Ο κόσμος και το σπίτι

             

Γράφει η Φοίβη

Όταν ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής ζήτησε το 1855 από τον αρχηγό της ινδιάνικης φυλής Σουάμι, να πουλήσει στην κυβέρνηση τη γη του, εκείνος απάντησε με την εξής επιστολή:
«Πως μπορείτε ν’αγοράζετε η να πουλάτε τον ουρανό, τη θέρμη της γης? Τούτη η ιδέα παράξενη είναι για μας. Μα η φρεσκάδα του αέρα και το σπινθηροβόλημα του νερού δεν είναι ιδιοκτησία μας. Πως μπορείτε σεις να τ’αγοράζετε από μας? Κάθε κομμάτι τούτης της γης είναι ιερό για το λαό μου. Κάθε πευκοβελόνα που τη χτυπάνε οι ακτίνες του ήλιου, κάθε αμμουδερή όχθη, το πούσι στα σκοτεινά δάση, κάθε ξέφωτο, κάθε έντομο που βουίζει, είναι άγιο στη μνήμη και την εμπειρία του λαού μας. Ξέρουμε ότι ο λευκός άνθρωπος δεν καταλαβαίνει τα φερσίματά μας. Τη μια μεριά της γης τη βλέπει ίδια με την άλλη, γιατί είναι ένας ξένος που’ρχεται τη νύχτα και αρπάζει από τη γη ό,τι έχει ανάγκη. Η γη δεν είν’αδέλφι του, είναι εχθρός του, κι αφού την κατακτήσει, την αφήνει πίσω και προχωράει. Η αχορτασιά του θα καταβροχθίσει τη γη και θ’αφήσει πίσω μονάχα μια έρημο. Η θέα των πόλεών σας πονάει τα μάτια του κόκκινου ανθρώπου. Όμως μπορεί να φταίει που ο κόκκινος άνθρωπος είναι ένας άγριος και δεν καταλαβαίνει».

Η βαθειά οικολογική ευαισθησία πηγάζει μόνο από το ψυχικό βάθος που θεριεύει μέσα στην κοινωνία, στη σκέψη ότι δεν είναι αποκομμένη από την καρδιά και στη σχέση της με τα επιμέρους. Η ιδέα είναι απλή: εάν δεν αγαπάς τα συγκεκριμένα πράγματα, δεν μπορείς να αγαπήσεις και τον κόσμο, επειδή ο κόσμος υπάρχει μόνο στα μεμονωμένα πράγματα. Ψυχή έχουν και τα πράγματα που κατασκευάζει ο άνθρωπος. Συχνά μένουμε προσκολλημένοι και βρίσκουμε νόημα σε αυτά, καθώς και βαθειά ριζωμένες αξίες και θερμές αναμνήσεις. Εάν νοιώθαμε τη σχέση μας με τα πράγματα, δε θα επιτρέπαμε στον εαυτό μας να τα μολύνει η να διαιωνίζει την ασχήμια. Δε θα αφήναμε έναν όμορφο κόλπο να γίνει υπόνομος των εργοστασίων επειδή η καρδιά μας θα διαμαρτυρόταν γι’αυτό το βιασμό της ψυχής. Φερόμαστε άσχημα μόνο σ’εκείνα τα πράγματα που αγνοούμε τις ψυχές τους. Αυτή η προσκόλληση στην οποία αναφέρομαι δεν είναι συναισθηματισμός η ιδεαλισμός απέναντι στα πράγματα, αλλά η αίσθηση της κοινής ζωής που επεκτείνεται στα αντικείμενα. Η καλλιέργεια μιας ανοιχτής σχέσης με τη φύση απαιτεί να της αφιερώσουμε χρόνο, να την παρατηρήσουμε και να είμαστε δεκτικοί στα διδάγματά της. Κάθε αληθινή σχέση χρειάζεται χρόνο, μια ορισμένη ευαισθησία και ανοιχτή διάθεση ώστε να μπορεί να δέχεται επιρροές και να μεταβάλλεται.

Ας επιστρέψουμε στη λέξη: οικολογία. Όπως ξέρουμε, η λέξη: οίκος σημαίνει «σπίτι». Εάν μιλήσουμε από την πλευρά της ψυχής, η οικολογία δεν είναι η επιστήμη της γης αλλά η επιστήμη του οίκου, και σχετίζεται με την καλλιέργεια της σπιτικής αίσθησης όπου κι αν βρισκόμαστε. Εάν δε νοιώθουμε τη σχέση μας με τα πράγματα γινόμαστε κωφάλαλοι απέναντι στον κόσμο και χάνουμε αυτό το σημαντικό σπίτι και αυτή τη σπουδαία οικογένεια. Υποθέτουμε ότι η μοναξιά μας σχετίζεται μόνο με τους άλλους ανθρώπους όμως προέρχεται επίσης και από την αποξένωση μας από έναν κόσμο που έχουμε αποπροσωποποιήσει με τις φιλοσοφίες μας. Θεωρούμε ότι η στάση της εκμετάλλευσης απέναντι στη φύση σχετίζεται με την οικονομία, ενώ είναι περισσότερο καθρέφτης της κοινωνίας και του πολιτισμού που έχουμε δημιουργήσει.

Τα πράγματα του κόσμου αποτελούν μέρος του περιβάλλοντος οίκου μας, κι έτσι η οικολογία με ψυχικό βάθος  έχει τις ρίζες της στο αίσθημα ότι ο κόσμος αυτός είναι σπίτι μας και ότι η ευθύνη μας απέναντί του δεν είναι ζήτημα υποχρέωσης η λογικής αλλά πραγματικής στοργής.