Σφάλματα και Λήθη

Αυτόν τον καιρό τελειώνει ακόμα ένας κύκλος επεισοδίων της εκπομπής "Επικαιρότητα", η οποία μονοπωλεί την ενστικτώδη συναισθηματική προσοχή μεγάλου μέρους του κοινού. Πρωταγωνιστής ήταν ένας νεαρός φοιτητής 20 χρονών που υπέστει θύμα ψυχολογικής και φυσικής βίας από συνομιλίκους, με τραγική κατάληξη την αυτοκτονία του. Οι διαφορές των πραγματικών γεγονότων από ένα σκηνοθετημένο επεισόδιο είναι λίγες, καθώς διαπιστώνονται τα ίδια φαινόμενα:
έντονο ευκαιριακό ενδιαφέρον και μαζική αντίδραση, λήθη του γεγονότος μετά από λίγο καιρό και αδηφάγος προσμονή νέων επεισοδίων.

Το κύριο συμπέρασμα που εξάγεται για ακόμα μία φορά είναι ότι η κοινωνία, καθοδηγούμενη από τα Μέσα Μονόδρομης Επικοινωνίας (ΜΜΕ), τόσο σφάλει στην εκτίμηση των γεγονότων, όσο και τα ξεχνάει γρήγορα. Στην περίπτωση του θύματος, η ψυχολογική πίεση που προκαλείται από τον εκφοβισμό θεωρείται χαμηλής έντασης καθώς ελάχιστα περιστατικά αυτοχειρίας αποδίδονται σε τέτοια, σε αντίθεση με τα σοβαρά οικογενειακά ή οικονομικά προβλήματα. Συνεπώς, υπάρχει βάσιμη πιθανότητα το θύμα να έπασχε από βαρεία, ενδογενή κατάθλιψη χαρακτηριολογικού τύπου, δηλαδή είχε την ατυχία να παραμείνει σχεδόν εκ γενετής χωρίς ικανή ψυχική αντοχή, η οποία επιτρέπει μια ισορροπημένη αντιμετώπιση των προκλήσεων του περιβάλλοντος. Ωστόσο, η εξωγενής παρέμβαση σίγουρα επιβάρυνε την κατάσταση, αλλά η σημασία της είναι αδύνατον να εκτιμηθεί γιατί δεν προηγήθηκε εξέταση από ειδικό. Σε ένα τέτοιο σενάριο, επίσης, με κατάλληλη θεραπεία υπήρχαν πολλές πιθανότητες ανάκαμψης της ψυχικής και πνευματικής δύναμης, η οποία θα είχε αποτέλεσμα όχι μόνο την επιβίωσή του θύματος αλλά και την αντιμετώπιση των καταπιεστών. Όλες αυτές τις παραμέτρους θα κληθεί να λάβει υπόψιν το κανονικό δικαστήριο, που θα αποφασίσει πολύ αργότερα από το λαϊκό.

Η δεύτερη παρανόηση αφορούσε στην αντίδραση απέναντι στο φαινόμενο του εκφοβισμού γενικά. Ορθώς, πολύς κόσμος προέβει στην καταδίκη τέτοιων συμπεριφορών και η πολιτεία έσπευσε να αυστηροποιήσει το νομοθετικό πλαίσιο, αλλά, όπως συνήθως συμβαίνει, τέτοιες σπασμωδικές αντιδράσεις εξυπηρετούν μόνο την εκτόνωση και προσωρινή ανακούφιση του δημοσίου αισθήματος. Το θέμα του εκφοβισμού αποτελεί θεμελιώδες και πολυεπίπεδο παγκόσμιο πρόβλημα και η αποσπασματική του αντιμετώπιση είναι ανώφελη. Από την απλή ελληνική γειτονιά, όπου μια "κλίκα" παιδιών απειλεί την άλλη για την τοπική επικράτηση, μέχρι τον Αμερικανικό στρατό που στοχοποιεί αδύναμα κράτη ανά τον κόσμο, ο εκφοβισμός είναι συνεχής συνειδητή ή υποσυνείδητη καθημερινότητα. Ο εργοδότης απειλεί ρητά ή μη τον υπάλληλο με απόλυση, η Γερμανία απειλή την Ελλάδα με έξοδο από την Ευρωζώνη, το ελληνικό κράτος στρέφεται εναντίον αδύναμων πολιτών κλπ.

Καθώς ο φόβος ενυπάρχει στη βιολογική φύση ως ένα από τα θεμελιώδη αρνητικά συναισθήματα, είναι δεδομένο ότι θα επιβιώνει και στην κοινωνία. Το ζητούμενο είναι η οριοθέτηση και έλεγχός του. Σε κάθε περίπτωση είναι ανόητο, από τη μια η κοινωνία να βομβαρδίζει τον άνθρωπο με βία, και από την άλλη να προσπαθούμε με ευλογίες να κατευνάσουμε την κατάσταση. Όπως και κάθε άλλο μαζικό κοινωνικό πρόβλημα, έτσι και αυτό, αντιμετωπίζεται με ανάλογη σχεδιασμένη "παιδευτική επανάσταση". Μέχρι τότε, όμως, θα ασχοληθούμε με το επόμενο επεισόδιο, όπου ένας άλλος πρωταγωνιστής, εκτός από τη δική του ζωή, πήρε και εκείνη 150 ακόμα άλλων.

Βαγγέλης Τσούκας