Οι πλανόδιοι με τα σφάγια

Έξι σφαγμένα αρνιά για πούλημα στην ράχη ενός γαϊδάρου (Φλώρινα 1917). 

Γράφει ο Δημήτρης Μεκάσης

Η παλιά Φλώρινα δεν έμοιαζε σε τίποτε με την σύγχρονη πόλη μας. Κάποτε οι ρυθμοί της ζωής ήταν αργοί, ανατολίτικοι, ζωή χωρίς άγχος, αλλά και χωρίς πρόοδο. Αυτός ο τρόπος ζωής είχε δημιουργήσει επαγγέλματα, που σήμερα δεν υπάρχουν. Επαγγέλματα που δεν έφερναν πλουτισμό, αλλά

μόνο τα απαραίτητα έσοδα για την επιβίωση. Έτσι απλά ζούσε μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού.

Ένα γαϊδουράκι με δυο όρθιες ξύλινες τάβλες στο σαμάρι του και μερικά κρεμασμένα σφαγμένα αρνιά και κατσίκια για πούλημα εξασφάλιζαν λίγα χρήματα σε κάποιον σφαγέα ή κάποιον βοσκό. Περπατούσε αργά στα δρομάκια της πόλης τραβώντας το γαϊδούρι του και διαλαλώντας τα σφάγια. Δεν ήταν χασάπης ούτε τεμάχιζε τα σφάγια, αλλά τα πουλούσε ολόκληρα. Δεν πουλούσε σφάγια πάντα, αλλά μόνο τις περιόδους που δεν νήστευαν οι χριστιανοί. Ποτέ δεν είχε σφαγμένα γουρουνάκια, καθώς οι μουσουλμάνοι είχαν απαγορεύσει την πώληση χοιρινού κρέατος στις γειτονιές τους. Ο πλανόδιος πωλητής σφαγμένων αρνιών και κατσικιών γνώριζε καλά τις συνήθειες του τόπου. 

Μερικοί από αυτούς τους πλανόδιους ήταν βοσκοί, οι περισσότεροι όμως ήταν σφαγείς, που αγόραζαν αρνιά και κατσίκια στο ζωοπάζαρο, που βρισκόταν στο Τσιφλίκι, και τα έσφαζαν στο Παζάρι. Τότε η πόλη μας δεν είχε οργανωμένο Σφαγείο. Τα ζώα τα έσφαζαν κοντά στα χασάπικα, όπου σήμερα τα κτήριο του «Αριστοτέλη», στο ποτάμι, κάτω από την σημερινή μεγάλη γέφυρα. Στα χασάπικα μπορούσε κανείς να πάρει κομμάτια κρέατος, κιμά και λουκάνικα. Οι πλανόδιοι δεν ήταν χασάπηδες, μόνο έσφαζαν τα αρνιά και τα κατσίκια, τα φόρτωναν στις τάβλες των γαϊδουριών και ξεκινούσαν για τις γειτονιές της πόλης. 

Οι κάτοικοι της Φλώρινας αγόραζαν αρνιά πριν τις μεγάλες γιορτές, αλλά και για να φτιάξουν καβουρμά και παστουρμά, για να έχουν κρέας όλο τον χειμώνα. Το επάγγελμα του πλανόδιου πωλητή σφαχτών χάθηκε μετά το 1924, όταν κατασκευάστηκε η νέα Δημοτική Αγορά, που πληρούσε όλους τους κανόνες υγιεινής. Όλοι προτιμούσαν τα κρεοπωλεία, που ήταν καθαρά και υπήρχε μεγάλη ποικιλία κρεάτων.   

Υπήρχαν και οι πλανόδιοι, που πουλούσαν χοιρινά πόδια για πατσά και πηχτή. Αυτοί ήταν φτωχοί άνθρωποι που έπαιρναν από το Σφαγείο τα πόδια των γουρουνιών τα έγδερναν και τα πουλούσαν στους δρόμους της Φλώρινας. Χαρακτηριστική εικόνα ήταν ο πωλητής και τα γδαρμένα χοιρινά πόδια, περασμένα σε μια βέργα να περιφέρεται στους δρόμου και να φωνάζει «άσπρα ποδαράκια».

Ήταν και οι πλανόδιοι πωλητές στομαχιών προβάτων. Τα κρεμούσαν σε μια βέργα και γυρνούσαν στις γειτονιές φωνάζοντας «στομαχάκια για σιρδένια». Τα σιρδένια ήταν γεμιστά στομαχάκια. Το αγαπημένο παραδοσιακό φαγητό των Φλωρινιωτών, που έτρωγαν όλο τον χρόνο και πάντα στο πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα που γινόταν στον λόφο.

Κάποιοι πουλούσαν και στομάχια για πατσά. Τα επεξεργάζονταν μέχρι να ασπρίσουν, τα κρεμούσαν σε μια βέργα και φώναζαν στις γειτονιές «σκεμπέδες για πατσά».

Με την πάροδο του χρόνου, όλοι αυτοί οι πωλητές χάθηκαν, καθώς όλοι προτιμούσαν τα κρεοπωλεία, επειδή πληρούσαν περισσότερο τους κανόνες υγιεινής. Ο τρόπος ζωής είχε αλλάξει και οι πλανόδιοι με τα ποδαράκια, τα σιρδένια, τους σκεμπέδες και τις κολλημένες μύγες πάνω σε αυτά, δεν ήταν πλέον αποδεκτοί. Οι πλανόδιοι υπήρχαν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960, και η παρουσία τους θύμιζε άλλες εποχές. Ήταν μια παρουσία στασιμότητας, τότε που όλοι κοίταζαν μπροστά και αναζητούσαν την πρόοδο.

Δημήτρης Μεκάσης