Το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος

Τα μαύρα και τα χρωματιστά σταμνάκια, για το Μεγάλο Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής, πουλιόταν στην παλιά Αγορά της Φλώρινας, στον απέναντι παραποτάμιο δρόμο.

(Γαλλική φωτογραφία 1918) 

Γράφει ο Δημήτρης Μεκάσης

Επιφοίτηση Αγίου Πνεύματος. Και ποιος θνητός δεν θα την ήθελε; Ποιος δεν θα ήθελε να αλλάξει προς το καλύτερο χωρίς κόπο; Μόνο όμως οι μαθητές του Κυρίου δέχτηκαν το Άγιο Πνεύμα, πενήντα ημέρες μετά την Ανάσταση του Κυρίου. Η εκκλησία μας γιορτάζει την ανάμνηση αυτή σε

τρεις ημέρες και ο λαός συμμετέχει στο Μεγάλο Ψυχοσάββατο, την Κυριακή της Πεντηκοστής και την επόμενη ημέρα της Αγίας Τριάδος.

Το Μεγάλο Ψυχοσάββατο θυμόμαστε και τιμούμε τους νεκρούς μας. Δεήσεις υπέρ της αναπαύσεως των ψυχών στα νεκροταφεία και στην συνέχεια ανταλλαγή γλυκισμάτων. Στην Φλώρινα υπήρχε το έθιμο να χαρίζουν σταμνάκια, από αυτά που έφτιαχναν οι αγγειοπλάστες της πόλης μας. Τα σταμνάκια ήταν δυο ειδών: τα «μαύρα» με ένα χερούλι, και τα «χρωματιστά» που είχαν δυο χερούλια. Τα σταμνάκια αυτά ήταν για να πίνουν νερό. Και όταν χάθηκε το επάγγελμα του αγγειοπλάστη, οι Φλωρινιώτισσες χάριζαν γυάλινα ποτήρια και στα χωριά πλαστικά παγούρια. Το Μεγάλο Ψυχοσάββατο απέφευγαν όλοι να λουστούν. Άγνωστο για ποιόν λόγο δεν λούζονταν. Ήταν κάτι από τα άγραφα της παράδοσης μας, που δεν είχε βάση σε κάποιο γεγονός. Όποια και αν ρωτούσες γιατί δεν κάνουμε μπάνιο το Ψυχοσάββατο, η απάντηση ήταν «δεν κάνει». Η συνήθεια αυτή όμως ατόνησε, όταν βάλαμε μπανιέρες και θερμοσίφωνες στα σπίτια μας, και τέλος ξεπεράστηκε με την πάροδο του χρόνου.

Την Κυριακή της Πεντηκοστής οι γυναίκες πήγαιναν στην εκκλησία με φουντωτά κλαδάκια καρυδιάς. Τα φύλλα καρυδιάς έπρεπε να είναι μπόλικα. Και όταν άρχιζαν οι μετάνοιες έστρωναν κάτω τα κλαδάκια και γονάτιζαν πάνω στα φύλλα. Προσεύχονταν για τους νεκρούς τους, εύχονταν να έχουν δροσιά από τα φύλλα της καρυδιάς. Πίστευαν ότι ήταν η τελευταία ημέρα των νεκρών στην γη, και μετά επέστρεφαν στον τόπο των νεκρών, αφού παρέμειναν στον κόσμο των ζωντανών από την νύχτα της Αναστάσεως. Τα φύλλα καρυδιάς, μετά τον εκκλησιασμό τα πήγαιναν στα σπίτια τους και τα τοποθετούσαν στις ντουλάπες, όπου έμεναν όλο τον χρόνο για να διώχνουν τους σκώρους και να προστατεύουν τα ρούχα τους. Το μεσημεριανό φαγητό ήταν εξαιρετικό και μάλιστα κρέας στο φούρνο.

Την τρίτη ημέρα είναι η γιορτή της Αγίας Τριάδος. Τρία πανηγύρια γίνονται στην περιοχή μας. Είναι η ημέρα του γλεντιού, του φαγητού και του πιοτού. Των τοπικών χορών και μελωδιών, από λαϊκούς οργανοπαίκτες με χάλκινα όργανα και τύμπανα. Στην Αγία Τριάδα Πισοδερίου, από παλιά, γίνεται μεγάλο πανηγύρι. Ήταν κάποτε εκεί η Μονή της Αγίας Τριάδος, ένα ιστορικό Μοναστήρι. Σήμερα υπάρχει μόνο ο μικρός ναός της Αγίας Τριάδος, και οι νεόχτιστοι ξενώνες. Το δάσος κυκλώνει την Μονή και αφήνει μόνο χώρο για τα κτίσματα και ένα ξέφωτο σε δυο επίπεδα. Χώρος για τους προσκυνητές, αλλά και για τους οργανοπαίκτες, που μετά την θεία λειτουργία αρχίζουν τον χορό. Μοναδικό τοπίο πράσινου, με τα κρύα τα νερά και την δροσιά του βουνίσιου αέρα. Άλλο πανηγύρι είναι αυτό της Αγίας Τριάδος Δροσοπηγής μέσα στο χωριό, καθώς και το πανηγύρι των Άνω Κλεινών. Τα πανηγύρια αυτά κλείνουν το τριήμερο.

Δημήτρης Μεκάσης