Έκθεση χαρακτικής της Τόνιας Νικολαΐδη

Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Φλώρινας παρουσιάζουν το έργο της χαράκτριας Τόνιας Νικολαΐδη.

Η έκθεση της κορυφαίας Eλληνίδας χαράκτριας, που διοργανώθηκε και παρουσιάστηκε από το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη, αποκτά ιδιαίτερη σημασία όχι μόνον για την εξαίρετη ποιότητα των έργων (1947-2010) που παρουσιάζει, αλλά και γιατί πρόκειται για την τελευταία έκθεση που η ίδια συμφώνησε να πραγματοποιήσει λίγες μέρες πριν φύγει από τη ζωή, την περασμένη άνοιξη. Η Τόνια Νικολαΐδη ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας, αφού συγχρόνως υποσχέθηκε μια διήμερη συνάντηση με τους φοιτητές του Τμήματος Καλών Τεχνών (Τ.Ε.Ε.Τ ) της Φλώρινας, για να ανταλλάξει μαζί τους ιδέες, γνώμες και εμπειρίες. Η Τόνια Νικολαΐδη είχε πάντα τη διάθεση να υποστηρίζει και να βοηθά με τον δικό της τρόπο τους νέους καλλιτέχνες.

Η Τόνια Νικολαΐδη καταγόταν από την Ιθάκη. Γεννήθηκε το 1927 στην Αθήνα και έφυγε από κοντά μας τον Μάιο του 2011. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ (1946-1952) ζωγραφική, με δάσκαλο τον Ουμβέρτο Αργυρό, και χαρακτική στο εργαστήριο του Γιάννη Κεφαλληνού. Έχει παρουσιάσει το έργο της σε πολλές ατομικές εκθέσεις (1979-2009). Συνεχής επίσης ήταν η παρουσία της σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Σημειώνουμε ενδεικτικά τη συμμετοχή της στις Πανελληνίους του Ζαππείου, καθώς και στις διεθνείς Μπιεννάλε και Τριεννάλε Χαρακτικής (Αλεξάνδρειας, Βελιγραδίου, Κρακοβίας, Λιουμπλιάνας, Φρέντρικσταντ Νορβηγίας κ.ά.). Έχει διακριθεί με πολλά βραβεία και επαίνους: πρώτο βραβείο και χρυσό μετάλλιο (Μπιεννάλε Αλεξάνδρειας, 1980), χρυσό μετάλλιο (Μπιεννάλε Φρέντρικσταντ, Νορβηγία 1989), βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (1999) κ.ά.

«Την εκδήλωση αυτή δεν την αποκαλώ “έκθεση χαρακτικής”, παρόλο που τα έργα έχουν πραγματοποιηθεί με τις τεχνικές της χάραξης και της εκτύπωσης. Γιατί στόχος μου δεν είναι ούτε να προβάλω τις τυχόν ικανότητές μου στο χώρο της χαρακτικής, ούτε να πείσω πως άνοιξα νέους δρόμους .... Στόχος μου είναι να φανεί η διαδρομή μου στο χώρο της τέχνης. Να δείξω, και να δω κι εγώ η ίδια, τι πρόλαβα να πραγματοποιήσω μέσα στο θόρυβο της ζωής και στη σύντομη διάρκειά της. Ποια ήμουν».

«Θέλω να χειρίζομαι την πραγματοποίηση της εικόνας μου ελεύθερη από περιορισμούς και από συμβατικά “πρέπει” και ξένα καλούπια. Μεταχειρίζομαι ό,τι νομίζω πως εξυπηρετεί το όραμά μου, όποιο μέσο, όποια τεχνική μπορώ, χωρίς να νοιάζομαι ποια ταμπέλα θα μου κρεμάσουν κάποιοι. Μ’ ενδιαφέρει να είμαι ένας ενδιαφέρων καλλιτέχνης, που εκφράζει την αλήθεια του. Μ’ ενδιαφέρει να ευχαριστηθώ εγώ – και αν επικοινωνήσουν κι άλλοι με το έργο μου, ακόμα καλύτερα. Έτσι πορεύτηκα».

Από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, η Τόνια Νικολαΐδη χαράζει και τυπώνει τα έργα της, συνδυάζοντας τη λινολαιογραφία, το ανάγλυφο, τη μεταξοτυπία, καθώς και τη φωτογραφία, όπου όμως πάντα σημαντικό ρόλο παίζει το χρώμα και η επιφάνεια. Εικόνες της θάλασσας, αμμουδιές, φλεγόμενα ξύλα, χάρτινα καράβια και πουλιά στοιχειοθετούν τη θεματολογία της. Πρωταγωνιστικό ρόλο έχει ο άνθρωπος μόνο σε δύο σειρές της, «Έρχονται άλλοι όμοιοι με εμάς, αλλά δεν θα είμαστε εμείς, Ι και II», όμως η παρουσία του ανθρώπου, η αύρα του, υπάρχει σχεδόν παντού.

Δουλεύει τα έργα της κυρίως σε σειρές (δίπτυχα, τρίπτυχα, τετράπτυχα, π.χ. «Θάλασσα, άμμος και φως», 1983, «Ρέκβιεμ για ένα δέντρο», 1988-1995, «Εικόνες νερού», 1995), όπου η μία εικόνα διαδέχεται την άλλη με καθεμιά χωριστά και όλες μαζί να διηγούνται μια ιστορία – γιατί, τελικά, όπως λέει η ίδια, αυτό έψαχνε πάντα. Να διηγείται κάτι στον εαυτό της και στους άλλους.

Ο Τάκης Μαυρωτάς σημειώνει για την τεχνική και το έργο της χαράκτριας: «Συνειδητά αποφεύγει κάθε δεξιοτεχνία και κάθε τυπική παραδοσιακή τεχνική, γιατί αυτό που την ενδιαφέρει είναι η ελευθερία της έκφρασης. Η χαρακτική της διακρίνεται από την απλότητα, τη διαύγεια, τη σαφήνεια και τη λιτότητα. Με μετρημένες χαράξεις, αφού αντιστρατεύεται τις παραμορφώσεις, αποκαλύπτει τον συγκινησιακό της στοχασμό. Έντονες χρωματικές αντιπαραθέσεις, σχέδιο και πλαστικότητα αποκαλύπτουν την ευαισθησία και την επιθυμία της να προσεγγίσει την ουσία της ανθρώπινης ζωής. Το χαρακτικό της έργο στο σύνολό του ... αποκαλύπτει τη μοναδικότητά του, μια πραγματικότητα ονειρική, που δεν σημαίνει όμως ότι είναι λιγότερο αληθινή».

Πραγματοποιώντας την έκθεση αυτή, το κοινό και οι φοιτητές του Πανεπιστημίου της Φλώρινας θα έχουν τη δυνατότητα να απολαύσουν  και να ερευνήσουν ένα ποιητικό, νεανικό εικαστικό έργο και να «ανταλλάξουν» νοερά, με τη δημιουργό του, συλλογισμούς με έναυσμα τον μαγικό κόσμο που εκείνη πρoτείνει: «Μέσα απο τις εικόνες θέλω να επικοινωνήσω  με τους άλλους. Το ζητούμενο δεν είναι να νιώσουμε τα ίδια πράγματα, αλλά να βρει ο άλλος, μέσα από το έργο, τις δικές του εμπειρίες, τις δικές του αναμνήσεις, τον δικό του κόσμο και ίσως να νιώσει κάποια ευφορία...ίσως η Τέχνη να είναι μια προσπάθεια να νικήσουμε το θάνατο και τον αφανισμό».

Για το Δ.Σ του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας η παρουσία και η συνεργασία του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης με αφορμή την έκθεση των έργων της Τόνιας  Νικολαΐδη αποτελεί ξεχωριστή τιμή.    

Με αφορμή το γεγονός αυτό ευχαριστούμε το Δ.Σ του Μ.Ι.Ε.Τ., ιδιαίτερα  τον κ. Διονύση Καψάλη, Διευθυντή του Ιδρύματος, για την πολύτιμη υποστήριξη τους και την εξαιρετική συνεργασία, καθώς και τη Χαράκτρια Δήμητρα Σιατερλή, υπεύθυνη του εργαστηρίου Χαρακτικής του Τ.Ε.Ε.Τ Φλώρινας που οραματίστηκε αυτή τη συνάντηση και εργάστηκε για την πραγμάτωσή της.

Εγκαίνια: Τετάρτη 12 Οκτωβρίου ώρα 20.00. Κτίριο Εξάρχου

Διάρκεια έκθεσης:13 Οκτωβρίου – 15 Νοεμβρίου 2011

Ώρες λειτουργίας του Μουσείου: Τρίτη-Σάββατο 17.00 – 20.00,

Κυριακή 10.00-13.00