Η έκφραση «σπάω πλάκα» ακούστηκε για
πρώτη φορά στις ταβέρνες της Αθήνας, στις αρχές του περασμένου αιώνα. Διαδόθηκε σύντομα και στην επαρχία. «Σπάνω πλάκα» στην αρχή σήμαινε διασκεδάζω, επειδή πράγματι στις ταβέρνες, όταν μερακλώνονταν έσπαζαν τις πλάκες του γραμμοφώνου. Οι πλάκες αυτές ήταν από βακελίτη, και φθείρονταν γρήγορα. Οι φθαρμένες πλάκες δεν είχαν καλό ήχο, με αποτέλεσμα να τις αποσύρουν, επειδή τα τραγούδια δεν ακούγονταν καλά. Οι μεθυσμένοι θαμώνες έπαιρναν τις φθαρμένες πλάκες και τις έσπαζαν στο πάτωμα. Όταν όμως οι πλάκες αντικαταστάθηκαν από τους δίσκους βινυλίου, δεν τους έσπαγαν, επειδή δεν χαλούσαν εύκολα. Αντί αυτών έσπαζαν τα πιάτα. Αργότερα κυκλοφόρησαν και άλλες εκφράσεις, όπως «πλάκα μου κάνεις», που σημαίνει, ότι προσπαθεί κάποιος να τον κοροϊδέψει, να κάνει κάποιο αστείο μαζί του. Επίσης η έκφραση «δεν σου κάνω πλάκα, το εννοώ», σημαίνει κάτι το σοβαρό. Η έκφραση «άλλαξε την πλάκα» σημαίνει να αλλάξει κάποιος το θέμα συζητήσεως.
Μια άλλη έκφραση είναι «τα κάνανε πλακάκια», που σημαίνει κάποιοι συμφώνησαν για να κοροϊδέψουν ή να βλάψουν κάποιον. Τα πραγματικά πλακάκια έχουν και αυτά την δική τους ιστορία. Τα πρώτα πλακάκια ήταν αυτά των πεζοδρομίων, που τοποθετήθηκαν στην πλατεία Ομονοίας και στα πεζοδρόμια της οδού Μεγάλου Αλεξάνδρου, το 1930 περίπου. Ήταν πλακάκια από τσιμέντο, που τα κατασκεύαζαν στο εργαστήριο του Βασίλειου Σεντέζη, στην οδό Νικολάου Χάσου. Μικρότερα στο μέγεθος από τα σημερινά, και αντιολισθητικά, που μερικά έφεραν με ανάγλυφα γράμματα το όνομα του κατασκευαστή. Τα πλακάκια αυτά τα τοποθετούσαν οι οικοδόμοι της πόλης μας.
Το 1931, αποπερατώθηκε το κτήριο της Εθνικής Τραπέζης. Το κτήριο είναι διακοσμημένο με φρίζα από κεραμικά πλακάκια. Τα διακοσμητικά αυτά πλακάκια τα είχε κατασκευάσει ο αγγειοπλάστης Μηνάς Αβραμίδης, πρόσφυγας από την Κιουτάχεια. Ήταν τα πρώτα κεραμικά πλακάκια, που είχαν τοποθετηθεί για να διακοσμούν το κτήριο.
Αργότερα όμως, στα μέσα της δεκαετίας του 1950, κυκλοφόρησαν τα πρώτα πλακάκια για τους τοίχους της κουζίνας. Ήταν λευκά και χωρίς σχέδια. Το μέγεθός τους όσο τα σημερινά πλακάκια. Αυτά ήταν εισαγόμενα και αρκετά ακριβά. Τα τοποθετούσαν οι οικοδόμοι, που δεν γνώριζαν την τέχνη των πλακιδίων, με αποτέλεσμα αυτά να ξεκολλούν. Γι αυτόν τον λόγο, οι περισσότεροι τα απέφευγαν.
Το 1959 όμως, που χτίστηκε το Γυμνάσιο Αρρένων Φλωρίνης, τοποθετήθηκαν για πρώτη φορά, σε δημόσιο κτήριο, πλακάκια στους τοίχους των αποχωρητηρίων. Οι τεχνίτες ήταν από την Αθήνα, που γνώριζαν όλα τα μυστικά της τέχνης. Από αυτό το συνεργείο έμαθε την τέχνη ο Παντελής Μουρατίδης και με μαθητευόμενο τον Κλείτο Ηλιάδη έγιναν οι πρώτοι πλακατζήδες, λίγο πριν αρχίσει η αντιπαροχή στην πόλη μας.
Στην δεκαετία του 1960, όλα άλλαξαν στην πόλη μας με την αντιπαροχή και τις πολυκατοικίες. Νέα σχέδια κατοικιών. Τα διαμερίσματα είχαν μπάνιο με τουαλέτα. Ο χώρος καλύπτονταν με πλακάκια τοίχου και δαπέδου, καθώς και τμήματα τους τοίχου της κουζίνας. Οι πλακατζήδες δούλεψαν καλά όλα εκείνα τα χρόνια. Ήταν ένα νέο επάγγελμα με πολύ καλές αποδοχές. Τα πλακάκια ήταν εγχώρια και εισαγόμενα. Κάποια εργαστήρια μωσαϊκών στην Φλώρινα, έκαναν πολλές προσπάθειες να κατασκευάσουν πλακάκια, αλλά χωρίς κανέναν αποτέλεσμα, επειδή δεν μπορούσαν να συναγωνιστούν την ποιότητα των πλακακιών των μεγάλων βιομηχανιών.
Σήμερα υπάρχει μεγάλη ποικιλία πλακιδίων. Πλακάκια σε πολλά και διαφορετικά χρώματα, με σχέδια και χωρίς. Άλλα για την κουζίνα και άλλα για το μπάνιο. Πλακάκια για τους διαδρόμους και το σαλόνι. Πλακάκια για τα πεζοδρόμια, τις πλατείες, τους πεζόδρομους. Ποικιλία και αφθονία. Και οι εκφράσεις όμως παραμένουν στο λεξιλόγιό μας και στον καθημερινό μας λόγο. Εκφράσεις πρόσφατες, από την απόρροια της εξέλιξης της τεχνολογίας.
Δημήτρης Μεκάσης
Υπάρχουν και άλλες συγγενείς εκφράσεις, με εντελώς διαφορετικό νόημα η κάθε μια, όπως: Αυτός είναι της πλάκας ή Πλάκα τα παράσημα.
ΑπάντησηΔιαγραφή