25η Μαρτίου, διπλή γιορτή, αλλά και η ημέρα του παγωτού

Στην αρχή της άνοιξης, και σχεδόν πάντα με ηλιόλουστες ημέρες, αλλά και με θερμοκρασίες πάνω από το μηδέν, γιορτάζομε κάθε χρόνο την επέτειο της εθνικής παλιγγενεσίας, αλλά και την ημέρα του ευαγγελισμού.  Εκκλησιασμός και παρέλαση στον Κεντρικό δρόμο, τότε που η εξέδρα των επισήμων στηνόταν στην πλατεία, και τα πεζοδρόμια ήταν για όλους όσους ήθελαν να καμαρώσουν τα νιάτα στην παρέλαση.

Ήταν μια ξεχωριστή ημέρα, εκείνα τα χρόνια, 

τότε που η ώρα δεν άλλαζε, που δεν υπήρχαν πατατάκια, γαριδάκια και κόκα-κόλες, και όλα  σχεδόν τα προϊόντα είχαν την εποχή τους.  Η 25^η Μαρτίου ήταν η ημέρα του παγωτού.  Ήταν η πρώτη ημέρα του χρόνου, που οι παγωτατζήδες μετά τον βαρύ χειμώνα, έβγαιναν στους δρόμους και πουλούσαν με καροτσάκια το δικό τους παγωτό, που ο καθένας το έφτιαχνε με την δική του συνταγή, με ντόπια υλικά και πολύ μεράκι.

Την  25^η Μαρτίου το πρωί τα καροτσάκια των παγωτατζήδων έπιαναν θέσεις στον Κεντρικό και την πλατεία.  Κάθε παγωτατζής είχε την θέση του, αλλά και την ελευθερία να μετακινείται εκεί, που μαζευόταν ο κόσμος και κυρίως τα παιδιά.  Και σαν τελείωνε η παρέλαση, το μεσημέρι, που ο ήλιος ήταν ακόμη πιο ζεστός, όλοι οι μαθητές έτρεχαν στα καροτσάκια για να γευτούν το παγωτό, το πρώτο παγωτό της χρονιάς. Αν ο καιρός δεν ήταν καλός, η ημέρα του παγωτού μεταφερόταν μερικές μέρες αργότερα, μετά την 25^η Μαρτίου.

Χωνάκι, κασάτο και κυπελλάκι, που τα γέμιζαν οι παγωτατζήδες με ένα κουτάλι, μέσα από το δοχείο του παγωτού. Ένα καρότσι ολόκληρο για να μεταφέρει το μεταλλικό δοχείο του παγωτού, που ήταν χωμένο μέσα στο χιόνι. Το χιόνι το έφερναν από τις ανήλιες πλαγιές των βουνών και ήταν  ο μόνος τρόπος να φτιάξεις παγωτό, καθώς δεν υπήρχαν άλλοι τρόποι κατάψυξης του παγωτού. Αργότερα το χιόνι έγινε πάγος, που το αγόραζαν από τα παγοποιεία της πόλης μας.

Ο παγωτατζής Φώνης Αγγελίδης 

με το τρίκυκλό του. 

Οι μαθητές του Ιδιωτικού Γυμνασίου Φλωρίνης, 

του Δάγλα, 

τρώνε παγωτό σε μια εκδρομή 

στην Γεωργική Σχολή, 

το 1963 περίπου.

Οι τελευταίοι παγωτατζήδες ήταν ο Πέτρος Σαμαράς (Μπόλετς), που έγραφε στο καρότσι του «Το Βίτσι».  Ο Ιωάννης Σεραφείμ ή Ματσκαλούλες, πιο γνωστός ως Πάππους, και ο γιός του Στέφος Πέτρου. Ο Ηρακλής Τσελίδης, που στο καρότσι του έγραφε «Η μέλισσα», και φώναζε «γλυκό σαν μέλι».  Ο Φώνης Αγγελίδης, με επιγραφή στο καρότσι «Ο πύραυλος» και φώναζε «δόντια παγώνω και καρδιές δροσίζω …». Ο Βασίλης Μαυρόπουλος, που στο καρότσι έγραφε «Ο βοριάς» και φώναζε « Οοοο   βοριάααας».  Ο Θεόδωρος Νιτσάγιας, που στο καρότσι του έγραφε «Ίρις». Το 1962 άνοιξε το πρατήριο της ΕΒΓΑ με βιομηχανοποιημένο παγωτό. Τα παγωτά ΕΒΓΑ πουλιόταν στους δρόμους με καρότσια από τον Κώστα Αράχη και τον Νίκο Μπόγδη. Αυτοί φώναζαν: «Έβγα να πάρεις ΕΒΓΑ παγωτό…».  Αλλά και τα ζαχαροπλαστεία της πόλης μας την 25^η Μαρτίου άρχιζαν να σερβίρουν παγωτό. Στα ζαχαροπλαστεία απολάμβαναν το παγωτό τους οι μεγάλοι, σε μπολάκι και με το κουταλάκι, σε αντίθεση με τα παιδιά που έγλειφαν το παγωτό από το χωνάκι ή το κασάτο.

Μετά την 25^η Μαρτίου τα καροτσάκια με τα παγωτά ήταν στους δρόμους. Αν χαλούσε ο καιρός σταματούσαν για λίγο να φτιάχνουν παγωτό. Ήταν ένα διάλειμμα, για να ξαναρχίσουν πάλι να πωλούν παγωτό στις ηλιόλουστες μέρες. Οι γονείς μάλωναν τα παιδιά τους, που ζητούσαν μια δραχμή για να πάρουν παγωτό. Τα μάλωναν επειδή φοβόταν μην αρρωστήσουν. Μην πιαστεί η φωνή τους. Τα παιδιά όμως δεν καταλάβαιναν. Και ποιος μπορούσε να αντισταθεί στον Φώνη που μετά έγινε ιερέας, (ο παπά – Φώνης Αγγελίδης), που έφτιαχνε μοναδικό παγωτό, αλλά και στίχους και ποιηματάκια;  Φώναζε στις γειτονιές και τα παιδιά έτρεχαν γύρω από το καρότσι του. Η μελωδική και δυνατή φωνή του ακουγόταν παντού.  Αστειευόμενος φώναζε:  «Ποιος θα βρει το χρυσό ελεφαντάκι που είναι μέσα στο παγωτό;». Τα παιδιά σκορπούσαν στα σπίτια τους, για να πάρουν μια δραχμή  για το παγωτό. Μετά μαζευόταν γύρω από το καρότσι, και καθώς ο Φώνης ετοίμαζε τα παγωτά,  κάθε παιδί σκεφτόταν: «που ξέρεις μπορεί το χρυσό ελεφαντάκι να είναι μέσα στο δικό μου παγωτό». Ελεφαντάκι όμως δεν υπήρχε. Το παγωτό όμως ήταν γευστικότατο και άφθονο.  Ο Φώνης με τραγούδια και στιχάκια περνούσε από όλες τις γειτονιές και γύριζε στο σπίτι του μόνο όταν άδειαζε το δοχείο του παγωτού. Η μέρα για αυτόν είχε τελειώσει. Είχε βγάλει το μεροκάματο, και άρχιζε να φτιάχνει το παγωτό της επόμενης μέρας.

Σήμερα υπάρχουν πολλών ειδών παγωτά. Τα βρίσκεις παντού. Έχεις την οικονομική άνεση να τα αγοράσεις, αλλά η νοσταλγία του παλιού Φλωρινιώτικου παγωτού μένει μέσα μας. Νοσταλγικό εκείνο το παγωτό, όσο και τα παιδικά μας χρόνια.

Δημήτρης Μεκάσης