Ἕνας φυλακισμένος δίνει θάρρος στοὺς ἐλεύθερους

26 Ὀκτωβρίου, Δημητρίου μάρτυρος, Β΄ Τι 2,1-10
Οἱ ἅγιοι καὶ οἱ μάρτυρες τῆς ἐκκλησίας ὡς πρότυπά τους στὴ διδασκαλία καὶ στὶς κακουχίες τοῦ κηρύγματος εἶχαν πάντοτε τοὺς ἀποστόλους, οἱ δὲ ἀπόστολοι τὸ μοναδικὸ καὶ ἀξεπέραστο πρότυπο τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ποὺ δίδαξε τὴν ἀλήθεια καὶ ὑπέμεινε γι’ αὐτὴν σταυρικὸ θάνατο. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος μιμεῖται τὸ Χριστὀ καὶ ὁ Τιμόθεος καλεῖται  νὰ μιμηθῇ τὸ
διδάσκαλό του. Τὸ κήρυγμα τῆς ἐν Χριστῷ ἀληθείας δὲν εἶναι εὔκολο καὶ ἀκίνδυνο• ἡ ἀλήθεια ἐνοχλεῖ τὸ διάβολο καὶ τοὺς ἀνθρώπους του, καὶ γιὰ ν’ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ τὶς ἐνοχλήσεις τὰ βάζουν μὲ τοὺς κήρυκές της, ποὺ βρίσκονται πάντα γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ σὲ δύσκολη θέσι.
Σὲ τέτοια δύσκολη θέσι εἶχε περιέλθει καὶ ὁ Τιμόθεος ὡς ἐπίσκοπος τῆς μεγάλης μικρασιατικῆς πόλεως Ἐφέσου, καὶ ὑπέμεινε καρτερικὰ καὶ ἀδιαμαρτύρητα*. Ὁ δὲ ἀπόστολος Παῦλος, καὶ αὐτὸς γιὰ τὴν ἐν Χριστῷ ἀλήθεια, βρισκόταν τὸν ἴδιο καιρὸ στὶς φυλακὲς τῆς Ῥώμης φυλακισμένος ὡς κακοῦργος καὶ συκοφαντημένος καὶ ἐγκαταλειμμένος, περιμένοντας σύντομα τὸν ἀποκεφλισμό του. Ἀπτόητος ὅμως δὲν χάνει τὸ θάρρος του. Ἀντιλαμβάνεται ἢ καὶ πληροφορεῖται τὶς δυσκολίες ποὺ ἀντιμετωπίζει ὁ ἀγαπημένος μαθητής του Τιμόθεος ἀπὸ τοὺς αἱρετικοὺς καὶ εἰδωλολάτρες τῆς Ἐφέσου καὶ ἐπικοινωνεῖ μαζί του μὲ τὴν ἐπιστολὴ αὐτή, γιὰ νὰ τὸν ἐνθαρρύνῃ.
Ὁ Ἰωάννης χρυσόστομος κάνει καὶ ὡραία μεταφορά. Στὸ μαθητή, λέει, φέρνει πολὺ θάρρος τὸ νὰ βρεθῇ ὁ διδάσκαλός του σὲ θαλάσσιο ναυάγιο, καὶ νὰ σωθῇ. Ἂν ἐγὼ ὁ Παῦλος πάσχω αὐτά, πολὺ περισσότερο ὀφείλεις νὰ τὰ ὑπομένῃς ἐσύ. Ἂν ὁ διδάσκαλος, πολὺ περισσότερο ὁ μαθητής. Καὶ μὲ πολλὴ φιλοστοργία φέρνει τὴ συμβουλή, ὀνομάζοντάς τον ὄχι ἁπλῶς παιδί, ἀλλὰ «παιδί μου». Καὶ ἐπιλέγει• Ἂν εἶσαι παιδί, τὸν πατέρα νὰ μιμῆσαι.
Σύ, λοιπόν, παιδί μου, γράφει στὸν ἐμπερίστατο Τιμόθεο ὁ ἐμπερίστατος Παῦλος, σὲ ἀντίθεσι μὲ αὐτοὺς ποὺ μὲ ἀρνήθηκαν, γιὰ νὰ γλυτώσουν τὸ σαρκίο τους, νὰ μὴν αἰσθάνεσαι μόνος καὶ ἀδύναμος στὶς δυσκολίες ποὺ συναντᾷς, ἀλλὰ ν’ ἀντλῇς χάρι ἀπὸ τὴν ἀκένωτη χάρι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, μὲ τὸν ὁποῖο εἶσαι ἑνωμένος μὲ τὴν πίστι. Μὴν περιστέλῃς τὸ κήρυγμα τῆς ἀλήθειας, ἐπειδὴ σὲ περιπλέκει σὲ κινδύνους καὶ ἀπειλές. Ἐσὺ νὰ εἶσαι ἄφοβος. Καὶ αὐτὰ ποὺ ἄκουσες ἀπὸ μένα, ὄχι κρυφὰ ἀλλὰ μπροστὰ καὶ σὲ ἄλλους μάρτυρες, τοὺς πολλοὺς πιστοὺς ποὺ ἀκοῦνε τὸ κήρυγμα, νὰ τὰ παραθέτῃς σὰν ἀτίμητο θησαυρὸ στὴ βιτρίνα τοῦ κηρύγματός σου καὶ νὰ τὰ ἐμπιστεύεσαι σὲ πιστοὺς ἀνθρώπους, ποὺ δὲν θὰ τὰ κρατήσουν μόνο γιὰ τὸν ἑαυτό τους, ἀλλὰ θὰ μεταβληθοῦν αὐτομάτως καὶ αὐτοὶ σὲ κήρυκες, ποὺ θὰ εἶναι ἱκανοὶ νὰ διδάξουν καὶ ἄλλους, ὥστε τὸ κήρυγμα τῆς ἀλήθειας νὰ μεταλαμπαδεύεται ἀπὸ πιστὸ σὲ πιστό, ἀπὸ κήρυκα σὲ κήρυκα, ἀπὸ ἀπόστολο σὲ ἐπίσκοπο, γιὰ νὰ φτάσῃ μέχρι τὴν τελευταία ψυχή. Κανένας ἐπίσκοπος σὲ ἐπισκοπικὴ σύναξι νὰ μὴν ἀπαξιώνῃ αὐτὰ ποὺ ἀκούει ἀπὸ τὸ στόμα σου, ἀλλὰ ν’ ἀπαξιώνεται ὁ ἴδιος, ὅταν δὲν τὰ ἐφαρμόζῃ.
Αὐτή σου ἡ ἐνέργεια εἶναι βέβαιο ὅτι θὰ σοῦ φέρῃ κακοπάθεια. Σύ, λοιπόν, μὴν τὴν ἀποφεύγῃς, ἀλλὰ μπὲς ἀτρόμητος μέσα στὴν κακοπάθεια σὰν καλὸς στρατιώτης Ἰησοῦ Χριστοῦ. Οἱ στρατιῶτες τοῦ βασιλιᾶ μπαίνουν σὲ κακοπάθειες. Μὴ δυσανασχετῇς, λοιπόν, ἂν κακοπαθαίνῃς. Στρατιώτης ποὺ δὲν κακοπαθαίνει, δὲν εἶναι στρατιώτης. Κανένας στρατιώτης δὲν ἐμπλέκεται μὲ βιοτικὲς ὐποθέσεις, γιὰ νὰ εἶναι ἕτοιμος νὰ ματώσῃ νὰ σφαγῇ νὰ φονευθῇ. Ἔτσι θὰ εἶναι ἀρεστὸς στὸ βασιλιᾶ ἢ στὸ στρατηγὸ ποὺ τὸν στρατολόγησε.
Καὶ τοῦ φέρνει ἄλλα δύο παραδείγματα ἀπὸ τὴν ἀθλητικὴ καὶ γεωργικὴ ζωή. Ἂν κάποιος προπονῆται ἢ παίρνῃ μέρος σὲ ἀθλητικοὺς ἀγῶνες, πρέπει νὰ ἀσκῇ τὴν ἄθλησί του σύμφωνα μὲ τοὺς ἀθλητικοὺς κανονισμούς. Δὲν μπορεῖ νὰ πάρῃ στεφάνι νίκης, ἂν δὲν τηρῇ τοὺς κανονισμούς. Δὲν μπορεῖ ἕνας ἀθλητὴς δρόμου λ.χ. καὶ νὰ πάρῃ βραβεῖο νίκης, βάζοντας τρικλοποδιὲς στοὺς συναγωνιζομένους του.
Ὁ ἀπόστολος θέλει νὰ πῇ ὅτι τὸ στεφάνι τῆς αἰώνιας δόξης τὸ παίρνει ὁ Χριστιανὸς μὲ τὴν τιμιότητα καὶ τὴ συνέπειά του στὴ χριστανικὴ ζωὴ μὲ ὅλα τὰ συνεπακόλουθά της. Ὁ γεωργὸς ποὺ κοπιάζει ὀργώνοντας σπέρνοντας σκάβοντας, δὲν κοπιάζει ἀνώφελα. Ἀλλὰ πρὶν ἀπ’ ὅλους αὐτὸς ἀπολαμβάνει τοὺς καρποὺς τῶν κόπων του.
Μὲ τὸ τελευταῖο παράδειγμα ὁ ἀπόστολος τοῦ μιλάει μέσα ἀπὸ ὑπαινιγμούς. Ὁ Ἰωάννης χρυσόστομος λέει ὅτι τοῦ μιλάει μὲ παραβολὲς καὶ παροιμίες. Γι’ αὐτὸ καὶ τοῦ λέει• Πρόσεξε νὰ καταλάβῃς τί ἐννοῶ. Εἴθε ὁ Κύριος νὰ σοῦ δίνῃ σύνεσι, ὥστε νὰ τὰ ἐννοῇς  ὅλα σωστά. 
Ἐννοεῖ ὅτι ἕνας διδάσκαλος τῆς ἀληθείας, ποὺ τὸ ἔργο του ἔχει πολλὲς ὁμοιότητες μὲ τὸ ἔργο τοῦ γεωργοῦ, γεύεται πρῶτος τὶς συνέπειες τοῦ κηρύγματος, ὅπως ὁ γεωργὸς σὰν πρώτους καρποὺς γεύεται τοὺς κόπους καὶ τοὺς ἱδρῶτες ποὺ καταβάλλει. Οἱ δὲ συνέπειες τοῦ κηρύγματος συχνὰ εἶναι κακοπάθειες, εἰρωνεῖες ἀλλὰ καὶ θάνατος. Αὐτὰ γεύτηκε καὶ ὁ πρῶτος κήρυκας, ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός.
Νὰ θυμᾶσαι, λοιπόν, τὸ δικό του παράδειγμα. Νὰ ἔχῃς πάντα ζωηρὰ μέσα στὸ μυαλό σου τὸν Ἰησοῦ Χριστό, τὸν πρῶτο ἀμίμητο διδάσκαλο καὶ κήρυκα τῆς ἀποκαλυμμένης ἀλήθειας. Τὸ Χριστὸ ποὺ πέθανε καὶ τώρα εἶναι ἀναστημένος καὶ ἔνδοξος, ποὺ σὰν ἄνθρωπος καταγόταν ἀπὸ τὸ βασιλιᾶ Δαυΐδ, ὅπως λέω στὸ κήρυγμά μου καὶ ὄχι ὅπως οἱ αἱρετικοί, ποὺ ἀρνοῦνται τὴν ἀνθρώπινη φύσι του. Κακοπάθησε ὁ Χριστός, καὶ ἐγὼ κακοπαθῶ γιὰ τὸ κήρυγμά μου, καὶ μάλιστα μέχρι φυλακίσεως, λὲς καὶ εἶμαι κανένας κακοῦργος. Ἔχω ὅμως νὰ σοῦ πῶ ἕνα ἄλλο θαυμαστό, ὅτι μπορεῖ νὰ κακοπαθῶ, μπορεῖ νὰ εἶμαι περιωρισμένος στὴ φυλακή, ἀλλ’ ὁ λόγος τοῦ κηρύγματος δὲν εἶναι φυλακισμένος. Γι’ αὐτὸ καὶ ὅλα τὰ ὐπομένω γιὰ τοὺς ἐκλεκτοὺς τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ ἐπιτύχουν καὶ αὐτοὶ τὴ σωτηρία ποὺ χαρίζει ὁ Ἰησοῦς Χριστός, τὴ σωτηρία ποὺ συνοδεύεται μὲ αἰώνια δόξα.
Θὰ τελειώσουμε μὲ τὰ γενναιόφρονα λόγια τοῦ Ἰωάννου χρυσοστόμου, ποὺ τὰ βάζει στὸ στόμα τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Τώρα, ὅμως, λέει, τέτοιους μᾶς ἔκανε ὁ Θεὸς ἐμᾶς τοὺς Χριστιανούς, ὥστε νὰ μὴν μπορῇ νὰ μᾶς νικήσῃ κανένας. Δένονται τὰ χέρια, ἀλλ’ ὄχι ἡ γλῶσσα. Διότι τὴ γλῶσσα κανένας δὲν μπορεῖ νὰ τὴ δέσῃ, παρὰ μόνο ἡ δειλία καὶ ἡ ἀπιστία. Ἂν κάποιος δέσῃ τὸ γεωργό, ἐμποδίζει τὸ σπόρο νὰ σπαρῇ. Διότι μὲ τὸ χέρι σπέρνει. Τὸ διδάσκαλο ὅμως ἂν τὸν δέσῃς, δὲν μπόρεσες νὰ ἐμποδίσῃς τὸ λόγο. Διότι τὸν σπέρνει μὲ τὴ γλῶσσα, ὄχι μὲ τὸ χέρι. Δὲν ὑποβάλλεται σὲ φυλάκισι ὁ δικός μας λόγος, ὁ χριστιανικός.  Ἐνῷ ἐμεῖς εἴμαστε δεμένοι, ἐκεῖνος ἔχει λυθῆ καὶ τρέχει.
Καὶ συνεχίζει• Αὐτὸ γίνεται γιὰ νὰ δώσῃ προτροπὴ στοὺς ἐλεύθερους. Ἂν ἐμεῖς δεμένοι κηρύττουμε, πολὺ περισσότερο ἐσεῖς οἱ ἐλεύθεροι πρέπει νὰ τὸ κάνετε. Ἄκουσες ὅτι ὅλα αὐτὰ τὰ ὑπομένω ὡς κακοῦργος; Μὴ σὲ καταλάβῃ ἡ ἀπογοήτευσι καὶ ἡ ἀθυμία. Εἶναι μεγάλο θαῦμα, κάποιος ποὺ εἶναι φυλακισμένος, νὰ κάνῃ τὸ ἔργο τῶν ἐλεύθερων, ὁ φυλακισμένος νὰ νικάῃ ὅλους, καὶ αὐτοὺς ποὺ τὸν φυλάκισαν.
Ἦταν δυνατὸν νὰ ζῶ ἀκίνδυνα, νὰ μὴν πάσχω ὅλ’ αὐτά, ἂν εἶχα σὰν σκοπὸ τὰ δικά μου ζητήματα. Ἀλλ’ ὅλα αὐτὰ τὰ ὑπομένω γιὰ τοὺς ἄλλους, γιὰ νὰ ἐπιτύχουν καὶ αὐτοὶ τὴ σωτηρία. Καὶ ὅπως ὁ Θεὸς ἔπαθε γιὰ μᾶς, ἔτσι καὶ ἐμεῖς γι’ αὐτοὺς τοὺς ἐκλεκτούς του. Ὥστε τὸ πρᾶγμα εἶναι ἀνταπόδοσι, ὄχι χάρι. Ἀλλὰ γιὰ τὸ Θεὸ ἦταν χάρι. Διότι δὲν εὐεργετήθηκε πρῶτα, γιὰ νὰ εὐεργετήσῃ ὕστερα, ἐνῷ ἐμεῖς, ἀφοῦ εὐεργετηθήκαμε ἀπὸ ἐκεῖνον, ὑπομένουμε ὅλα ὅσα πάσχουμε γιὰ νὰ σωθοῦν οἱ ἄλλοι.
Τὰ σχόλια περιττεύουν. Ἂς βἀλουμε τὸν ἑαυτό μας στὴ θέσι τοῦ Τιμοθέου, γιὰ νὰ κάνουμε προσωπική μας ὑπόθεσι τὶς συμβουλὲς τοῦ Παύλου.

Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

*Ἡ ὑμνολογία τῆς ἐκκλησίας παρουσιάζει τὸ μάρτυρα Δημήτριο μιμητὴ τοῦ Τιμοθέου καὶ ἔμμεσο καὶ μακρινὸ μαθητὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου, γι’ αὐτὸ καὶ ὡς ἀποστολικὴ περικοπὴ διαβάζεται αὐτή, στὴν ὁποία μιλάει ὁ Παῦλος στὸν Τιμόθεο.