Σάββατο 8 Νοεμβρίου 2014

Οι περίπατοι και η βόλτα των Φλωριναίων

Οδός Μεγάλου Αλεξάνδρου ή Κεντρικός, όπου γινόταν η βόλτα. Τα τραπεζάκια έτοιμα να δεχτούν του θαμώνες. Η ταβέρνα του Τυρπένου «Όλυμπος», πιο κάτω το ζαχαροπλαστείο του Αναγνωστόπουλου «Τα Πευκάκια», και τα λαϊκά οινομαγειρεία των αδελφών Χατζηϊωάννου. Η Φλώρινα στην δεκαετία του 1950. (Φωτο Ιωάννη Γραζιώτη).

Γράφει ο Δημήτρης Μεκάσης
Στην μικρή μας πόλη το περπάτημα ήταν και απαραίτητο και ψυχαγωγικό. Απαραίτητο επειδή δεν υπήρχαν αυτοκίνητα. Ψυχαγωγικό το έκαναν με την επινόηση των περιπάτων, και κυρίως της βόλτας. Περίπατος και βόλτα
δεν ήταν το ίδιο. Ο περίπατος είχε τα δικά του χαρακτηριστικά, και η βόλτα τα δικά της. 
Περιπάτους έκαμναν οι παλιοί Φλωρινιώτες, όταν άνοιγε ο καιρός. Από τα χρόνια της τουρκοκρατίας, συνήθιζαν να περπατούν χαμηλά στο λόφο του Αγίου Παντελεήμονα, στον αρχαιολογικό χώρο και να σταματούν στο καφενείο του Τέγου, στους πρόποδες του βουνού, πάνω από το Γιάζι, για να απολαύσουν το καφέ τους ή το τσίπουρο. Αργότερα έκλεισε το καφενείο του Τέγου. Λειτούργησε όμως, το 1937, το εξοχικό «Άλσος», πάνω από το εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονος. Περπατούσαν και στον δρόμο της Σκοπιάς, με μια στάση στο εξοχικό «Βουλιαγμένη». Επίσης περπατούσαν προς τον Άγιο Νικόλαο, και στην επιστροφή τα έπιναν στου «Καραγκιόζη», ή στου «Μπάμπη» στα Καβάκια. Και μετά το 1928, που άνοιξαν τον Νέο Δρόμο (σήμερα Λεωφόρος Κ. Καραμανλή), οι περίπατοι γίνονταν και σε αυτόν με στάση στο εξοχικό «Αμπελόκηποι», που αργότερα ήταν γνωστό ως «Μπόλης». Χαρακτηριστικό των περιπάτων ήταν οι μεμονωμένες παρέες, που εκτός από το περπάτημα είχαν ως στόχο να απολαύσουν τα τσίπουρά τους, σε κάποιο εξοχικό καφενείο. Οι περίπατοι γίνονταν την ημέρα και κυρίως τις Κυριακές και στις γιορτές, από ανδροπαρέες.
Η βόλτα διέφερε από τους περιπάτους. Σε αυτήν συμμετείχαν άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Γινόταν σε κεντρικό δρόμο της πόλης, και μάλιστα κατά τις βραδινές ώρες, όλες τις ημέρες του χρόνου, και με όλες τις καιρικές συνθήκες.
Στην δεκαετία του 1920, ο αστισμός έφερε νέους τρόπους ζωής και νέες αντιλήψεις. Τότε εμφανίζεται και η βόλτα για όλα τα μέλη της οικογένειας. Ντύνονταν με τα καλύτερα ρούχα τους, που ήταν πάντα καθαρά και σιδερωμένα. Τα παπούτσια λουστραρισμένα. Τα μαλλιά χτενισμένα, και τα μάγουλα ξυρισμένα. Όλα έτοιμα για την βραδινή βόλτα.
Η βόλτα γινόταν στους παραποτάμιους δρόμους του Βαροσίου. Εκεί άνοιξαν και τα πρώτα ζαχαροπλαστεία, όπως του Γιάτα (Σπουδαίου), του Τσάπανου και του Μπακούλη. Ατελείωτες βόλτες πάνω κάτω, και μερικές φορές απολάμβαναν και το γλυκό τους σε κάποια από τα παραπάνω ζαχαροπλαστεία.
Το 1930, κατασκευάστηκε η πλατεία Ομονοίας, η κεντρική πλατεία, και η βόλτα άλλαξε δρόμο. Άρχισε λοιπόν να γίνεται στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου, από τα Δικαστήρια και μέχρι την πλατεία. Κοσμοσυρροή στην βόλτα, από ανθρώπους όλων των ηλικιών. Κυρίως όμως νέους και νέες, καθώς στην βόλτα έπεφταν τα βλέμματα, και σκιρτούσαν οι καρδιές, σε μια εποχή που ο ρομαντισμός μεσουρανούσε. Δεν γινόταν καμιά γνωριμία στην βόλτα, παρά μόνο βλέμματα αποδοχής ή απόρριψης. «Νυφοπάζαρο» ονόμαζαν την βόλτα και δεν είχαν άδικο. Αλλά και «πασαρέλα», καθώς όλοι ντύνονταν εξαιρετικά για να εμφανιστούν στον Κεντρικό δρόμο.
Καφενεία, ζαχαροπλαστεία, ταβέρνες, οινομαγειρεία και τόσα άλλα πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στους θαμώνες τους. Σε όλους αυτούς που κάθονταν και παρακολουθούσαν τον κόσμο σε αργή κίνηση. Δεν έλειπαν και οι μικροπωλητές, που πουλούσαν σπόρια, κάστανα κλπ. Όλοι προτιμούσαν τα σπόρια, που πουλιόταν με κυπελάκι, χωρίς χαρτοσακούλα. Άδειαζαν τα σπόρια στις τσέπες των παντελονιών τους περπατούσαν τρώγοντας σπόρια.
Στα λαϊκά οινομαγειρεία έτρωγαν και έπιναν οι φαντάροι, και μετά έβγαιναν και αυτοί να απολαύσουν την βόλτα. Ντυμένοι με τις στολές τους, δυο, δυο και τρεις, τρεις, περπατούσαν και αυτοί μέσα στο πλήθος, για να δουν κανένα κορίτσι και να ανοίξει η καρδιά τους. Έκαμναν την βόλτα τους μέχρι αργά το βράδυ, που αραίωνε ο κόσμος και έβγαινε το φρουραρχείο με τους σαλπιγκτές. Ήταν η «Θοδώρα», που στην γλώσσα του στρατού ήταν το προσκλητήριο για επιστροφή των εξοδούχων στο στρατόπεδο. Οι σαλπιγκτές έπαιζαν ένα εμβατήριο και περπατούσαν καμαρωτά, και πίσω τους συγκεντρώνονταν οι φαντάροι και σχημάτιζαν γραμμές. Τους ακολουθούσαν τα παιδιά τρέχοντας και τραγουδώντας: «Θοδώρα, Θοδώρα που είναι ο Θοδωρής/ στην πόλη, στην πόλη τρέχα να τον βρεις». 
Στην δεκαετία του 1950 και για μερικά χρόνια οι νέοι και οι νέες πήγαιναν το απόγευμα κάθε Κυριακής στον Νέο Δρόμο και έκαμναν την βόλτα τους. Η βόλτα αυτή ήταν των υποψηφίων γαμπρών και νυφών. Ήταν ένας τόπος συνάντησης, μακριά από τα βλέμματα των γονέων. Μόλις βράδιαζε κατέβαιναν στην μεγάλη βόλτα, στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Τις ώρες που γινόταν η βόλτα έκλεινε η τροχαία τον δρόμο με σήματα, για να μην διέρχονται αυτοκίνητα στον Κεντρικό. Η βόλτα όμως συρρικνώνονταν και στο τέλος της δεκαετίας του 1970, γινόταν στην οδό Παύλου Μελά, από την πλατεία μέχρι το ύψος της οδού Σαρανταπόρου. Στην δεκαετία του 1980 η βόλτα με τα παλιά ρομαντικά χαρακτηριστικά της είχε χαθεί. Οι νέοι πια συναντιόταν στα μπαράκια και οι μεσήλικες παρακολουθούσαν τα προγράμματα της τηλεόρασης στα σπίτια τους. Οι εποχές είχαν αλλάξει και ο ρομαντισμός είχε εξανεμιστεί. Η βόλτα έμεινε στις αναμνήσεις όσων την έζησαν. Θα θυμούνται για πάντα τις ατελείωτες βραδινές βόλτες των Κυριακών και των εορτών, με τα αλατισμένα άσπρα και μαύρα σπόρια, και τα γλυκά των ζαχαροπλαστείων.
Δημήτρης Μεκάσης





3 σχόλια:

  1. Κύριε Μεκάση σας αξίζουν συγχαριτήρια για την όμορφη γραφή σας αλλά κυρίως για την επιλογή των θεμάτων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. . Η βόλτα στην οδό Παύλου Μελά συνεχίσθη και την δεκαετία του 1980 κυρίως τα Σαββατόβραδα ,τις Κυριακές η τις Αργίες .Πολύ σωστά αναφέρεις κύριε Δημήτρη ο δρόμος έκλεινε με σήματα ΣΤΟΠ της τροχαίας μετά τις 7μμ περίπου στο ύψος του τότε ιστορικού περιπτέρου Νάτση και στην άλλη μεριά που είναι σήμερα ο φούρνος του κ Βέλτση. Η βόλτα την δεκαετία του 1970 ξεκίναγε από την κάτω μπουάτ ( πλησίον Σιδ.Σταθμού) και τελείωνε στο σημερινό καφενείο Διεθνές.
    Η βόλτα έπαψε να διεξάγεται στην Φλώρινα κατά περίεργο λόγο την εποχή ( δεκαετία του 90) που κατασκευάσθηκε ο σημερινός ......κεντρικός πεζόδρομος επι της οδού Παύλου Μελά. Και να φαντασθήτε ο λόγος που προφασιζόταν οι εμπνευστές του έργου για την κατασκευή του ήταν για να κάνουμε άνετα την ..βόλτα μας!'Ασχετα που μερικές φορές σήμερα γίνεται μετ εμποδίων στον γραφικό μας πεζόδρομο στο κέντρο της πόλης Με την έλευση λοιπόν του κεντρικού πεζόδρομου πέραν από την ρομαντική μας ανάμνηση (της βόλτας η ..νυμφοπάζαρου) άλλαξε τρομακτικά η όψη στην οδό Παύλου Μελά να σημειώσω τέλος ότι σήμερα ελάχιστα έως σχεδόν κανένα εμπορικό κατάστημα δεν υπάρχει στον πεζόδρομο εν αντιθέσει με περασμένες πρό πεζόδρομου δεκαετίες όπου υπήρχαν καταστήματα εμπορικά που έυρισκες από μασουράκια είδη κεντήματος έτοιμα ενδύματα κοσμηματοπωλεία αθλητικά είδη είδη δώρων η καπνιστού γλυκά του κουταλιού κεμπαπτσίδικα μέχρι πρακτορεία διανομής Αθηναικών εφημερίδων . Σήμερα την πρωτειά καλώς κακώς έχουν οι μοντέρνες καφετερίες τα οβελιστήρια οι κρεπερίζ και μοντέρνα ουζομεζεδάδικα...... ¨Οσο για την βόλτα ; Μόνο κατόπιν των παρελάσεων ή ειδικών περιστάσεων ο κόσμος κάνει βόλτα στο πεζόδρομο μέχρι να βρεί θέση στις καναπεδοτραπεζοξαπλώστρες του κεντρικου πεζοδρομίου. Δειλά δειλά όμως άρχισαν συνήθως όταν ο καιρός είναι αίθριος οι παραποτάμιες βόλτες άπο το βαρόσι μέχρι τον Άγιο Νικόλα και αυτό είναι θα έλεγα ένα θετικό σημάδι ότι η Φλωρινιώτικη βόλτα δεν χάθηκε ακόμη...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Τμήμα της οδού Παύλου Μελά έκλεινε με σήματα STOP από το περίπτερο του Νάτση μέχρι το πρατήριο άρτου του Βέλτση. Τμήμα της οδού μεγάλου Αλεξάνδρου έκλεινε από το πρακτορείο ΠΡΟ-ΠΟ του Μανουκάκη μέχρι το σιδηρουργείο του Μισυρλή, απέναντι από το σημερινό φαρμακείο του Αντωνιάδη. Τα μεταφερόμενα σήματα τα τοποθετούσε ο τροχονόμος υπηρεσίας γύρω στις 7 το απόγευμα και τα έβγαζε ο ίδιος στις 12 τα μεσάνυχτα. Κατά τους χειμερινούς μήνες τα έβγαζε γύρω στις 10 το βράδυ. Στη γωνία της οικίας Ρώμπαπα επί της οδού Τυρνόβου, κάθε βράδυ υπήρχε μόνιμα το καρότσι του πλανόδιου μικροπωλητή κυρίου Κώστα Αράχη. Απέναντι από το - τότε - ζαχαροπλαστείο "ΟΛΥΜΠΙΟΝ" υπήρχε εσοχή στο βάθος της οποίας υπήρχε το σπίτι του αρτοποιού κ. Σαββίνου και στους τοίχους των τριών πλευρών υπήρχαν τεράστιες πινακίδες μαζί με φωτογραφίες που διαφήμιζαν τις ταινίες που πρόβαλαν οι τρεις κινηματογράφοι: "Ολύμπιον", "Ελληνίς" και "Αγγέλικα". Από αυτούς, μόνον ο κινηματογράφος "Ελληνίς" δε διέθετε χώρο θερινής προβολής. Λίγο παλαιότερα, στο θερινό "Αγγέλικα" διεξάγονταν και αγώνες ελεύθερης πάλης με πρωταγωνιστές τους τότε πασίγνωστους παλαιστές: Καρπόζηλο, Ναθαναήλ, κ.λ.π. Η οδός Σαρανταπόρου από τη διασταύρωση με την Παύλου Μελά μέχρι το ποτάμι, ήταν χωματόδρομος και στη μέση υπήρχε χείμαρρος με ξύλινα γεφυράκια. Η πλατεία Γ. Μόδη ήταν γεμάτη από τραπεζάκια των καφετεριών αλλά χωρίς τα καλύμματα που θυμίζουν γύφτικα τσαντίρια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή