Το Κλασικό Πνεύμα

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Αν και η ενασχόληση με τον Αρχαίο Κλασικό Πολιτισμό θεωρείται κοινότυτη και επαναλαμβάνεται με κάθε ευκαιρία, οστόσω οφείλει να τεθεί για ακόμα μία φορά στη σωστή της διάσταση. Ουσιαστικά και εν συντομία

δεν υπάρχει τρόπος να εκφραστεί με πληρότητα το πραγματικό πνευματικό και κοινωνικό επίπεδο στο οποίο λειτούργησε ο αρχαίο-ελληνικός κόσμος, η δε επίδρασή του στην υπόλοιπη ιστορία δεν ήταν απλά σημαντική, αλλά καθοριστική για όλους ανεξαιρέτως τους πολιτισμούς που ακολούθησαν ανά την υφήλιο.

Το μέγεθος του θαύματος των αρχαίου πολιτισμού επιτείνεται από το πλαίσιο της εποχής. Σε μία αρχέγονη περίοδο όπου στην Ευρώπη επικρατούσε η διάσπαρτη νομαδική ζωή πρωτόγονων φυλών η οποία αντικαταστάθηκε σταδιακά από την αγροτική περί το 2000 πΧ., ακολούθησε μέσα σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα η τρομακτική λάμψη του Ελληνικού πνεύματος που άφησε έκθαμβο τον τότε γνωστό κόσμο. Από πολύ νωρίς έγινε εμφανές ότι δεν πρόκειται για μία τυχαία ανθρώπινη δημιουργία αφού τα αποτελέσματά της ήταν θαυματουργά: η παράδοση του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο Ρωμαϊκός και οι λατινογενείς πολιτισμοί καθώς και οι πνευματικές ρίζες του Χριστιανισμού βασίστηκαν λίγο ή πολύ στις αρχαιοελληνικές ιδέες. Η έννοια του κλασικού σημαίνει το αιώνιο, καθολικό και απόλυτο και δεν αποδόθηκε τυχαία: θεωρείται εξαιρετικά απίθανο να αμφισβητηθεί στο μέλλον, και διατρέχει όλους τους πολιτισμούς που προηγήθηκαν, ακολούθησαν ή θα ακολουθήσουν, αφού ιδέες όπως του Λόγου, του Αγαθού και του Καλού αποτελούν προαπαιτούμενα οποιασδήποτε ανθρώπινης λειτουργίας. Το υψηλό αφαιρετικό επίπεδο και η αλληγορική μέθοδος έκφρασης καλύπτουν κάθε δυνατό συνδυασμό ατομικής και κοινωνικής υπόστασης. Η Αναγέννηση, ο Διαφωτισμός και η σύγχρονη εποχή αναβίωσαν, ενίοτε με μεγάλο πάθος, το αρχαιοελληνικό πνεύμα αλλά παρόλη την εξέλιξη σε τεχνικούς τομείς, καμία εποχή και κανένας διανοητής δε μπόρεσε να συλλάβει, πολύ περισσότερο να εξελίξει, την αρχική έκφραση. Στους ακαδημαϊκούς και διανοητικούς κύκλους είθισται, όσο πιο μορφωμένος είναι κάποιος, τόσο μεγαλύτερο θαυμασμό να θρέφει για την αρχαία φιλοσοφία, όπως και απλοί άνθρωποι, χωρίς ιδιαίτερη επίσημη εκπαίδευση μπορεί να διαθέτουν ανώτερο πνεύμα και χαρακτήρα που εφαρμόζεται απλοϊκά στην πράξη.

Το λήμμα Ελλάς προέρχεται από τις λέξεις Ήλιος (Ελ-) και Λας που σημαίνει πέτρα (εξού και λατομείο), δηλαδή πρόκειται για την πέτρα που φωτίζεται από τον ήλιο. Επίσης, ο όρος Έλλην δεν αποτελεί διακριτικό φυλής, καθώς τέτοιες ήταν οι Ίωνες, οι Δωριείς κτλ, αλλά πρόκειται για ιδιότητα που αποδίδεται σε όποιον ασπάζεται τις ανώτερες ιδέες. Συνεπώς μπορεί κάποιος να είναι πχ. Ινδός και ταυτόχρονα Έλλην. Αναρίθμητες εμπαθείς ομάδες επιτέθηκαν ενάντια στην κλασική ιδέα, δεν κατανόησαν όμως ότι πρώτον και οι ίδιες βασίζονται εν αγνοία τους σε αυτήν και τελικά αποτελούν σύμμαχο και δεύτερον ότι είναι αδύνατον να βλαφθεί κάτι τόσο θεμελιώδες, καθώς το φως είναι αυτό που ακαριαία εξαφανίζει το σκότος. Η δε απόκτηση και συμπόρευση με την κλασική ιδέα είναι τόσο απλή, που συνίσταται μόνο στην αφαίρεση των εμποδίων που διακόπτουν τη ροή του φωτός της.

Σημείωση: υπενθυμίζεται ότι στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Φλώρινας εκτίθεται μέχρι το τέλος της εβδομάδας ένα μοναδικό πιστό αντίγραφο της περίφημης Μηχανής των Αντικυθήρων, η ανασύσταση της οποίας έγινε μόλις τα τελευταία χρόνια μετά από ειδική τομογραφική αποκρυπτογράφηση του πρωτοτύπου από διεθνή ομάδα επιστημόνων. Αποδείχτηκε η πρωτοφανής πολυπλοκότητα και αξία της στην μέτρηση του χρόνου και του σύμπαντος και έκτοτε η παγκόσμιος κοινότητα πείστηκε ότι οι Αρχαίοι Έλληνες κατείχαν επίσης ύψιστη πρακτική δεινότητα.