Η Μητέρα Ρωσία

Γράφει ο Βαγγέλης Τσούκας

Η μελέτη του Ρωσικού έθνους είναι άκρως ενδιαφέρουσα καθώς οδηγεί σε πληθώρα πολιτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών συμπερασμάτων που μπορούν να αξιοποιηθούν για την κατανόηση άλλων εθνικών και διεθνών ισορροπίων. Η σύγχρονη Ρωσία έχει σχετικά πρόσφατη ιστορία: μόλις το 1800 ο Μέγας Πέτρος θέτει το έθνος σε στέραιες βάσεις με έδρα την Αγία Πετρούπολη και έπειτα ακολουθούν αδρά 100 χρόνια

τσαρικής κυριαρχίας, 80 κομμουνισμού και 20 καπιταλισμού. Τα πολιτικά γεγονότα έχουν αναλυθεί εκτεταμένα καθώς επηρρέασαν μεγάλα τμήματα της ανθρωπότητας, αλλά είναι ελάσσονος σημασίας μπροστά στα πολιτιστικά και εθνολογικά δρώμενα.

Καθόλη την ιστορία της και παρόλες τις τρομακτικές ανακατατάξεις, η Ρωσία διατηρεί ορισμένα σταθερά χαρακτηριστικά. Το τεράστιο μέγεθός της καλύπτει μεγάλη ποικιλία λαών και γλωσσών οι οποίοι έχουν συμβιβαστεί με την αρχηγία του ευρωπαϊκού τμήματος με κέντρο τη Μόσχα. Οι κάτοικοι των περιοχών της Σιβηρίας συμφωνούν να παρέχουν τον ορυκτό και άλλο πλούτο τους σε ένα απομακρυσμένο κράτος από το οποίο όμως αντλούν πνευματική παράδοση και τελικά νόημα ζωής, ειδάλλως θα αποτελούσαν διάσπαρτες, ανοργάνωτες ομάδες. Επίσης από την ίδρυσή της η χώρα σε κάθε επίπεδο ταλαντεύεται ανάμεσα στον ανεπτυγμένο, ευρωπαϊκό πρώτο κόσμο και τις αναπτυσσόμενες χώρες της Ασίας, ώστε θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ανήκει στον "ενάμιση" κόσμο καθώς δεν ταυτίζεται με κανέναν από τους δύο. Η μοίρα της είναι να οδεύει ανεξάρτητη και μόνη "στις χαρές και στις λύπες" με ό,τι οφέλη και κόστη έχει κάτι τέτοιο. Η απομόνωση αυτή είναι η αιτία για την εξαιρετική πρωτοτυπία στην πολιτιστική παραγωγή, την κοινωνική οργάνωση, τον αθλητισμό και τις τέχνες αλλά και τις ενδοεθνικές ανισορροπίες και τα "κακώς κείμενα". Ορισμένοι Ρώσοι (πχ Πούσκιν και Τσαϊκόφσκι) διαθέτουν παγκόσμια κλάση και ανωτερότητα ενώ άλλοι (πχ. Ρασπούτιν και Στάλιν) είναι αδίστακτοι εγκληματίες με το χάσμα μεταξύ τους να είναι μεγαλύτερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του κόσμου. Το μεγαλύτερο δε μέρος της παραγωγής και του έργου των ανθρώπων αυτών παραμένουν άγνωστα στη δύση λόγω του γλωσσικού και πολιτικού εμποδίου και όταν τυχαίνει να φτάνουν στην τελευταία εντυπωσιάζουν με την πρωτοπορία και την απλότητά τους.

Η Ρωσία δε θα γίνει ποτέ παγκόσμια υπερδύναμη, τουλάχιστον για ικανό χρονικό διάστημα, παρά θα περιορίζεται στα δικά της, ήδη τεράστια, κεκτημένα καθώς δε διαθέτει τα πνευματικά φώτα και την ιστορική εμπειρία που απαιτούνται για μια τέτοια ηγεσία. Επειδή όμως σχεδόν τα περισσότερα έθνη του κόσμου επίσης δεν αποτελούν υπερδύναμη, το παράδειγμα πολλών πτυχών της ρωσικής ζωής είναι κατάλληλα προς μίμηση για πολλούς άλλους λαούς. Το αισθητήριο της ομορφιάς, η "εθνική ανεμελιά", η πηγαία ατομική και συλλογική παραγωγή αλλά και η μεθοδικότητα θα βελτίωναν την ποιότητα ζωής του καθένα μας.