Η Αρχή της Αύξησης

Η συμμετρία που παρατηρείται στη Φύση εξασφαλίζεται από τη διατήρηση σταθερών ορισμένων βασικών μεγεθών, όπως η μάζα, το ηλεκτρικό φορτίο και η ενέργεια. Παράλληλα, όμως, ένα σύνολο άλλων μεγεθών αυξάνει συνεχώς, χωρίς να είναι δυνατή η αναστροφή του. Κλασικό παράδειγμα αποτελεί η Εντροπία ή Αταξία, οι οποίες αυξάνουν μονόδρομα με βάση τον Δεύτερο Θερμοδυναμικό Νόμο. Κάθε
σύστημα χαρακτηρίζεται από μια οργάνωση που επιτρέπει την αποτελεσματική λειτουργία του. Για παράδειγμα τα μόρια ενός άθικτου κρυστάλλου είναι τέλεια διατεταγμένα και χαρακτηρίζονται από υψηλή Τάξη, άρα χαμηλή Εντροπία, ενώ αν αυτός ραγεί σε κομμάτια, τότε η Αταξία και Εντροπία αυξάνονται, χωρίς να υπάρχει τρόπος να επανέλθουν στην προηγούμενη κατάσταση. Ένα άλλο μέγεθος που δεν επιστρέφει είναι ο Χρόνος, ο οποίος κυλάει μονόδρομα προς τα εμπρός ως βέλος ακριβώς επειδή όλα φαινόμενα στο Σύμπαν εξελίσσονται μη αντιστρεπτά.

Στην κοινωνία, επίσης, υπάρχει μονόδρομη αύξηση ποσοτήτων, η οποία ακολουθεί τον άνθρωπο κατά τη διάρκεια της ιστορίας του. Η κοινωνική και πνευματική εμπειρία συσσωρεύεται ανά τους αιώνες από τα διάφορα γεγονότα, είτε αυτά αξιολογούνται συνειδητά, είτε όχι. Τα πνευματικά και καλλιτεχνικά έργα, τα συμπεράσματα, η γνώση και η υλική παραγωγή αυξάνονται από μια εποχή στην επόμενη, το κάθε ένα με διαφορετικό ρυθμό. Για πααδειγμα, ενώ το επιστημονικό και παραγωγικό δυναμικό γνώρισε έκρηξη τα τελευταία 150 χρόνια, στο κοινωνικό και πνευματικό επίπεδο υπήρξε ελάχιστη πρόοδος, η αντίστοιχη αύξηση των οποίων συνέβει στην αρχαία Κλασική εποχή. Σε ατομικό επίπεδο διαπιστώνονται, επίσης, τάσεις αύξησης, όπως συμβαίνει με τις ανάγκες, οι οποίες, όσο περισσότερο ικανοποιούνται, τόσο πληθύνονται και γίνονται πιο πολύπλοκες. Σήμερα το άτομο απολαμβάνει υπηρεσίες που πριν από μερικές δεκαετίες θεωρούνταν αδύνατες, ωστόσο ποτέ οι ανάγκες του δεν ήταν μεγαλύτερες. Ορισμένες από αυτές είναι συμβατές με τη Φύση, όπως η ανάγκη για αναπαραγωγή και αύξηση του πληθυσμού, όμως οι περισσότερες είναι αφύσικες, όπως η καταπίεση του συνανθρώπου, η καταστροφή του περιβάλλοντος και η άσκοπη κατανάλωση υλικών μέσων. Ευτυχώς, οι αυξήσεις αυτές είναι αντιστρεπτές και ο άνθρωπος είναι ικανός να διαγράψει ένα μέρος του παρελθόντος και να ξεκινήσει από την αρχή, ειδ' άλλως θα είχε καταρρεύσει από τον όγκο των εμπειριών του.

Ο βαθύτερος λόγος που συμβαίνει κάθε αλλαγή στο Σύμπαν είναι η Τύχη, η οποία κυριαρχεί σε εκείνα τα φαινόμενα όπου ο άνθρωπος δεν κατέχει τον έλεγχο. Στο παράδειγμα του κρυστάλλου, η θραύση εξελίσσεται τυχαία γιατί δεν μπορεί να ελεγχθεί, ενώ, αντίθετα, η προσγείωση ενός αεροπλάνου είναι λιγότερο τυχαίο γεγονός. Η ζωή οφείλει τη γοητεία και ποικιλομορφία της στην Τύχη, αλλιώς θα ήταν άκρως ελεγχόμενη, μονότονη και τελικά μοιραία βαρετή. Σε κάθε στιγμή επιλέγεται μία από τις άπειρες διαθέσιμες επιλογές για να κατευθύνει το βέλος του Χρόνου σε νέες, ανεξερεύνητες και συναρπαστικές περιοχές. Η προσπάθεια του ανθρώπου δεν πρέπει να συνίσταται στο να δαμάσει και να ελέγξει την Τύχη, τη Φύση και τον εαυτό του αλλά να απελευθερώσει και να αξιοποιήσει τη δύναμή τους για τον Καλό σκοπό, δηλαδή, να αναγνωρίζει την αυθόρμητη ροή των πραγμάτων και να συμπορεύεται μαζί τους.

Βαγγέλης Τσούκας