Σάββατο 23 Νοεμβρίου 2013

Η Τέχνη υπάρχει για την Τέχνη

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας H αναφορά στην Τέχνη συναντά τη δυσκολία του καθορισμού της σημασίας και του νοήματος αυτής και των έργων της. Ένας απλός αλλά ταυτόχρονα γενικός και καθολικός ορισμός της Τέχνης είναι ότι πρόκειται για οποιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα και δημιουργία που δεν εξυπηρετεί κανέναν πρακτικό και χρηστικό σκοπό, αντίθετα συντελεί αποκλειστικά στην πνευματική και ψυχική ανάταση του ανθρώπου και να τον οδηγεί σε
αντίστοιχη ολοκλήρωση. Έμμεσα μπορεί να βοηθά στην αντιμετώπιση των καθημερινών προβλημάτων αλλά δεν είναι αυτός ο πρωταρχικός σκοπός.

Η άποψη ότι η Τέχνη δεν έχει σημασία στην καθημερινή πρακτική ζωή την απελευθερώνει από την ευθύνη να προάγει συγκεκριμένες ιδέες στην πολιτική, την οικονομία και την κοινωνία. Με άλλα λόγια δεν πρέπει να είναι στρατευμένη και αν είναι τέτοια, τότε δεν είναι Τέχνη αλλά κάτι άλλο όπως διαφήμιση, εκπαίδευση, μέσο επικοινωνίας κτλ. Η Τέχνη έχει αποκλειστικό σκοπό να διεγείρει το εσωτερικό αισθητήριο Κάλλους που διαθέτει εγγενώς ο άνθρωπος και να δημιουργεί μια συγκεκριμένη πνευματική και ψυχική απόλαυση που βελτιώνει την ποιότητα ζωής. Δεν περιέχει λύσεις πρακτικών προβλημάτων, ούτε αποτελεί λογική πληροφορία και εξήγηση, ενώ ο συμβολισμός της παραπέμπει στην αισθητική και όχι την υλική όψη του αντικειμένου. Ο καλλιτέχνης δε βλέπει τον κόσμο με τον συνήθη τρόπο αλλά "ίπταται" και επιχειρεί να απομονώσει από αυτόν και να αναπαράγει μέσω των έργων του το Καλλαίσθητο. Ετσι ένας πίνακας ζωγραφικής είναι μόνο σχήματα και χρώματα πάνω σε πανί που οδηγούν αποκλειστικά σε ψυχική γαλήνη. Αν επιχειρήσουν να περάσουν οποιοδήποτε μύνημα ή κατάσταση τότε μετατρέπονται και σε εκπαιδευτικό, πολιτικό κτλ υλικό. Με βάση αυτόν τον ορισμό, κάθε ανθρώπινο δημιούργημα περιέχει και ένα καλλιτεχνικό στοιχείο που αποτελεί οτιδήποτε δεν εμπλέκεται στη χρηστική του αξία, πχ το χρώμα σε ένα αυτοκίνητο και κατοικία. 

Δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις της ιστορίας καθώς και σήμερα εντατικά, η Τέχνη χρησιμοποιείται για να μεταδώσει υποσυνείδητα μυνήματα, κρυμμένη πίσω από την αθωώτητα της δημιουργίας καλλιτεχνικής αίσθησης. Ελάχιστοι είναι οι καλλιτέχνες που είναι υπηρέτες μόνο της Τέχνης και δεν προάγουν ταυτόχρονα στρατευμένες ιδέες. Πρέπει όμως να περιοριστούν στην ύψιστη και δύσκολη αποστολή της γνήσιας Καλλιτεχνίας και να αφήνουν τα πρακτικά θέματα σε πιο "πεζούς" συνανθρώπους τους.

6 σχόλια:

  1. <<......είναι ότι πρόκειται για οποιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα και δημιουργία που δεν εξυπηρετεί κανέναν πρακτικό και χρηστικό σκοπό, αντίθετα συντελεί αποκλειστικά στην πνευματική και ψυχική ανάταση του ανθρώπου και να τον οδηγεί σε
    αντίστοιχη ολοκλήρωση.>>
    Δεν θα συμφωνήσω με τον ορισμό. Καταρχάς αν χρησιμοποιείς κάτι για να να φτάσεις σε "πνευματική και ψυχική ανάταση" και "ολοκλήρωση" αυτό αμέσως σημαίνει οτι "χρήση" και "πρακτικό σκοπό". Άρα κατευθείαν καταρρίπτεται οτι δεν υπάρχει πρακτικός και χρηστικός σκοπός στην τέχνη.
    Για μένα η τέχνη ορίζεται απλά ως ένα μέσο για την έκφραση του ανθρώπου. Η έκφραση αυτή μπορεί να περιλαμβάνει συναισθηματικές, νοητικές, φιλοσοφικές, υπαρξιακές, ή ακόμα και πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες ανησυχίες.
    Η τέχνη λοιπόν είναι απλώς το πληρέστερο μέσο που έχει ο άνθρωπος για να καλύψει την ανάγκη του για Έκφραση (και είναι ίσως ανώτερο και απο τον Λόγο και την γλώσσα).
    Φιλικά,
    ένας φοιτητής του ΤΕΕΤ φλώρινας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Καλό είναι να μην γράφουμε κάτι μόνο για να έχουμε να γράφουμε ..... . Κατά τα άλλα μπορεί να λέει κανείς ότι θέλει. Χωρίς να σημαίνει ότι είναι και σωστά βέβαια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αυτό το λες για το άρθρο ή για το σχόλιο επί του άρθρου;

      Διαγραφή
  3. Δεν βρίσκω ουσιώδεις διαφορές ανάμεσα στις απόψεις του φίλου Ευάγγελου και του φοιτητή, αφού ο αρθρογράφος, με σαφήνεια, αναφέρεται στην έμμεση υλιστική χρηστικότητα της Τέχνης και δεν την απορρίπτει. Γράφει συγκεκριμένα: "Εμμεσα μπορεί......σκοπός".
    Η αντιπαράθεση των απόψεων, για ένα τέτοιο θέμα, δεν έχει αυστηρά προσδιορισμένα όρια και έτσι εύκολα θεωρεί κανείς πως υπάρχουν διιστάμενες απόψεις, εκεί που όλα, σχεδόν, συμβαδίζουν. Βέβαια ο φοιτητής βλέπει με δικαιολογημένη ευαισθησία την αναφορά στην Τέχνη, αφού μεθοδευμένα και συστηματικά μυείται στα μυστικά της, ενώ ο κ. Τσούκας εκθέτει απόψεις από μια γενικότερη οπτική και με την ψυχραιμία της απόστασης. Και επιπλέον σ' αυτά τα θέματα, επειδή δεν παρεμβαίνουν αυστηρά αριθμητικά κριτήρια, εύκολα υφέρπει η έννοια της διαφωνίας. Ο 12:53 σχολιαστής,όμως, παρότι παρεμβαίνει, άρα γράφει, χωρίς να καταρρίπτει αυτά που δεν θεωρεί σωστά, κατηγορεί όσους γράφουν... Σίγουρα δεν είναι κακό να γράφει κανείς,δημοσιολογώντας απόψεις και θέσεις, αλλά πολλαπλώς χρήσιμο. Και όταν αυτές οι απόψεις και θέσεις αλληλοσυγκρούονται, τότε πρυτανεύει το σωστό. Αλλά η Τέχνη είναι δαιδαλώδες αντικείμενο και οι συμπτώσεις, ακόμη και μεταξύ ομοτεχνών, δύσκολη υπόθεση. Σπύρος Παπουτσής

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καταλαβαίνω τι λες Κε Παπουτσή, δεν είναι το ζητούμενό μου να συμφωνούμε όλοι στις απόψεις μας περι τέχνης. Εκείνο που με ενόχλησε στο άρθρο είναι η μεθόδευση ενός "κανονισμού" περί του περιεχομένου της τέχνης και της θεματολογίας της... Αυτό είναι κακό και ουσιαστικά σε αυτό διαφωνώ. Η τέχνη είναι για να εκφράζει τις αγωνίες και τα αισθήματα του ανθρώπου (ακόμα και τα πιο "πεζά") και πρέπει να είναι ελεύθερη απο τέτοιους στείρους περιορισμούς. Σαφως βέβαια υπάρχει καλή και κακή τέχνη. Κανείς δεν το αμφισβητεί. Σε αυτή την τελευταία κατηγορία ανήκει και η "στρατευμένη" τέχνη αλλά και κάθε τέχνη που είναι απλά ένα επινόημα ή ένα στολίδι και όχι μια άμεση έκφραση του ανθρώπου. Χρέος μας είναι να μάθουμε να ξεχωρίζουμε τα κακέκτυπα και να επιλέγουμε την καλή και αληθινή αυθόρμητη τέχνη όπως υποτίθεται κάνουμε και για όλα τα υπόλοιπα πράγματα στην ζωή μας.
      Και κατι τελευταίο: κατα την άποψή μου ή τέχνη είναι όχι μόνο χρηστική αλλά το ίδιο χρηστική και σημαντική για την κοινωνία και το άτομο όσο και ο αγρότης που μας δίνει ψωμί, ο μανάβης που μας δίνει λαχανικά, ο γιατρός που θα του εμπιστευτούμε την υγεία μας κλπ κλπ κλπ
      Ο φοιτητής

      Διαγραφή
  4. Για το άρθρο φυσικά τα λέω .... ο φοιτητής έχει δίκιο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή