Η Πυραμίδα της Διαφθοράς

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Από την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους καθώς και κατά τις πολλαπλές επανιδρύσεις του, η διαφθορά στη δημόσια ζωή είναι συνεχές και καθολικό φαινόμενο σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Η πρόσφατα διαφημιζόμενη στο εξωτερικό ατομιστική νοοτροπία του Έλληνα, η έλλειψη ή η μη εφαρμογή

αυστηρών νόμων και η ύπαρξη διαθέσιμων ευκαιριών για εκμετάλλευση δημοσίου χρήματος και εξουσίας είναι ενδιάμεσα αποτέλεσματα που πηγάζουν από τον αυτοανατροφοδοτούμενο φαύλο κύκλο της χαμηλής ποιότητας κοινωνικής και πολιτικής παιδείας.

Για να εκτιμηθεί η πραγματική διαφθορά πρέπει να θεωρηθεί ως ενσωματωμένη στην παράλληλη νομότυπη δράση και να ακολουθηθεί σε όλα τα στάδια και τα επίπεδα όπου λαμβάνει χώρα. Διαπιστώνεται ότι σχεδόν σε κάθε τομέα της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής, σε κάθε επαγγελματικό και συντεχνιακό κλάδο, στην παραγωγή, το εμπόριο και τις υπηρεσίες επαναλαμβάνονται, λίγο ή πολύ, διαρκώς παράνομα ή ασαφως νόμιμα φαινόμενα. Επίσης στην εκμετάλλευση του κοινού πόρου ή εξουσίας πρέπει να προστεθούν και οι νόμιμες αλλά άγνωστες στο ευρύ κοινό ανισορροπίες και εύνοιες που αφορούν κυρίως στα ανώτερα επίπεδα της κοινωνίας. Ως παραδείγματα αναφέρονται το παγκόσμιο φαινόμενο της μη-φορολόγησης του επενδυτικού κεφαλαίου και των κερδών του, της ευνοϊκής μεταχείρησης των ανωνύμων εταιρειών και των προκλητικών προνομίων ορισμένων δημοσίων προσώπων (πχ. βουλευτών). Επίσης, η οικονομική και πολιτική πυραμίδα της εξουσίας στην κοινωνία ακολουθείται πιστά από μια αντίστοιχη πυραμίδα διαφθοράς. Ετσι, με άλλο τρόπο θα έχει τη δυνατότητα να εκμεταλλευτεί το δημόσιο ένας μεγαλο-επιχειρηματίας και ένας ανώτερος πολιτικός και με άλλο ένας ελευθερο-επαγγελματίας, ενώ σε έναν υπάλληλο το πιθανότερο είναι να μη δοθεί μία τέτοια ευκαιρία. Στην πυραμίδα της διαφθοράς παρατηρείται επίσης ο κανόνας ότι όσο ψηλότερα βρισκόμαστε σε αυτήν, τόσο περισσότερο υπάρχει η τάση το εισόδημα να βασίζεται σε παράνομες ή παράτυπες ενέργειες, γεγονός που αντανακλάται στην πεποίθηση του λαού ότι "οι μεγάλες και εύκολες περιουσίες δε γίνονται με ιδρώτα και κόπο". Εδώ πρέπει να τονιστεί η διάκριση ανάμεσα στην παροχή της ευκαρίας για διαφθορά και στην εκμετάλλευση αυτής.

Μια από τις αλλαγές που έφερε στην Ελλάδα η τρέχουσα οικονομική κρίση είναι η μείωση της συνολικής διαφθοράς, δυστυχώς όμως αφήνοντάς την άθικτη στα ανώτατα οικονομικά και πολιτικά επίπεδα όπου συνεχίζει σχεδόν αμετάβλητη. Τα μεσαία και χαμηλά στρώματα πέρασαν από την κατάσταση της εύπορης και άνετης αλλά ελλειπούς οργάνωσης σε αυτήν της οργανωμένης αλλά πιο φτωχικής ζωής. Μακροπρόθεσμα η δεύτερη είναι πιο συμφέρουσα και αυτό αποτελεί ένα από τα ελάχιστα και βασικά οφέλη της κρίσης σε συλλογικό επίπεδο, δε συγκρίνεται όμως με την ευκαιρία, έστω ελάχιστη, να βελτιωθούμε και ως άτομα.