Tο απολεσθέν…

Ο κατήφορος της χώρας μάς έχει ζαλίσει όλους…και τους πολιτικούς. Οι άνθρωποι έχουν χάσει την επαφή με την πραγματικότητα και περιμένουν κάτι που θα τους δώσει τη χαμένη αίσθηση των πραγμάτων.

Οι πολιτικοί έχασαν τη διάθεση της φλυαρίας και η κυβέρνηση έχασε την αίσθηση του μέτρου, εκτός φυσικά από τη διάθεση για λήψη μέτρων.

Το ένα μέτρο διαδέχεται το άλλο και ο ίλιγγος που προκαλούν όλα μαζί διαμορφώνουν μια κοινωνία της απώλειας…για σκέψη, για δράση, για όνειρα. Η ανυπαρξία στρατηγικού σχεδιασμού αντιμετώπισης της κρίσης είναι εμφανής και το ερώτημα είναι γιατί; Το κατάλληλο δυναμικό σε τεχνοκράτες υπάρχει και η κατανόηση υπήρξε. Το έλλειμμα εντοπίζεται στην πολιτική διορατικότητα που απουσίασε…και απουσιάζει. Τα μέτρα που εξαγγέλλονται είναι αποσπασματικά και δεν είναι μέρος ενός ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης της κρίσης. Με άλλα λόγια, τα μέτρα της κυβέρνησης δεν είναι αξιόπιστα και δεν δίνουν την εντύπωση ότι μπορούμε τα στηριχτούμε στην αποτελεσματικότητά τους. Στη σκέψη όλων μας είναι: να δοκιμαστούμε, με την ελπίδα να σωθούμε…

Το μόνο πράγμα για το οποίο όλοι μας έχουμε πειστεί είναι ότι η κυβέρνηση έχει δημιουργήσει εκείνο το περιβάλλον στο οποίο οι αποφάσεις που λαμβάνονται έχουν το χαρακτήρα «τυφλού πεπρωμένου». Το γεγονός αυτό οδηγεί μέρος των πολιτών σε συμπεριφορές που τραυματίζουν την εικόνα της χώρας και την εσωτερική συνοχή και πάνω απ’ όλα αποδυναμώνουν την αποτελεσματικότητα των όποιων, έστω και αποσπασματικών, μέτρων.

Ο κόσμος μας μοιάζει να είναι λιγότερο σταθερός, οι νέοι και οι νέες μπαίνουν στο παιχνίδι της ζωής χωρίς να ξέρουν τους κανόνες του παιχνιδιού στο μέλλον. Η μόνη βεβαιότητα είναι ότι οι κανόνες θα αλλάξουν πολλές φορές, προτού το παιχνίδι τελειώσει. Ο κόσμος δεν έχει ανοσία στην αλλαγή…και οι άνθρωποι φαίνεται να είναι σοφό και φρόνιμο να μην κάνουν μακροπρόθεσμα σχέδια. Η απώλεια σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας τείνει να γίνει ο κανόνας.

Αν θέλουμε να φέρουμε στη μνήμη μας τι σημαίνει απώλεια πρέπει να εξετάσουμε τις αιτίες υποβάθμισης του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν πολλές αιτίες, αλλά η κυρίαρχη, κατά την άποψή μου, είναι εκείνη που σχετίζεται με το «μεράκι» του δασκάλου, όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης. Το μεράκι μπορεί να χαρακτηριστεί ως «απολεσθέν θέλγητρο».

Οι παλαιότερες γενιές θυμούνται, συγκρίνουν και μελαγχολούν. Ο δάσκαλος έδινε την ψυχή του για να ελαττώσει τις αδυναμίες του σχολείου σε υποδομές και πρόσφερε τον εαυτό του παράδειγμα για να ταυτιστεί η νεολαία μας.

Όσον αφορά στους πολιτικούς μας, τα σκάνδαλα και οι πολιτικές ανοησίες του παρελθόντος βαραίνουν την εικόνα τους, με αποτέλεσμα να μη μπορούν σήμερα να πείσουν τους πολίτες και όταν έχουν δίκιο. Η καχυποψία για τις ενέργειες ή προτάσεις τους είναι διάχυτη... Οι πολιτικοί μας έχουν απολέσει το κύρος που είναι αναγκαίο, ιδιαίτερα για τη λήψη σκληρών μέτρων, που απαιτεί η σημερινή κατάσταση της χώρας. Οι πολίτες πρέπει να δουν στάσεις και συμπεριφορές που παραμερίζουν το «πολιτικό κόστος» και αναδεικνύουν το κοινό καλό ως ύψιστο καθήκον. Αντίθετα, η πολιτική που επιστρατεύει τον επικοινωνιακό λόγο αποπροσανατολίζει και μακροπρόθεσμα απογοητεύει. Εκείνο που έχουμε ανάγκη είναι το σεβασμό στους εκπροσώπους του λαού.

Κάτι που είναι απολεσθέν…και πρέπει να ανακτηθεί.

Η βιασύνη, για άμεση αποδοχή της πολιτικής της, οδηγεί την κυβέρνηση σε εξαγγελίες μέτρων που χρειάζονται ακόμη χρόνο για να ωριμάσουν (π.χ. φορο-κάρτα). Τις πιο πολλές φορές τα μέτρα ακυρώνονται ή ξεχνιούνται, γιατί στη θέση τους έρχονται νέα που και αυτά σε λίγο θα έχουν την τύχη αυτών που διαδέχτηκαν. Εκείνα που δεν ακυρώνονται είναι μόνο τα εισπρακτικά μέτρα, γιατί είναι ο φόρος της απώλειας του μέτρου του λαού μας, με κύρια ευθύνη αυτών που τον εκπροσώπησαν στο εθνικό κοινοβούλιο.

Η κοινωνία μας έχει ανάγκη από την ωριμότητα των πολιτών της. Μόνο η ατομική συνείδηση και το αίσθημα ευθύνης του καθενός μας αποτελούν τα εφόδια που μας απομένουν για να κάνουμε τη ζωή μας υποφερτή. Η προσπάθεια της κυβέρνησης για συγκράτηση του «κατά κεφαλήν εισοδήματος» απέτυχε…Το δυστύχημα είναι ότι δείχνει να αποτυγχάνει και η αύξηση του «κατά κεφαλήν περιεχομένου» των παιδιών μας!

Όπως είναι γνωστό, μια χώρα με μία μη εκπαιδευμένη γενιά δεν μπορεί να ελπίζει σε ένα υποφερτό μέλλον, ιδιαίτερα στο σημερινό και τον αυριανό κόσμο. Η Σλοβενία, λαμβάνοντας υπόψη τις επιπτώσεις μιας ανεκπαίδευτης γενιάς στο μέλλον της, απεφάσισε κατά τη διάρκεια του πρόσφατου πολέμου να μη στρατευθεί η σπουδάζουσα νεολαία της. Η έκφραση ευθύνης για το μέλλον της χώρας στο μεγαλείο της!

Αντίθετα, στη χώρα μας εδώ και χρόνια οι εκπτώσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία ενισχύουν την ελλειμματική εκπαίδευση και δημιουργούν την κουλτούρα της κατάληψης, και μάλιστα δια ασήμαντον αφορμήν. Η κουλτούρα αυτή έχει διαχυθεί σε όλη την κοινωνία και στις μέρες έχει την τιμητική της. Η στάση όλων μας είναι ανοιχτή σε κριτική, έχουμε συμβάλλει στην υπολειτουργία των θεσμών και τη μείωση του κατά κεφαλήν περιεχομένου της νεολαίας μας.

Τελικά, το μεγάλο μας πρόβλημα είναι η επίτευξη εθνικής ενότητας με ενισχυτικούς παράγοντες τη γνώση, την κρίση και τη διανοητική εντιμότητα. Με μια τέτοια προοπτική θα δούμε ο ένας τον άλλο όχι ως εμπόδιο, αλλά ως προϋπόθεση ευημερίας. Θα αναζωογονήσουμε τις ηθικές μας ευθύνες και θα αναστήσουμε την επιθυμία της συμμετοχής στη διαχείριση της κρίσης. 

Η σημερινή κατάσταση της χώρας καλεί τους δασκάλους να εφεύρουν ξανά το μεράκι, αυτό το «απολεσθέν θέλγητρο», τους πολιτικούς το «απολεσθέν κύρος» και τους πολίτες την «απολεσθείσα ευθύνη».

Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς

π. Πρύτανης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων