Οι λιτοδίαιτοι παλιοί Φλωρινιώτες

Η οικονομική κρίση των ημερών μας, άλλαξε την ζωή μας προς το χειρότερο, αφού χάσαμε μέρος των εισοδημάτων μας, αυξήθηκε η φορολογία και το κόστος ζωής. Η κρίση αυτή οφείλεται στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ένα αποτυχημένο οικονομικό και πολιτικό σύστημα που φτωχαίνει τους λαούς και κάνει πλουσιότερους τους τραπεζίτες.

Οι πρόγονοί μας έζησαν σε χειρότερη 

κατάσταση. Φτώχεια αιώνων, που δεν τους επέβαλαν οι δανειστές τραπεζίτες, αλλά οι τούρκοι Μπέηδες και το φεουδαλικό σύστημα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Το χρήμα σπάνιζε, τα αγαθά λιγοστά και οι οικογένειες ήταν πολυμελείς. Πώς τα κατάφερνε ένας οικογενειάρχης να πληρώνει τους φόρους για τον Σουλτάνο, την Σουλτάνα, τον Μπέη, τον Αγά, το φοροεισπράκτορα, τον δημόσιο υπάλληλο και τέλος να θρέψει τόσα στόματα στο σπίτι του;  Ήταν πράγματι άξιοι. Μια ζωή αγώνων για την επιβίωση, κάτι σαν τους άθλους του Ηρακλή, για ένα πιάτο φαγητό και ένα κομμάτι ψωμί.

Οι γεωργοί του κάμπου ήταν κολίγοι και δούλευαν τα χωράφια των Μπέηδων. Οι εξαθλιωμένοι χωρικοί του κάμπου ήταν πάμφτωχοι. Στα ορεινά χωρία οι κτηνοτρόφοι ζούσαν την ελευθερία τους. Οι χωρικοί των ημι-ελευθέρων ορεινών χωριών ζούσαν καλύτερα, αφού μπορούσαν και απέκρυπταν τα εισοδήματά τους. Οι ορεινοί χωρικοί δεν ήταν κολίγοι. Στην πόλη ήταν ακόμη καλύτερα τα πράγματα, καθώς το εμπόριο και οι τέχνες τούς εξασφάλιζαν ένα καλό εισόδημα. Φοβόταν όμως να φανερώσουν την οικονομική τους  άνεση και ζούσαν φτωχικά, επειδή οι καδήδες σκάρωναν τις γνωστές αβανίες (συκοφαντίες) και οι χριστιανοί έμποροι δικαζόταν για κάτι που δεν είχαν κάνει, και έχαναν την περιουσία τους, βασανίζονταν και κλείνονταν μερικά χρόνια σε κάποια φυλακή. Ο πλούσιος χριστιανός έμπορος έπρεπε να ζει φτωχικά, για να μη κινδυνεύει από κάποιους καδήδες. Όταν όμως η Φλώρινα έγινε έδρα της Μητροπόλεως Μογλενών, η παρουσία του Δεσπότη στην πόλη μας άλλαξε την ζωή των χριστιανών της πόλης, καθώς οι Μητροπολίτες είχαν και πολιτική εξουσία. Βέβαια υπήρχαν και καλοί και δίκαιοι τούρκοι άρχοντες, καθώς και καλοί τούρκοι γείτονες, όμως ο φόβος είχε φωλιάσει στις ψυχές των χριστιανών, επειδή η τουρκική νομοθεσία ήταν πολύ σκληρή για τους μη μουσουλμάνους.

Οι χριστιανοί της περιοχής μας άντεξαν την τουρκοκρατία, που διήρκησε αρκετούς αιώνες επειδή ήταν πιστοί χριστιανοί. Από την πίστη τους αντλούσαν δύναμη για να αντέξουν ψυχικά, και την ανέχειά τους την αντιμετώπιζαν με τις νηστείες. Το διαιτολόγιο του καλού χριστιανού είναι φτωχικό. Μόνο στις μεγάλες γιορτές έτρωγαν καλά και χόρταιναν με κρέας. Χοιρινό τα Χριστούγεννα και αρνί το Πάσχα. Κρέας ή κοτόπουλο έτρωγαν και τις Κυριακές, όταν δεν νήστευαν. Η καλή νοικοκυρά, έλεγαν αστειευόμενοι, έπρεπε να βγάλει 45 μερίδες από ένα κοτόπουλο. Ούτε τα ξεροκόμματα  του ψωμιού δεν πετούσαν. Τα έκοβαν σε κύβους και τα τηγάνιζαν με λίπος.

Οι μισές ημέρες του έτους ήταν ημέρες νηστείας, γεγονός που τους βοηθούσε οικονομικά, καθώς το κόστος του φαγητού μειώνονταν.  Οι γυναίκες έτρωγαν ελάχιστα, αρκετά τα παιδιά, καθώς αυτά ήταν στην ανάπτυξη, και οι άνδρες περισσότερο, επειδή εργάζονταν για να θρέψουν την οικογένεια.  Φτωχικά και χριστιανικά ζούσαν όλες οι οικογένειες, και με αυτό τον τρόπο κατάφεραν να επιβιώσουν στον σκληρό τρόπο ζωής, που επέβαλε το φεουδαρχικό σύστημα. Η κατάσταση ανατράπηκε μετά το 1912, όταν οι φιλελεύθερες ελληνικές δημοκρατίες επέβαλαν πιο φιλολαϊκή πολιτική. Ο φιλελευθερισμός τότε ήταν η προοδευτική πολιτική ιδεολογία, που διέλυσε τον φεουδαρχισμό των Μπέηδων και των τσιφλικάδων. 

Η Φλώρινα άρχισε να αναπτύσσεται μετά το 1912.  Το ελληνικό κράτος την έκανε διοικητικό, εμπορικό και στρατιωτικό κέντρο. Δημόσιες υπηρεσίες, τράπεζες, ιδρύματα και σχολές, της έδωσαν άλλον αέρα. Μετά το 1920, επέστρεφαν σταδιακά και οι μετανάστες από την Αμερική, με όλες τις οικονομίες τους, και αγόραζαν χωράφια, έχτιζαν νεοκλασικά σπίτια, άνοιγαν μαγαζιά και εργαστήρια. Η περίοδος του Μεσοπολέμου χαρακτηρίζεται, ως η καλύτερη περίοδος της Φλώρινας.

Ο καπιταλισμός έδωσε, ό,τι  είχε να δώσει. Και αφού ζήσαμε τα τελευταία χρόνια πλουσιοπάροχα,  μπήκαμε στην κρίση και στην οικονομική ύφεση. Ας ευχηθούμε λοιπόν η παγκοσμιοποίηση να μη μας οδηγήσει σε τρόπους ζωής, όπως αυτούς που έζησαν οι πρόγονοί μας, που επί αιώνες ήταν καταπιεσμένοι από το φεουδαρχικό σύστημα.    

Δημήτρης Μεκάσης