Η είδηση ως θηλυκού γένους παρομοιάστηκε με τη γυναικεία φούστα: «πρέπει να είναι τόσο κοντή, ώστε να είναι ενδιαφέρουσα και τόσο μακριά, ώστε να κρύβει το θέμα». Τα πράγματα αλλάζουν…Στο σημερινό περιβάλλον η παραπάνω παρομοίωση θα μπορούσε να έχει την ακόλουθη μορφή: «πρέπει να είσαι τόσο κλασικά σχεδιασμένη, ώστε να ταιριάζει σε όλους και τόσο νεωτεριστικά παρουσιασμένη, ώστε ο παραγωγός να
είναι ανταγωνιστικός στο σκληρό κόσμο της βιομηχανίας της πληροφόρησης».
Οι νέες τεχνολογίες καθορίζουν πλέον την πορεία των ΜΜΕ και την ιστορία τους. Από την εφημερίδα μέχρι την τηλεόραση και τα Blogs o κόσμος συμβολοποιείται από την αρχή.
Η ανθρώπινη περιπέτεια αποτυπώνεται σ’ έναν κόσμο πότε ιδωμένο σε στήλες και πότε σε πλάνα. Έχει κανείς την εντύπωση ότι η πολυπλοκότητα του σύγχρονου κόσμου ακυρώνεται από την επιλεκτικότητα της δημοσιογραφικής αντίληψης και οπτικής. Τα σύμβολο εξηγούν (!) τον κόσμο των περιπλεγμένων νοημάτων και κατασκευάζουν μια νέα κοινωνική πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που δεν προκύπτει από την εμπειρία, αλλά από την αποδοχή εκ μέρους του κοινωνικού σώματος, συστήματος συμβόλων με τη μορφή πληροφοριών, ειδήσεων και απόψεων. Το «βιομηχανοποιημένο» πλαίσιο των ειδήσεων, το πλαίσιο παραγωγής των συμβόλων, είναι το επακόλουθο μιας σειράς οικονομικών, τεχνολογικών και πολιτικών εξελίξεων. Αυτές οι εξελίξεις έχουν αναδιοργανώσει ολόκληρη τη μαζική επικοινωνία, βασιζόμενες τόσο στην εισαγωγή των νέων οικονομικών πρακτικών και εφαρμογή τεχνολογικών καινοτομιών, όσο και στην επικράτηση μιας νέας πολιτικής κουλτούρας. Ο καταλύτης αυτών των αλλαγών …η κυριαρχία της τηλεόρασης.
Η επιδίωξή της να προσελκύσει περισσότερους οικονομικούς πόρους, π.χ. διαφήμιση, είχε ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση της πορείας της σύγχρονης ειδησεογραφίας. Έχοντας ως αρχέτυπο και πρωτότυπο διαμόρφωσης της επικαιρότητας την εφημερίδα, η τηλεόραση ακολούθησε τη δική της πορεία και ανέδειξε τις εξελισσόμενες δυνατότητές της.
Η εικόνα και όχι ο λόγος, η παράθεση της ειδησεογραφίας μέσα στο χρόνο και όχι στο χώρο, η κατάργηση της πρώτης σελίδας (μιας και από τη φύση της η τηλεόραση είναι πρώτη σελίδα), η δραματοποίηση των γεγονότων και η ευκολία που παρέχει στο θεατή, έδωσαν στο νέο μέσο τη δύναμη ….και την αδυναμία του!
Τα μέσα άλλαξαν. Και οι εποχές έχουν αλλάξει. Ο δημοσιογράφος, ο χθεσινός γραφιάς, έχει πια στα χέρια του ένα παντοδύναμο εργαλείο, το εργαλείο της εικόνας. Ένα υπέροχο και παντοδύναμο δημοσιογραφικό όπλο για να καθυποτάξει τη ρέουσα πραγματικότητα, για να παγιδεύσει το αντικείμενο του πόθου του: την είδηση. Μέσα στο νέο περιβάλλον, το περιβάλλον της δύναμης, ο δημοσιογράφος θα κριθεί από την αρχή. Θα κριθεί από το σεβασμό που θα δείξει στην είδηση και από την αυτοσυγκράτησή του στο χειρισμό του νέου δημοσιογραφικού όπλου. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να ξαναθυμηθεί το ρόλο του και τον προορισμό του, πριν δει τον εαυτό του να γίνεται μέλος ενός αυτό-αναπαραγόμενου συστήματος που δεν αφορά κανέναν άλλον παρά μόνο τον ίδιο, πριν αισθανθεί πως το κοινό του δυσπιστεί γι’ αυτόν, πράγμα που κάνει για τους πολιτικούς. Το κοινό, τους πολιτικούς το πολύ-πολύ να μην τους ψηφίσει, αν χάσει (που ήδη έχει χάσει) την εμπιστοσύνη του, αν χάσει όμως την εμπιστοσύνη του στο δημοσιογράφο, δεν θα ενημερωθεί και ανημέρωτος πολίτης δεν μπορεί να είναι ενεργός πολίτης και κοινωνία ανενεργών πολιτών είναι μια άρρωστη κοινωνία…
Αν τα ΜΜΕ καταλήξουν να εξυπηρετούν μόνο τον εαυτό τους και τα κέντρα εξουσίας, δεν θα ακυρώσουν μόνο τον προορισμό τους, αλλά την ελπίδα και το δικαίωμα όλων μας στη συμμετοχή…Το δικαίωμα περνάει μέσα από την αυτό-απελευθέρωση μέσω της γνώσης και τον ορθολογισμό (την κριτική).
Ο δημοσιογράφος πρέπει να ενισχύει τη σκέψη που αναγνωρίζει το λάθος, την ευθραστότητα της αλήθειας, την πολυδιάσταση της πραγματικότητας και την περιπέτεια του «γίγνεσθαι».
Τα ΜΜΕ πρέπει να πειστούν να βλέπουν και να λένε την αλήθεια. Χωρίς τη συμπαράταξή τους, είναι σχεδόν αδύνατο να παραμείνει κανείς αισιόδοξος…
Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς
π. Πρύτανης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου