Κατανάλωση και Παραγωγή

Ο άνθρωπος ως ζωντανή, νοήμονα οντότητα χρησιμοποιεί την ύλη προς όφελός του και ανάλογα με το είδος της χρήσης η πράξη διακρίνεται σε κατανάλωση και παραγωγή. Στην περίπτωση της κατανάλωσης το προϊόν εφαρμόζεται άμεσα ή έμμεσα στο άτομο, ενώ στην παραγωγή ένα προϊόν ή υπηρεσία μεταποιείται ή μετατρέπεται σε ένα άλλο. Η κατανάλωση αποτελεί το τελικό βήμα της χρηστικής αλυσίδας μετά την

οποία ακολουθεί ιδανικά η απόσυρση και ανακύκλωση με σκοπό την επαναχρησιμοποίηση της ύλης και την ολοκλήρωση του κύκλου.

Είναι προτιμότερο, όμως, να θεωρήσουμε την κατανάλωση και παραγωγή ως παράλληλες και ταυτόχρονες διαδικασίες: σε κάθε πράξη του ανθρώπου μια ποσότητα καταναλίσκεται με σκοπό να παραχθεί ένα ωφέλιμο αποτέλεσμα που διαθέτει μεγαλύτερη αξία και συνεπώς οδηγεί σε κέρδος. Έτσι, για παράδειγμα κάποιος που ταξιδεύει χρησιμοποιεί το μέσο μεταφοράς με κάποιος κόστος και με όφελος που προκύπτει από τη μεταφορά του ίδιου. Παρόμοια, στη μεταποίηση και βιομηχανία καταναλώνεται μια ποσότητα πρώτης ύλης με σκοπό να παραχθεί μια άλλη μεγαλύτερης αξίας, η οποία με τη σειρά της θα καταναλωθεί για την παραγωγή μιας επόμενης κ.ο.κ. Η ίδια φιλοσοφία μπορεί να εφαρμοστεί και σε πνευματικές ή πολιτιστικές. Έτσι, το διάβασμα και η μελέτη θεωρούνται "κατανάλωση" ενός κειμένου, έστω κι αν αυτό δεν αλλοιώνεται, με σκοπό να "παραχθεί" γνώση και εμπειρία. Αντίστοιχα, η συγγραφή κειμένου θεωρείται παραγωγή μέσω της κατανάλωσης μιας ελάχιστης ποσότητας γραφικής ύλης. Ο χρόνος και κόπος που απαιτούνται για την παραγωγή ενός προϊόντος είναι πολλαπλάσιος από εκείνον της ανάλωσής του, πχ. ένα αυτοκίνητο απαιτεί τεράστια οργάνωση παραγωγής, ενώ η χρήση του είναι στοιχειώδης. Επίσης, η συγγραφή ενός κειμένου απαιτεί τουλάχιστον πενταπλάσιο χρόνο από την ανάγνωση του ίδιου και ένα έργο τέχνης "καταναλώνεται" με σκοπό να προσφέρει αισθητική απόλαυση, ενώ η παραγωγή του είναι εντελώς διαφορετική διαδικασία.

Η παράλληλη θεώρηση παραγωγής και κατανάλωσης χρησιμεύει σε δύο επίπεδα. Στο μαζικό συμβάλλει στη βελτιστοποίηση του σχεδιασμού και της εφαρμογής τοπικής και εθνικής οικονομικής πολιτικής αφού λαμβάνει υπόψιν τις ανάγκες του πληθυσμού μέσω της αναγνώρισης των ιδιαίτερων καταναλωτικών και παραγωγικών συμπεριφορών. Σε ατομικό επίπεδο προσφέρει τη γνώση της ορθής διαχείρισης της πνευματικής ενέργειας και του διαθέσιμου χρόνου που αποτελούν τα δύο εφόδια που διαθέτει άφθονα ο καθένας προς επένδυση. Ένα απλούστατο παράδειγμα αποτελεί η σύγκριση του οφέλους δύο "καταναλωτικών" συμπεριφορών, της ανάγνωσης και της χρήσης της τηλεόρασης, η οποία είναι αρκετή για να υποδείξει στον άνθρωπο πως να βελτιώσει τον τρόπο και την ποιότητα της ζωής του.

Βαγγέλης Τσούκας