουμε όλη μας τη ζωή ένα όποιο βάρος;
Έτσι, ο πολυπρισματικός καθρέπτης των Εν-Φλώ, καμπύλος και κυρτός δεν αντανακλά την πραγματικότητα αλλά την εικόνα που αγγίζει μέσα από τον μαθηματικά ραγισμένο καθρέφτη του παλιού μύθου που θέλει έναν άνθρωπο να είναι καταδικασμένος σε μια αέναη επαναληπτική εργασία και να κουβαλά ένα συγκεκριμένο βάρος. Θα είχε ενδιαφέρον όχι μόνο σε συμβολικό επίπεδο αλλά και σε πραγματικό, αν κάποιος μπορούσε να δει κοινότοπα τα «βαρυδάκια» της καθημερινότητας σαν το Σισύφειο βάρος, π.χ ένας λαιμοδέτης δηλαδή μια γραβάτα η ένας κοσμητικός λοβού αυτιού δηλαδή ένα σκουλαρίκι, ένας περισφυριομένος βραχίονας δηλαδή ένας βραχίονας με ρολόι χεριού, και να νοιώσει ότι επιτελείται ένα κουβάλημα υλικού βάρους σαν καταναγκαστική πράξη. Ποιος άραγε γνωρίζει την πονηριά της ύλης; Είναι η ύλη πονηρότερη του Σίσυφου, που καθώς την κυλάει αυτή κολλάει στον όγκο που σέρνει; Μήπως οι επιστήμονες; Μήπως οι καλλιτέχνες; Κάποιοι μπορεί να γνωρίζουν τη μηχανική προσαρμογή της ύλης αλλά το μυστικό της ύλης δεν το ξέρει κάνεις. Το μυστικό είναι η «σκαπτικότητα» της ύλης. (Σκαπτή ύλη είχε ονομαστεί η χρυσοφόρα φλέβα του Παγκαίου όρους). Σκαπτή θεωρείται και η εργασιακή ύλη που παράγει ο Σίσυφος. Το βάρος του Σίσυφου, ως ύλη καθαρής προσόδου εκταμιεύεται από το χαρισματικό ξεγέλασμα της εξουσίας στα χρόνια της αθωότητας, να ανταποδίδεις το δικαίωμα στη ζωή με την ισόβια λειτουργία της εργασίας ως άθλημα σε παιχνίδι.
-Από την ρίζα της χαράς σου ήρθαν δυο πόνοι. και απαντά ο Σίσυφος -Εμένα δυο χαρές από την ρίζα του πόνου (Σολωμού εκφράσεις-προσαρμογή διαλόγου στο Σίσυφο Χάρη Κοντοσφύρη).
Δεν μπορεί κανείς να κρατήσει τη σκέψη του ανερμάτιστη, δηλαδή, δίχως το έρμα του στοχασμού για το μυθικό Σίσυφο για να αντισταθμίσει το λυρισμό, στο σώμα της αδιαίρετης και ενιαίας αυτής συγκλονιστικής ιστορίας, παρόλη την εσωτερική της δομή, την επαναληπτικότητα. Στην ανορθόδοξη σπονδύλωση που επιχειρούν οι Εν-Φλώ στα Χανιά, συνδέουν για δεύτερη φορά δυο τόπους: το Μουσείο σύγχρονης τέχνης «Ελαιουργείον» και το μουσείο της Αρχαίας Ελιάς-3000 χρόνων- σέρνοντας τον άχθο του Σίσυφου από τα βουνά ανάμεσα σε λαγκάδια, χαράδρες, εξοχικά και άσφαλτο. Είναι ο κόπος της εικαστικής ομάδας των Εν-Φλώ και η βάση όπου εξακτινώνεται ένας κόσμος ιδεών που προσπαθεί να λάβει είκασμα και ενσάρκωση για τη θέληση του ανθρώπου που αντιτάχτηκε τη μοίρα του, να αγωνιστεί και να κριθεί συμβολικά δια μέσου της τέχνης, στην ιστορικότητα. Γύρω από τη σπουδή της μορφοποίησης ενός τέτοιου κόσμου -σκληρών παιχνιδιών μόνο για άνδρες- εξελίχθηκε στην πορεία των Χανίων εκείνη η περφόρμανς πλήθους, που στο ρυθμό Σί-συ-φωςςς πάμπολλες φορές ανταπαντούσε με μικρές πράξεις γέλιου και έφερνε στην επιφάνεια την εσωτερική ανασκαφή της ιστορίας του Σίσυφου, το παιχνίδι που έγινε πραγματικότητα από τις οριγκάμι εφαρμογές πάνω σε εγχάρακτα χαρτιά με φύλλα ελιάς. Τα οριγκάμι αφιερώθηκαν στην ελιά των τριών χιλιάδων χρόνων και στο παρακείμενο Μουσείο της. Η ανορθόδοξη σπονδύλωση των Εν-Φλώ, συνεχίστηκε τόσο με την ελαιουργία Ελευσίνας σαν μια φυσική βιομηχανική τοπολογική αναφορά στα Χανιά, όσο και στην προβιομηχανική κοινωνία των εσωτερικών και «ξεριζωματικών» μεταναστεύσεων συνεργαζόμενοι με το σύλλογο μικρασιατών Ελευσίνας.
Η Τέχνη συσχετίζεται με την εξουσία και τη δημόσια λειτουργία της. Υπάρχουν τρεις απαιτήσεις που έχει συνήθως η εξουσία από την τέχνη. Η πρώτη είναι να επιδεικνύεται η δόξα της εκάστοτε εξουσίας (αψίδες, αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά συμπλέγματα). Κατά τον Eric Hobsbawn, η δεύτερη κύρια λειτουργία της τέχνης, υπό την εξουσία ήταν να την οργανώνει ως δημόσιο δρώμενο. Η τελετή και η εθιμοτυπία είναι ουσιαστικές για την πολιτική διαδικασία και με τον εκδημοκρατισμό της πολιτικής, η εξουσία γίνεται δημόσιο θέατρο με το λαό ως ακροατήριο, ως οργανωμένο συμμέτοχο. Η τρίτη λειτουργία που μπορούσε η τέχνη να προσφέρει στην εξουσία, είναι εκπαιδευτική και προπαγανδιστική (γλυπτικά συμπλέγματα ηρώων, προτομές). Οι Εν-Φλώ συνοδοιπόρησαν με τη δεύτερη λειτουργία, ειδικά στην περίπτωση της τελετής έναρξης της επετειακής γιορτής των Δημητρίων με το ειρωνικό τίτλο «συνφάγομεν». Η αστικότητα του εγχειρήματος με την περίεργη διαλεκτική εξωστρέφεια και την ευθύνη να αναφέρεσαι στο θρυλικό μύθο του Σίσυφου, κέρδιζε οπωσδήποτε την επικαιροποίηση ζωτικών προβλημάτων για την κοινωνία σε καιρούς υποταγής στην αγορά.
Στην τελευταία προσπάθεια στη Θεσσαλονίκη, ο Σίσυφος ήταν το σύνολο των καλλιτεχνών που έσερναν το αντικείμενο που ενέγραφε αισθητικές και κατασκευάστηκες πληροφορίες, που προσδιορίζεται ως ο βράχος της αντίστοιχης αναπαράστασης. Στις 10.30 ξεκινήσαμε από την έξοδο του λιμανιού σαν ποντίκια που σέρνουν κάτι προς το εσωτερικό της πόλης. Το κάτι ήταν μια ξύλινη κατασκευή στο πολύ δημοφιλές σχήμα της μπάλας ποδοσφαίρου. Αυτό αποτελούσε και την αναπαράσταση του βράχου του Σίσυφου που σέρνονταν με ιμάντες από πέντε άτομα. Η μορφή που βλέπαμε, δεν ήταν απλώς μια μορφή (πολυπρισματικό στερεομετρικό σχήμα αποτελούμενο από εξάγωνα και πεντάγωνα) αλλά μια μορφή από αυτές που ξέρουμε (σαν μπάλα ποδοσφαίρου). Δεν καταφέραμε να συγκρίνουμε το αντικείμενο με την εικόνα που ήταν δίπλα του αλλά μια σύμπτωση του αντικείμενου των δυο εικόνων σε ένα. Έβλεπες ένα πράγμα, όχι δύο. Η πορεία κατέγραψε τα όρια της έγκαυστης πόλης της Θεσσαλονίκης του …, όπου το σχήμα πορείας στο χάρτη (πορεία από Βενιζέλου, Εγνατία, Ναβαρίνου, Λευκός πύργος, παραλιακή, Αριστοτέλους, κατάληξη στο Λιμάνι) περιέκλειε ένα σωρό από ιστορικά ερείπια. Η πόλη υποχρεώθηκε σε ανανέωση. Σε όλη τη διαδρομή δεν μπορούσαμε να δούμε τον Εν-Φλώ εαυτό μας να πηγαίνει κάπου, διότι εμείς οι ίδιοι είμαστε που πηγαίναμε. Καθώς όμως πηγαίναμε, είχαμε και μια ορισμένη εμπειρία. Η στάση μας απέναντι στην εικόνα (στη σκέψη) είναι που την συνέδεε με την πραγματικότητα.
Ο Σίσυφος ως εικόνα είναι ένας χειρισμός νοητικός που ανάγεται στη σημερινή πραγματικότητα. Στάση απέναντι σε μια εικόνα (σε μια σκέψη) είναι το πώς βιώνουμε μια εικόνα, αυτό είναι που την κάνει αληθινή για μας που την συνδέει δηλαδή με την πραγματικότητα (ο φόβος συνδέει την εικόνα με την φρίκη της πραγματικότητας). Οικείο είναι μονάχα αυτό που ξέρω τι είναι.
Όλα άρχισαν από την απόρριψη της αγοράς τέχνης. Εν μέσω των επιπόλαιων διασκεδάσεων που συνοδεύουν μια Αθηναϊκή ανοιξιάτικη σαιζόν, μια μακροσκελή και ιδιόμορφη έκθεση εικαστικών έργων που συγκεντρώθηκαν σε ένα πρώην στάδιο. Μια φουάρ έργων τέχνης με καλεσμένους τους Εν-Φλώ, προχώρησαν σε μια αδυσώπητη κριτική της τεχνοπαρουσίασης.
Είναι γεγονός ότι με αφορμή εκλογικευμένα πανηγύρια όπως η Art-Athina, γίνεται μια συζήτηση υπέροχα συνθετική και διαφωτιστική για την τέχνη και για τους λειτουργούς της ενώ έρχεται σε επαφή το υλικό και το άυλο και οπωσδήποτε το καλλιτεχνικό έργο με την πραγματικότητα. Θεωρώντας την εποχή μας σαν μια εποχή του ήδη αισθητού, (πράγμα που ακόμα και οι άνθρωποι κατανοούνται με μια αισθητηριακή αναφορά ήδη προσδιορισμένη σε κοινωνικά δίκτυα όπως το facebook) κατά τρόπο ανώνυμο, απρόσωπο και υποδειγμένο με έναν τρόπο που κάποιοι άλλοι έχουν ήδη μελετήσει για να αφαιρεθεί από τα άτομα η υπευθυνότητα, η κούραση, αλλά πρωτίστως η επινοητικότητα και η ανεξαρτησία. Μια αίσθηση μοναδική, προχωρημένη και «προμεταβολισμένη», επικαλύπτει την προφανή ποικιλία των πραγματικών και εικονικών πραγματικοτήτων, έτσι ώστε καλλιτέχνες και ειδικά διευθυντές μουσείων και επιμελητές εκθέσεων να αυτοαναφέρονται όπως συμβαίνει σε αυτή την υπάρχουσα ανακοίνωση.
Το άνοιγμα της αγοράς τέχνης μεταξύ της οικονομίας των χρηματιστικών ροών του χρήματος, που τώρα δεν υπάρχει ούτε στη χάρτινη μορφή του, δηλαδή σαν μια μικρογραφία κατασκευασμένης εικόνας, (το 2010 οι Εν-Φλω παρεισφρήσανε στην Art-Athina με τα χartονομίσματα τους) και την οικονομία της παραγωγής, δηλαδή την πιο απλή μορφή ανταλλαγής (ζωγραφίζω κάτι και το ανταλλάσω με χρήματα), συμπληρώνεται και προτείνεται από τους Εν-Φλώ με μοίρασμα έργων που οι επισκέπτες επιλέγουν και κάνουν. Με αυτές τις έννοιες στις φουαρ τέχνης και στο εμπόριο έργων τέχνης επικρατεί ένα «μανιχαϊστικό» μοντέλο οικονομίας: από τη μια πλευρά η ψυχή του θεάματος, με σχεδόν ταχύτητα φωτός να «υποστασιοποιείται το νέο χρήμα» και από την άλλη το σώμα, δηλαδή το εμπόρευμα που μεταφέρεται τόσο αργά όσο κατασκευάζεται.
Μέσα στο τοπίο της Αθηναϊκής φουάρ, το νέο χρήμα έκανε ό,τι κάνει παντού, μαζεύεται ξαφνικά πάνω σε ένα έργο και μετά αυτοδιαλυόμενο και απροσδιόριστο, επιλέγει ένα άλλο έργο και έτσι η οικονομική εξάπλωση περιορίζεται σε έργα π.χ. του Γιώργου Ρόρρη ή του Νίκου Μόσχου, στερώντας κάθε συνεκτικότητα και δεσμό με τη βασική οικονομία αυτής της ίδιας της ύλης, της ουσίας και της εργασίας. Μέσα σε ένα άυλο, διάφανο και ακατανόητα ανούσιο σύστημα προβολής της τέχνης οι Εν-φλω αποχώρησαν και συντόνισαν μια πορεία βάρους, βαρύτητας, σέρνοντας, σπρώχνοντας έναν σισύφειο όγκο πραγματοποιημένου έργου πολλών καλλιτεχνών από το χώρο της Art-Athina για 7,5 km στο μουσείο Μπενάκη.
Το πρωί της 18ης Μαΐου/2013, η εικαστική ομάδα Εν Φλω, που έφτασε από τη Φλώρινα στην Αθήνα, ξεκίνησε μια σισύφεια πορεία. Εικαστικοί της ομάδας και διερχόμενοι θεατές που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά τους (το αυξομειούμενο πλήθος ανήλθε στα 30 άτομα), διάνυσαν μια απόσταση 7,5 χιλιομέτρων, από το Παλαιό Φάληρο (εγκαταστάσεις εμπορίας της ολυμπιακής ιδέας που τώρα φιλοξενούσαν ένα θεσμοθετημένο παράρτημα εμπορίας του καλλιτεχνικού έργου) μέχρι το Μουσείο Μπενάκη (ένα μουσείο με καταβολές από το 19ο αιώνα με αφομοιωμένες αρχαιολογικές και λαογραφικές συλλογές), στο κέντρο της Αθήνας.
Ο ποιητής Γίωργος Μπλάνας βάζει τον Λιποτάκτη «Σίσυφό» του να αναλογίζεται:
…Έζησα ήδη αρκετά, ώστε να ξέρω / πως αγνοώ τα πάντα εκ πείρας: / Την οριζόντια μέρα των σωμάτων•/ σοβαρή, λιτή, αποτελεσματική,/ την κατακόρυφη νύχτα των ψυχών•/ αστάθμητη, ανεπίγνωστη, επικίνδυνη,/ το μεσημέρι, κεκλιμένο κατά την πυρωμένη πέτρα / και τον κατάφωτο σκίνο, το γεράκι / που ακροβατεί κάτι ταχύτατο σαν σπόρο,/ μαστιγώνοντας την άπνοια, προκαλώντας το βράχο,/ ερεθίζοντας τη σκόνη, σημαίνοντας ίσως / νερό κι αλάτι και γαλάζιο. Ίσως, / αλλά αισθητά πιο σκοτεινά, σχεδόν σιδερένια• / Όταν ο άνθρωπος αποτελεί σοβαρή ενόχληση, / φεύγει, αδρανεί ή τον αφήνουν πίσω. / Τα υπόλοιπα είναι λεπτομέρειες βιαστικά επινοημένες, / ώστε να κάνουν κάθε απόφαση αν όχι ευάρεστη, / τουλάχιστον ανεκτή. Το μαρτύριο αρχίζει πολύ αργότερα: / όταν και η απελπισία είναι πραγματική δυσχέρεια./ Κάποτε, οι σύντροφοι θα χάνονταν στο βάθος του ορίζοντα, / αργά, σταθερά, επίμονα, μέχρι να μείνει / μόνο ψύχρα και απόσταση: εκείνο το υπόλευκο
εναιώρημα του χθες, κατάστικτο σαν ξεβρασμένο φύκι…
Ο Σίσυφος έζησε ήδη αρκετά, ώστε να ξέρει πως αγνοεί τα πάντα εκ πείρας. Την κατακόρυφη μέρα και την επικλινή νύχτα σε ένα τοπίο βουνών γεμάτο πλάγιους ορίζοντες, όπου νωχελικά αναρριχούνται και κατολισθαίνουν σώματα και ψυχές κουρασμένων ανθρώπων, κυκλωμένων από την καχυποψία να τρεκλίζουν μέσα στο σκότος.
Ένας τελευταίος συσχετισμός για τη δράση των Εν-Φλώ είναι σημαντικότατα, το πάσχον σώμα ή το σώμα που προσπαθεί. Σέρνοντας το βάρος, ξαναβρίσκουμε τη σωματικότητα. Ξαναβρίσκουμε το σώμα πρώτα ως εικόνα, ως λέξη, ως συνεύρεση, ως τοπίο πριν το νοιώσεις ως τόπο, μέσω όλων εκείνων που συνιστούν το σώμα. Το σώμα μέσα από την παράδοση που δημιούργησαν στα πλαίσια του ευρωπαϊκού πολιτισμού ο ιουδαϊσμός, ο χριστιανισμός και η απόλαυση από το ελληνορωμαϊκό τρόπο ζωής, οδήγησαν τελικά στην άρνηση του σώματος υπέρ του πνεύματος . Το σώμα εγκαταλειφτείτε στην νοσοκομειακή του πραγματικότητα και την αρρωστημένη πρωταθλητική του φροντίδα. Ακόμα και στη μεγαλύτερη συγκέντρωση σωμάτων σε στρατόπεδα τον 20ο αιώνα, η κινητοποίηση έγινε για την εξάλειψη του σωματικού.
Όσο ποτέ άλλοτε πρέπει να ξαναβρεθούμε με το σώμα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για την τέχνη: δεν υπάρχει τέχνη χωρίς σώμα. Ο χριστιανισμός δεν υπάρχει χωρίς ενσάρκωση, στους τελευταίους δέκα αιώνες ξεχάστηκε πόσο σωματική θρησκεία είναι ο χριστιανισμός και ξεχάστηκε ηθελημένα προς όφελος του πνεύματος. Στην Γονιδιακή εκμετάλλευση που έρχεται το σώμα θα δεινοπαθήσει και το σισύφειο δράμα της κόπωσης του σώματος θα είναι κεντρικό σε άλλη κλίμακα, ως κυτταρικό άχθος.
Κοντοσφύρης Χάρης / Φλώρινα 15 Οκτωμβρίου 2013
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου