Οι ενορίες της Φλώρινας το έτος 1907

Παπάδες στον παραποτάμιο δρόμο 

του Βαροσίου Φλώρινας, το 1917

Γράφει ο Δημήτρης Μεκάσης

Τέσσερις ναοί υπήρχαν στην βυζαντινή πόλη της Φλώρινας. Και οι τέσσερις βρίσκονταν στον Μεγάλο Δρόμο, τον Κεντρικό που ονομάζουμε σήμερα. Έτσι ήταν η Φλώρινα τότε. Μια στενόμακρη πόλη, που άρχιζε από

την οδό Παύλου Μελά και τελείωνε στα Δικαστήρια. Κάθε ναός και μια ενορία. Η ενορία του Αγίου Αθανασίου των αγγειοπλαστών, η ενορία στο Μεγάλο Σταυροδρόμι, όπου η σημερινή πλατεία Γ, Μόδη, η ενορία του Αγίου Νικολάου της Αγοράς και πολύ μακριά έξω από την πόλη η ενορία του Αγίου Νικολάου των μυλωνάδων. 

Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν δύσκολα, καθώς οι Τούρκοι υποδούλωσαν τον χριστιανικό πληθυσμό. Οι ναοί χάθηκαν, και άλλοι μετατράπηκαν σε τζαμιά. Οι ενορίες όμως παρέμειναν τέσσερις, όπως και στα χρόνια του Βυζαντίου. Η εκκλησία  κρατούσε τις παραδόσεις, σε όλη την διάρκεια της τουρκοκρατίας.

Γνωρίζουμε από το αρχείο της Μητροπόλεως Φλωρίνης, ότι το έτος 1907, υπήρχαν τέσσερις ενορίες ελληνορθόδοξων χριστιανών και μόνο ένας ναός, αυτός του Αγίου Γεωργίου. Οι ενορίες αναφέρουν το όνομα του ιερέα της ενορίας και όχι κάποιου αγίου. Επίσης τον αριθμό των οικογενειών και τα ονόματα τους και την γειτονιά όπου κατοικούσαν. Οι ενορίες είναι οι παρακάτω:

Ενορία σακελλαρίου παπά – Κωνσταντίνου.

Η ενορία αυτή συμπεριλάμβανε 32 οικογένειες στην Αλβανική συνοικία και 57 οικογένειες στην δεξιά όχθη του Βαροσίου. Η Αλβανική συνοικία ήταν γνωστή, ως «Αρναούτικος Μαχαλάς» και βρισκόταν στις σημερινές οδούς Νικολάου Πύρζα, Θράκης, 25^ης Μαρτίου και όλο τα πάνω τμήμα της κεντρικής πλατείας, που τότε ήταν κατοικημένο.  Σε αυτήν τη ενορία ανήκαν και οι οικογένειες που κατοικούσαν στον παραποτάμιο δρόμο του Βαροσίου, στην δεξιά όχθη, από τον γκρεμό της Σειρήνας και μέχρι λίγο πιο κάτω από τα δημοτικά σχολεία. Ο παπα – Κωνσταντίνος, της γνωστής οικογένειας Παπακωνσταντίνου, είχε το αξίωμα του Σακελλάριου, δηλαδή είχε εποπτικές και δικαστικές αρμοδιότητες. Η οικογένεια Παπακωνσταντίνου έμενε στο Βαρόσι, στην δεξιά όχθη.

Ενορία οικονόμου παπα – Δημητρίου

Η ενορία αυτή περιλάμβανε την συνοικία Αρμεντσκαλίδων με 20 οικογένειες, την συνοικία Βαροσίου, στην αριστερή όχθη με 34 οικογένειες, την Αιγυπτιακή συνοικία με 18 οικογένειες και τον  Βοϊδομαχαλά με 10 οικογένειες. 

Αρμεντσκαλήδες ήταν οι Αλωνιώτες, που ήρθαν στην Φλώρινα και κατοίκησαν προς την μεριά του χωριού τους. Κατοικούσαν κοντά στον πύργο του ρολογιού και δυτικά αυτού ανάμεσα στις τούρκικες γειτονιές. Γειτονιά Αρμεντσκαλήδων δεν υπήρχε. Απλώς έτσι αναφέρεται, επειδή συνήθιζαν τότε όσοι ερχόταν από τα χωριά στην Φλώρινα, να κατοικούν στο τμήμα της πόλης που βρισκόταν προς την κατεύθυνση του χωριού τους.

Η αριστερή όχθη του Βαροσίου είναι ο παραποτάμιος δρόμος, από την σημερινή αυλή του 3^ου γυμνασίου και μέχρι την τελευταία γέφυρα προς τα ανατολικά.

Η Αιγυπτιακή συνοικία ήταν γνωστή ως «Γύφτικος Μαχαλάς», όπου κατοικούσαν μουσουλμάνοι Τσιγγάνοι. Υπήρχαν μερικά χριστιανικά σπίτια στην αρχή της οδού Αιμιλιανού, κοντά στο ποτάμι, εκεί που τελείωνε το Βαρόσι.

Ο Βοϊδομαχαλάς βρισκόταν όπου σήμερα το αναψυκτήριο του Σιδηροδρομικού Σταθμού (Μπουάτ). Εκεί υπήρχαν λίγα σπίτια και μερικά στην οδό Ιωάννου Άρτη, απέναντι από το Ρετζί.

Ο παπα – Δημήτριος ήταν ο Δημήτριος Δράμπης, που είχε τον τίτλο του Οικονόμου, δηλαδή ήταν υπεύθυνος για την οικονομική διαχείριση. Έμενε στο Βαρόσι, στην αριστερή όχθη.

Ενορία σακελλίονος παπα – Αθανασίου

Η ενορία αυτή περιλάμβανε τμήμα του Βαροσίου, προς την αγορά, με 37 οικογένειες,  και την συνοικία  Σολάκ Τσεσμέ (Τσουκούρ)  53 οικογένειες.

Το Βαρόσι προς την αγορά ήταν οι σημερινοί οδοί Βασιλέως Γεωργίου, Ταγματάρχου Φουλεδάκη, Μητροπόλεως, Κρέσνας, η παλιά Αγορά και η οδός Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι τον πύργο του ρολογιού.

Η γειτονιά Σολάκ Τσεσμέ ήταν η γειτονιά «Τσεκούρι», στις σημερινές οδούς Καλλέργη, Νικολούδη και Παπα – Σταύρου Τσάμη.

Ο παπα – Αθανάσιος είναι άγνωστος. Το αξίωμα του Σακελλίωνα, που σημαίνει ταμίας μονής, παραπέμπει σε κάποιον ιερομόναχο.

Ενορία παπα – Κωνσταντίνου Γούνα

Η ενορία αυτή περιλάμβανε την γειτονιά των Αγγειοπλαστών με 51 οικογένειες, το Άνω Τσιφλίκι με 49 οικογένειες και το Κάτω Τσιφλίκι με 45 οικογένειες.

Η γειτονιά των Αγγειοπλαστών ή Τσουκαλάδων βρισκόταν στην σημερινή οδό Παύλου Μελά. Το Άνω Τσιφλίκι δυτικά του σημερινού 3^ου δημοτικού σχολείου και μεταξύ των οδών Καραμανλή, Καστρισιανάκη και του Νέου Πάρκου. Το Κάτω τσιφλίκι ήταν επί της οδού Μοναστηρίου.

Ο παπα – Κωνσταντίνος Γούνας, έμενε κοντά στο Τσεκούρι, και οι απόγονοί του σήμερα φέρουν το επώνυμο Παπακωνσταντίνου.

Αυτές ήταν οι ενορίες των ελληνορθόδοξων χριστιανών της Φλώρινας τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας. Ελπίζω ότι το άρθρο αυτό θα βοηθήσει όλους αυτούς που εδώ και χρόνια προσπαθούν να βρουν τις περιοχές των ενοριών της Φλώρινας, στα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας.

Δημήτριος Μεκάσης