Ανακάλυψη και Εφεύρεση

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Οι έννοιες της Ανακάλυψης και της Εφεύρεσης αφορούν σε νέα επιτεύγματα που πραγματοποιεί ο άνθρωπος στα πλαίσια του πολιτισμού. Ανακάλυψη συνιστά ο εντοπισμός μίας ιδέας ή η παρατήρηση ενός φαινομένου που ήταν άγνωστα μέχρι τότε, ενώ η Εφεύρεση αφορά σε νέες διαδικασίες, μεθόδους ή συσκευές

οι οποίες έχουν περισσότερο πρακτική σημασία. Για παράδειγμα η παρατήρηση και απόδειξη οτί η γη είναι στρόγγυλη αποτελεί ανακάλυψη ενώ η κατασκευή και η πρακτική εφαρμογή του τροχού αποτελεί εφεύρεση.

Οποιοδήποτε νέο δεδομένο ή ενέργεια του ανθρώπου έχει συγκεκριμένες επιπτώσεις στη ζωή του σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Αν αυτές είναι ωφέλιμες τότε οδηγούν στην Πρόοδο, ενώ αν χρησιμοποιηθούν με αρνητικό σκοπό τότε είναι επιβλαβείς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανακάλυψη της ατομικής ενέργειας που, από τη μια προσφέρει ατελείωτη και φθηνή ενέργεια και από την άλλη οδήγησε στη μαζικά θανατηφόρο ατομική βόμβα. Από ηθικής άποψης λοιπόν, δεν είναι η ίδια η ανακάλυψη "καλή" ή "κακή" αλλά ο τρόπος χρήσης της. Η εξέλιξη μάλιστα θεωρείται αναγκαία και αναπόφευκτη καθώς προέρχεται από το διερευνητικό πνεύμα του ανθρώπου και την έμφυτη τάση του για επικράτηση πάνω στη γη. Στο ίδιο πλαίσιο, οι γνώσεις και εμπειρίες που αποκτά ένα παιδί αποτελούν για αυτό συνεχείς ανακαλύψεις. Ενα ερώτημα αποτελεί η ταχύτητα με την οποία συμβαίνουν οι ανακαλύψεις: έχει παρατηρηθεί ότι ενώ συνήθως εμφανίζονται με μικρά και σταθερά βήματα, οι σημαντικότερες από αυτές επέρχονται με άλματα. Ο Αρχιμήδης ανακάλυψε αιφνίδια το φαινόμενο της άνωσης ενώ ο Φλέμινγκ έμεινε στην ιατρική ιστορία όταν τυχαία παρατήρησε ότι η μούχλα περιορίζει τα μικρόβια γεγονός που οδήγησε στα αντιβιοτικά. Ενα θέμα τυπικής φύσεως είναι η κατοχύρωση του λεγόμενου "πνευματικού δικαιώματος" ή "πατέντας" που αναγνωρίζεται σε αυτόν που διατυπώνει πρώτος κάποια πρόταση. Το δεσμευτικό αυτό μέτρο συντελεί στον περιορισμό της δημιουργικότητας και είναι αντίθετο με την ελευθερία του πνεύματος. Ευτυχώς προς το παρόν αποκλείονται από αυτό τα φυσικά φαινόμενα, αλλιώς θα μπορούσε θεωρητικά να κατοχυρωθεί ακόμα και η πράξη της αναπνοής.

Κάθε ιδέα του ανθρώπου προϋπάρχει της διατύπωσής της. Για παράδειγμα ένας νέος πλανήτης υφίσταται για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν ανακαλυφθεί και η εφεύρεση του τροχού εμπεριέχει την έννοια του κύκλου η οποία με τη σειρά της ενυπάρχει στο σύμπαν, ανεξάρτητα αν τη έχει συλλάβει ο άνθρωπος ή όχι. Οι ιδέες λοιπόν είναι ανεξάρτητες από τον άνθρωπο και συνιστούν έναν ξεχωριστό κόσμο, υπάρχουν δε άπειρες που ακόμα δεν έχουν γίνει αντιληπτές. Ετσι, η ρήση ότι "ανακάλυψη είναι ένα τυχαίο γεγονός που συναντά ένα προετοιμασμένο μυαλό", είναι ορθή.