Θάλαμος αερίων η Δυτ.Μακεδονία επί ένα 10ήμερο

Επί ένα 10ήμερο η Δυτ. Μακεδονία έχει μετατραπεί σε θάλαμο αερίων. Οι μετρήσεις στους σταθμούς του Κέντρου Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Δυτ. Μακεδονίας και της ΔΕΗ δείχνουν πέρα από το κόκκινο και πολύ πέρα από τα όρια συναγερμού (ποιού  συναγερμού?... Και από ποιόν?...)  Η πολύμηνη ανομβρία, η άπνοια και η θερμοκρασιακή αναστροφή, η αφορμή για την τεραστία συγκέντρωση ρύπων. Η πραγματική αιτία του φαινομένου, η δραστηριότητα της ΔΕΗ στον άξονα Φλώρινα-Αμύνταιο-Πτολεμαΐδα-Κοζάνη. Εδώ να 

προσθέσω και το απαρχαιωμένο σταθμό της FYROM στο Μοναστήρι (BITOLA) που επηρεάζει άμεσα το περιβάλλον του λεκανοπεδίου της Φλώρινας. 

Επτά στους δέκα μεγαλύτερους ρυπαντές διοξειδίου του άνθρακα στην Ελλάδα  είναι μονάδες της ΔΕΗ. Οι δέκα πιο ρυπογόνες βιομηχανίες στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ, είναι οι εγκαταστάσεις: ΔΕΗ Αγίου Δημητρίου, ΔΕΗ Καρδιάς, ΔΕΗ Μεγαλόπολης (Ι- ΙΙΙ), ΔΕΗ Αμυνταίου, ΔΕΗ Πτολεμαΐδας, ΔΕΗ Λαυρίου, ΑΓΕΤ Ηρακλής (Βόλος), ΔΕΗ Μεγαλόπολης (ΙV), ΤΙΤΑΝ (Βοιωτία) και Μότορ Οϊλ (Κόρινθος)

Το ζήτημα του περιβάλλοντος διαχρονικά αποτελούσε και αποτελεί ζήτημα χαμηλής προτεραιότητας για την Κρατική Διοίκηση. Τα χαρακτηριστικά της: Παραλείψεις κατά την εκτίμηση και εφαρμογή περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αδυναμία τακτικών ελέγχων, ανεπαρκής σχεδιασμός, μη ικανοποιητική προώθηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και τέλος σημαντική η ανεύθυνη στάση του πολίτη. Όμως  το δικαίωμα στην υγεία και τη ζωή είναι πολύ πιο σημαντικό από την «οικονομική ανάπτυξη του τόπου μας» και τα προβλήματα ανεργίας. Πολίτες και φορείς λοιπόν οφείλουμε να αντιδράσουμε.

Την ώρα που ακούμε διάφορα μεγάλα λόγια για τις εναλλακτικές ή ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, η Δυτ. Μακεδονία μεταβάλλεται σιγά- σιγά σε ένα απέραντο λιγνιτωρυχείο. Ένας πραγματικός πυρετός εξόρυξης λιγνίτη σημειώνεται στη δυτική Μακεδονία. Υπολογίζεται ότι το 1/8 του εδάφους της καλύπτεται από λιγνιτωρυχεία, συγκεντρωμένα μάλιστα στους δύο νομούς (Φλώρινας και Κοζάνης)! Η Ελλάδα είναι 2η (μετά τη Γερμανία) λιγνιτοπαραγωγός χώρα στην Ε.Ε. και 5η σ' όλο τον κόσμο. Την ώρα που η Ε.Ε. αρχίζει σιγά- σιγά να μειώνει την εξάρτησή της από τον άνθρακα, η Ελλάδα ακολουθεί αντίστροφη πορεία: Η παραγωγή λιγνίτη στη χώρα μας φτάνει τα 70 εκατ. τόνους τον χρόνο, σημειώνοντας αύξηση 35% την τελευταία δεκαπενταετία. Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή με την εκμετάλλευση του λιγνίτη στην Ελλάδα είναι ο επανεγκλωβισμός της εθνικής ενεργειακής στρατηγικής στο ρυπογόνο λιγνίτη. Το αποτέλεσμα είναι να βρίσκεται η χώρα μας με 26% στην πέμπτη θέση σε ποσοστό αύξησης ρύπων μεταξύ των χωρών που έχουν υπογράψει τη συμφωνία του Κιότο.

Από την άλλη πλευρά η ΔΕΗ καμαρώνει για τις περιβαλλοντικές της ευαισθησίες: Την 1^η Ιουνίου 2006, βραβεύθηκε στο μουσείο Γαία του Ιδρύματος Γουλανδρή με το βραβείο Περιβαλλοντικής Ευαισθησίας Οικόπολις 2006. Και στις 9 Οκτωβρίου απονεμήθηκε «το Πιστοποιητικό Περιβαλλοντικής Διαχείρισης στον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Αγ. Δημητρίου Κοζάνης, που αποτελεί το μεγαλύτερο λιγνιτικό Σταθμό Ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ Α.Ε.».

Κρίμα που τα πράγματα δεν είναι τόσο ευχάριστα. Οι λιγνιτικοί σταθμοί της ΔΕΗ ευθύνονται για την έκλυση 43 εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα κάθε χρόνο, δηλαδή ποσοστό 80% περίπου του συνόλου των εκπομπών από τον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής ή αντίστοιχα 40% των συνολικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα της χώρας!

Όσο για τον σταθμό του Αγίου Δημητρίου,  κατέχει  την πρώτη θέση στον καθόλου τιμητικό κατάλογο των «Τριάντα πιο βρόμικων»  Ευρωπαϊκών σταθμών που συντάσσει το WWF. Στην τέταρτη θέση του καταλόγου βρίσκεται  ο σταθμός της Καρδιάς.

Τα επίπεδα ορισμένων ρύπων στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης της Εορδαίας (όπου βρίσκεται το Λιγνιτικό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας) είναι εξαιρετικά υψηλά. Τα επικίνδυνα μικροσωματίδια στην περιοχή της Κοζάνης ξεπερνούν τα επίσημα όρια (η μέση ημερήσια τιμή δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 50 μg/κ.μ.) σχεδόν κάθε στιγμή της ημέρας, ενώ η μέση ετήσια τιμή κυμαίνεται περί τα 70 μg/κ.μ., με όριο τα 40 μg/κ.μ. Τα μέσα ετήσια επίπεδα και στις γειτονικές πόλεις είναι επίσης υψηλά (Πτολεμαΐδα 86 μg/κ.μ., Φλώρινα 58 μg/κ.μ.). Αυτές τις ημέρες άγγιξαν ή και ξεπέρασαν τα 180μg/κ.μ.!!! σε περιοχές της Δυτ. Μακεδονίας(3-12-11). Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά πρόσφατα η κυβέρνηση ελαστικοποίησε  ακόμη περισσότερο τους περιβαλλοντικούς όρους λειτουργίας  των ορυχείων και των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής.

Το σίγουρο είναι ότι η χώρα μας:

- Έχει αποτύχει παταγωδώς να συγκρατήσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στα επίπεδα που προβλέπονται από τις διεθνείς υποχρεώσεις της (Πρωτόκολλο του Κιότο και κοινοτικές συμφωνίες).

- Δεν αναμένεται να πετύχει τις υποχρεώσεις της για διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) κατά 29% στο σύνολο της ηλεκτροπαραγωγής έως το 2020.

- Έχει επικίνδυνα υψηλά επίπεδα μικροσωματιδίων και άλλων ρύπων συνυφασμένων με την καύση λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή.

Το αποτέλεσμα όλης αυτής της κατάστασης, τεράστια αύξηση της νοσηρότητας στην Περιοχή μας. Αυξημένο ποσοστό Καρκίνων που σχετίζονται με την μόλυνση. Αύξηση καρδιοπαθειών,  νόσοι αναπνευστικού. Μελέτη που έγινε σε 3.559 παιδιά ηλικίας 9-12 ετών στην περιφέρεια της Δ. Μακεδονίας, έδειξε, πέραν πάσης αμφιβολίας, τις βλαβερές συνέπειες της έκθεσης σε ρύπους που σχετίζονται με τους λιγνιτικούς σταθμούς. Οι υψηλότερες συχνότητες ρινίτιδας και βρογχίτιδας παρατηρήθηκαν στην Πτολεμαΐδα, στην Κοζάνη και στη Φλώρινα.

Τι κάνει η επίσημη ελληνική πολιτεία γι' αυτό; Προκηρύσσει νέους διαγωνισμούς για περαιτέρω εκμετάλλευση των λιγνιτικών πεδίων, βάζοντας πλέον στο παιχνίδι, εκτός της ΔΕΗ, και άλλους επίδοξους μνηστήρες (Επιταγές της Ε.Ε.). Πολλοί μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι ορέγονται ήδη τη δημιουργία νέων λιγνιτικών σταθμών που θα τους διασφαλίσουν υψηλότερα κέρδη, μιας και η μη ενσωμάτωση του κοινωνικού και περιβαλλοντικού κόστους στην τιμή του λιγνίτη εγγυάται χαμηλά κόστη παραγωγής. Όμως, κανείς, δεν εγγυάται ότι το χαμηλό κόστος παραγωγής θα ευνοήσει τον καταναλωτή. Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι, το ότι οι μνηστήρες είναι πολλοί και όχι ένας, η ΔΕΗ. Το ιδιοκτησιακό καθεστώς μου είναι σχεδόν αδιάφορο, αφού πιστεύω ότι εάν ιδιωτικοποιηθεί η ΔΕΗ, θα κοστίζει λιγότερο στον κρατικό προϋπολογισμό, όταν τα στοιχεία  του προσωπικού της ΔΕΗ είναι συγκλονιστικά:  2.500 «Στελέχη»!!!  για μία εταιρία όπου ο συνολικός αριθμός εργαζόμενων φθάνει τις 21.000, όταν μάλιστα το έτος 1994 τα αντίστοιχα Στελέχη ήταν μόλις 1100 με την επιχείρηση να αριθμεί τότε, 37.000 εργαζόμενους. Στο μεγαλύτερο ορυχείο των Βαλκανίων, το Νότιο Πεδίο, οι 1200 εργαζόμενοί του διοικούνται από έναν (1) Διευθυντή και έξι (6) τομεάρχες όταν αντίστοιχα σε υποστηρικτική μονάδα της Επιχείρησης στην Αθήνα με λιγότερους από 210 εργαζόμενους η Διοίκηση ασκείται από έναν (1) Διευθυντή, 3 βοηθούς Διευθυντές και 16 Τομεάρχες!!!. Όσο δε για τους υποτομεάρχες…… άγνωστος αριθμός. (Στοιχεία Σωματείου Σπάρτακος). Πόσοι θα ήταν άραγε εάν η επιχείρηση ανήκε σε ιδιωτικά χέρια? Και την ίδια ώρα η Πολιτεία  εφαρμόζει γενικευμένα τις ελαστικές μορφές εργασίας, το δουλεμπόριο των εργολάβων, εντατικοποιεί την εργασία και την υπερεκμετάλλευση των εργαζομένων στα ορυχεία και σταθμούς παραγωγής, με συνέπεια την κατακόρυφη αύξηση των εργατικών ατυχημάτων και μάλιστα  των θανατηφόρων.

Πώς αντιδρούμε λοιπόν σε όλα αυτά; Με ρητορεία, φλυαρία, αδράνεια ή και... επιστροφή στο παρελθόν. Απέναντι σ' αυτά τα δεδομένα, ο πολίτης της περιοχής είναι πραγματικά ανίσχυρος. Η κοινή λογική επιτάσσει να αντιδρούμε όταν συμβαίνει κάτι κακό σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο (Η κοινή λογική είναι τόσο σπάνια όσο και η ευφυΐα!!, είπε κάποτε ο Όσκαρ Ουάιλντ). Μας καλεί να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων όταν υπάρχει ένα πρόβλημα, και μάλιστα μείζον. Είναι επιτακτική ανάγκη, η άμεση λήψη πρωτοβουλιών από την περιφέρεια Δυτ. Μακεδονίας, να ανοίξει επιτέλους η συζήτηση για τον Ενεργειακό σχεδιασμό στη περιοχή μας από εμάς!!...και όχι να αποφασίζουν άλλοι ερήμην μας. Να Απαιτήσουμε, να Επιβάλουμε την ΑΜΕΣΗ  μετεγκατάσταση των πληττόμενων οικισμών (Μαυροπηγή, Ακρινή, Ποντοκώμη, Ανάργυροι, Αχλάδα)  και την αποκατάσταση των εδαφών μετά την εξόρυξη του λιγνίτη. Οφείλουμε να βάλουμε  στην πρώτη γραμμή την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), αίροντας όλα τα γραφειοκρατικά εμπόδια και αγκυλώσεις που σήμερα αποτελούν τροχοπέδη. Η χώρα χρειάζεται επιτέλους ένα μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό που δεν θα υποθηκεύει το μέλλον των επόμενων γενεών αλλά θα ανοίγει το δρόμο στην εποχή της καθαρής ενέργειας, στην εποχή της ηλιακής  και αιολικής οικονομίας.

Η εξορθολογισμένη λήψη μέτρων δεν μπορεί να αποφέρει απτά μακροπρόθεσμα αποτελέσματα αν δε συνοδεύεται όμως και  από μια αναθεώρηση της υπερκαταναλωτικής, ωφελιμιστικής στάσης ζωής, η οποία αποτελεί τη ρίζα της σύγχρονης οντολογικής και τελικά οικολογικής κρίσης. Όσο όμως ο άνθρωπος επιλέγει να τηρεί μια εσωστρεφή στάση ζωής, αυτονομημένη από τον φυσικό κόσμο επικεντρωμένη στο άτομο του, τόσο περισσότερο θα διογκώνει το περιβαλλοντικό έλλειμμα και τόσο περισσότερο θα δρα προς την κατεύθυνση της διατάραξης της οικολογικής ισορροπίας του τόπου του και συνολικά του πλανήτη.

Νίκος Σαμαράς, Ιατρός

Περιφερειακός  Σύμβουλος Δυτ. Μακεδονίας

Περιφερειακή Ενότητα Φλώρινας