Ανατολή και Δύση

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Η διάκριση των ανθρώπινων πολιτισμών σε δυτικούς και ανατολικούς βασίζεται στην ιστορική, πολιτιστική και γεωγραφική διαφοροποίηση δύο κόσμων που χωρίζονται από τις εκτεταμένες στέπες της Κεντρικής Ασίας. Στη Δύση ανήκουν παραδοσιακά η Ευρώπη, η Αμερική και το δυτικό τμήμα

της Ασίας ενώ ως (άπω) Ανατολή θεωρούνται οι υπόλοιπες χώρες της Ασίας. Η Αυστραλία ανήκει στη δύση αλλά βρίσκεται εγκύς των ανατολικών χωρών. Οι πρώτες κοιτίδες πολιτισμού εμφανίστηκαν και στους δύο κόσμους σχεδόν ταυτόχρονα πριν από μερικές χιλιετιρίδες γύρω από αντίστοιχους ποταμούς: στη Μεσοποταμία περί τον Τίγρη και Ευφράτη, στην Αίγυπτο κατά μήκος του Νείλου και από την άλλη μεριά στην Κίνα περί τον Κίτρινο ποταμό και στην Ινδία στον Γάγγη. Στους επόμενους αιώνες ακολούθησε μια συχνή και συνήθως παραγωγική αλληλεπίδραση με χαρακτηριστικά παραδείγματα την επέλαση του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τη χάραξη του δρόμου του Μεταξιού και σχετικά πρόσφατα την κατασκευή του Υπερσιβιρικού σιδηρόδρομου. Αρνητική εμπειρία αποτέλεσαν η επέλαση του Τζένκις Χαν και ο Δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος.

Οι διαφορές των δύο κόσμων πηγάζουν από τη πνευματικότητα και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των λαών τους. Το πνεύμα που διακατέχει το δυτικό πολιτισμό έχει τις ρίζες του στην αρχαία κλασική παράδοση η οποία εν μέρει συνεχίζεται μέχρι σήμερα, δυστυχώς όμως εκφυλισμένη και τροποποιημένη. Ετσι στη συντριπτική πλειοψηφία των εποχών και περιοχών της Δύσης προτάσεται το ιδιωτικό συμφέρον, ο ανταγωνισμός, ο εγωισμός και η εμπάθεια. Θετικό βήμα αποτέλεσαν η Αναγέννηση και ο Διαφωτισμός που κατάφεραν να βελτιώσουν τους όρους υλικής και πνευματικής διαβίωσης και οδήγησαν στο άνοιγμα της ψαλίδας με την Ανατολή με την οποία μέχρι τότε συμβάδιζαν σε πρόοδο. Από την άλλη μεριά, στην Ανατολή ο πολιτισμός εισηγείται μια πιο ισορροπημένη ζωή σε όλα τα επίπεδα όπως η συμφωνία και συμπόρευση με τη φύση, η αρμονία ψυχής και πνεύματος και η νηφαλιότητα στη συμπεριφορά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η σίτιση με "ξυλάκια" και όχι με μαχαίρι και πιρούνι καθώς το τρύπημα και κόψιμο της τροφής θεωρείται βάναυση πράξη. Παρόλαυτά και εκεί επικρατούν απάνθρωπες συνθήκες όπως ολοκληρωτικά πολιτεύματα, σκοταδισμός στη γνώση και την επιστήμη και οικονομική στενότητα.

Το πλεονέκτημα της Δύσης αποτελεί ότι στηρίζεται στον αρχαίο Ελληνικό Πολιτισμό ο οποίος αν αξιοποιηθεί με σύγχρονους όρους και εφαρμοστεί κατάλληλα στη σημερινή εποχή μπορεί να αποτελέσει παγκόσμιο πρότυπο καθώς δεν περιορίζεται από τοπικές ή εποχικές σχετικότητες. Στις επόμενες δεκαετίες η Ανατολή αναμένεται να πλησιάσει και ίσως να ξεπεράσει σε πολλούς τομείς τη Δύση η οποία εισέρχεται σιγά-σιγά σε εποχή ενός νέου Μεσαίωνα. Η επόμενη γενεά θα είναι μάρτυρας νέων παγκόσμιων ισορροπιών και καταστάσεων.