Οι διανοούµενοι και η πολιτική

Τι απέγινε το «πρέπει να µπορέσουµε να ρίξουµε το ακόντιό µας µακρύτερα;»

Περάσαν κιόλας εφτά χρόνια από τότε που η δόκιµη ποιήτρια Κική ∆ηµουλά είχε αποστείλει (2004) στον τότε πρωθυπουργό και υπουργό Πολιτισµού Κ.Καραµανλή µιαν επιστολή που κατέληγε µε την περιβόητη παραίνεση: «Πρέπει να µπορέσουµε να ρίξουµε το ακόντιό µας µακρύτερα» – και αναρωτιέται κανείς µήπως η κ. ∆ηµουλά αξιοποίησε στην περίπτωση το µπλακ χιούµορ της: εδώ δεν είχαµε καταφέρει να κλωτσήσουµε επιτυχώς µιαν υποτυπώδη µπάλα, το ακόντιο µας µάρανε; 

Πιθανολογούσα πως η ποιήτρια θα επανερχόταν µετά το 2009 και µε δεύτερη επιστολή θα επεξέτεινε την αλληγορία της στα µη περαιτέρω, ότι δηλαδή «κρίµα που το καρφώσατε στο πόδι σας»· και η δηµόσια δήλωση υποστήριξης της νεότευκτης Πολιτικής Άνοιξης από τον µείζονα Ελύτη (1993), εξάλλου, δεν είχε ευοδωθεί. (Για µια βαθιά ανάλυση των ανωτέρω φράσεων και στάσεων βλ.τα σχετικά σχόλια του ∆. Καστριώτη στο ∆ιαδίκτυο, απ’ όπου αποκολλώ την ερεθιστική άποψή του πως µια δήλωση υποστήριξης αποδεικνύεται ουσιώδης από την ίδια τη διατύπωσή της. Ο ίδιος προτείνει τη δήλωση του Ντέµη Νικολαΐδη πριν από έναν ποδοσφαιρικό αγώνα της Εθνικής µας στην Ισπανία, «ήρθαµε εδώ για να βαρύνουµε τη φανέλα», ως ποιητικότερη από το «ακόντιο»). 

Ποιητές και γενικότερα καλλιτέχνες ή διανοουµένους πολιτικά έκδηλους έως στρατευµένους (δηλ. εµπρόθετα ενεργούς στον δηµόσιο βίο, πέρα και ανεξάρτητα από την όποια πολιτική διάσταση διαπιστώνεται από την κριτική στο έργο τους) διαθέταµε ανέκαθεν· αναφέρω ως ένα από τα πιο πρόσφατα– και υποδειγµατικό, κατά τη γνώµη µου – παραδείγµατα τον συγγραφέα Χρήστο Χωµενίδη, που ευθαρσώς µετέχει στη νεοπαγή ∆ηµοκρατική Αριστερά και µάλιστα σε αιρετή θέση. Από τους α(νεκ)δήλωτους ορισµένοι δηλώνουν «αηδιασµένοι» από την πολιτική – λες και η πολιτική είναι πτιφούρ που το κερνιόµαστε αναλόγως µε την όρεξη. 

Όσο για τη σχετική ατάκα που ακούγεται αραιά και πού, «Γιατί οι πνευµατικοί άνθρωποι σιωπούν», είναι παραφράσιµη στο «Γιατί οι πνευµατικοί άνθρωποι δεν βγαίνουν να µηρυκάσουν µε κουλτουριάρικα λόγια όσα λέµε χύµα στα πρωινάδικα, όπου καθηµερινά ξεµπροστιάζουµε ενόχους, κλέφτες, βιαστές και προδότες». Κατά τα άλλα η πλειονότητα των διανοουµένων δεν σιωπά, παρά γραπτώς µεν εκφράζεται µέσ’ από τα περιοδικά και τις εφηµερίδες ενώ και προφορικά κρίνει και επικρίνει στις µικρές ή πολυάριθµες εκδηλώσεις και οµηγύρεις, τις ιδιωτικές και τις δηµόσιες. Και αυτό δεν είναι βέβαια η µεγάλη επανάσταση, µα δεν είναι και αµελητέο· γιατί όπως το έχει σηµειώσει ο Καβάφης (που τον προσφέρουν αυτές τις µέρες «ΤΑΝΕΑ » σε αξιόπιστη, καλαίσθητη και λίαν οικονοµική συσκευασία): « Ο λόγος µου δεν πάγει χαµένος. Θα τον επαναλάβη ίσως κανείς και µπορεί να πάγη σε αυτιά που να τον ακούσουν και να ενθαρρυνθούν. Μπορεί από τους µη συµφωνούντας τώρα να τον θυµηθή κανένας – εις ευνοϊκήν περίστασιν εις το µέλλον, και, µε την συγκυρίαν άλλων περιπτώσεων, να πεισθή, ή να κλονισθή η εναντία του πεποίθησις.– Έτσι και εις διάφορα άλλα κοινωνικά ζητήµατα, και εις µερικά που κυρίως απαιτείται Πράξις. […] Αλλά τα πολλά µου τα λόγια– εµού του δειλού – θα […] ευκολύνουν την ενέργειαν. Καθαρίζουν το έδαφος » (βλ. Γ. Π. Σαββίδης, «Ανέκδοτα σηµειώµατα ποιητικής και ηθικής», Μικρά Καβαφικά , Β’, Ερµής,1987). 

Το πρόσθετο ζητούµενο από τους πνευµατικούς ανθρώπους – και από τους «απνευµάτιστους», άλλωστε – είναι, εκτός από την κριτική που ασκούν, ότι χρωστούν να φανερώνουν και την πολιτική σκοπιά τους: επικρίνουν ως φιλελεύθεροι, ως αριστεροί, ως «ακοµµάτιστοι» ή ως περιθωριακοί; Η «ακοµµάτιστη» επίκριση είναι συχνά από υστερική/νερόβραστη έως επικίνδυνη και ο ρόλος του «ελεύθερου κι ωραίου σκοπευτή» αβασάνιστος έως επιλήψιµος· το «Who is asking?» των καουµπόικων σαλούν πρέπει να τροποποιηθεί για την ιδεολογική αποσκοράκιση, στην περίπτωση. Αυτά τα επικαλούνταν ο Κουτσόγιωργας, δεν υπάρχει πια ο διχασµός σε ∆εξιά και Αριστερά στον σηµερινό κόσµο, ο Μαγιακόβσκι και οι όµοιοί του ανήκουν στο µουσείο της ιστορίας, εικάζω τον αντίλογο. 

Πρόχειρη αντίκρουση: την ισοπέδωση την προπαγανδίζουν οι άδηλοι δεξιοί· σοβαρότερη αντίκρουση είναι πως µόλις θυµηθούµε τον αξέχαστο πρόεδρο Ρέιγκαν, θα την ξανασκεφτούµε τη διχοτόµηση –υπάρχουν εξάλλου και οι εξαιρετικά ενδιαφέροντες και αυθεντικοί συντηρητικοί, όπως ο κύριος Στέφανος Μάνος.

Μίμης Σουλιώτης

Πηγή: Τα Νέα