Ύστερα τι?

Γράφει η Φοίβη

Μεταξύ των πολλών ανατροπών που επέφερε η εποχή μας είναι ότι η θέση των παιδιών και των νέων στις κοινωνικές δομές άλλαξε ριζικά. Ενώ παλαιότερα ο μέσος άνθρωπος χρειαζόταν συνήθως πολλά χρόνια εκπαίδευσης και επαγγελματικής ανέλιξης για να θεωρηθεί 

επιτυχημένος, τώρα τα νεανικά χαρακτηριστικά (ευελιξία, προσαρμοστικότητα, διακινδύνευση, αποδοχή των καινούργιων ρευμάτων σκέψης, δημιουργία νέων επαγγελμάτων, όπως αυτά της πληροφορικής κ.α) βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Στα παραπάνω προστίθενται η λατρεία της νεότητας καθώς επίσης και εκείνη της παιδικής αθωότητας. Χαρακτηριστική είναι η διακήρυξη του ΟΗΕ της 20^ης Νοεμβρίου 1989, στην οποία δηλώνεται ότι το παιδί είναι ήδη ένα ολοκληρωμένο άτομο, ένας πολίτης με πλήρη δικαιώματα και πως δεν έχουμε δικαίωμα να το περιορίζουμε στην κατάσταση του ανηλίκου. Αυτό που απαιτούμε στην πραγματικότητα, όπως πολύ σωστά, κάποιος αναλυτής παρατήρησε, είναι λιγότερο η αναγνώριση του ανθρώπου-παιδιού ως υποκειμένου και περισσότερο το δικαίωμα όλων στη σύγχυση των ηλικιών. Τα παιδιά και οι νέοι βιάζονται να ενηλικιωθούν και να αποκτήσουν τις εμπειρίες των ενηλίκων, με αποτέλεσμα ορισμένοι σε ηλικία είκοσι χρονών να μην έχουν τίποτε καινούργιο να γευτούν και να νιώθουν ήδη γέροι και ξωφλημένοι. Αντίστοιχα, οι μεγάλοι τρέμουν τη γήρανση και σπεύδουν με κάθε τρόπο να νιώσουν και να διατηρηθούν νέοι, έστω και με συμπεριφορά παλιμπαιδισμού.

Η κοινωνία μας προφανώς δεν βλέπει πλεονεκτήματα στην προχωρημένη ηλικία. Το τέλος του δρόμου είναι ιδιαίτερα αποκρουστικό. Έχουμε την τάση να απομονώνουμε τους γέρους. Αυτό το κάνουμε για τις περισσότερες ανθρώπινες καταστάσεις που δεν θέλουμε να δούμε. Ιδρυματοποιούμε τα καθυστερημένα άτομα, τα ανάπηρα, τα παραμορφωμένα, τους χρόνιους ασθενείς και τους χρήστες ουσιών. Με αυτόν τον τρόπο είναι εύκολο να ξεχάσουμε ότι υπάρχουν και ετσι να ξεχάσουμε επίσης την δική μας ευθύνη για την κατάστασή τους και το δικό μας πιθανό πεπρωμένο. Είναι πολύ δύσκολο για μια κοινωνία να βλέπει τα είδωλά της άρρωστα και καταπτοημένα, όπως επίσης είναι δύσκολο να αγνοήσει κανείς τα σημάδια της γήρανσης. Καθώς εμφανίζονται, σημαδεύουν την ψυχολογική μας κατάσταση. Η βιομηχανία των καλλυντικών προσφέρει καλύψεις για τα περισσότερα απο αυτά. Οι διαφημίσεις διαφόρων ειδών συναντούν την επιθυμία μας για αιώνια νεότητα. Θέλουμε να καθυστερήσουμε κάτι η ακόμη να το αρνηθούμε εντελώς. Δημιουργούμε συχνά ανατριχιαστικά προσωπεία γιατί το πιο άσχημο αληθινό είναι πιο όμορφο από το πιο όμορφο ψεύτικο. Ειναι κρίμα που σπαταλούμε πολύτιμη ενέργεια για να είμαστε κάτι που δεν είμαστε και δεν χρησιμοποιούμε αυτή την ενέργεια για να ανακαλύψουμε και να αποκαλύψουμε το αληθινό μας πρόσωπο.

Όμως, η ζωή φαίνεται σα να μην έχει να κάνει με όλη αυτή την τόσο διαδεδομένη αντίληψη: 

«όλα μπορείς να τα ελέγχεις», με την οποία συνήθως οι άνθρωποι μεγαλώνουμε. Η ζωή κατά κάποιο τρόπο πάντοτε διαφεύγει ενός χειρισμού, ενός εγχειριδίου και ενός ορισμού, μιας εκπαίδευσης. Μοιάζει λιγότερο με μια θέση και περισσότερο με μια άρνηση. Πρόκειται για μια σχέση που δεν χωράει σε γλώσσα και που δεν εξαντλείται σε ορισμούς. Λες και η σχέση να είναι αχώρητη. Η ζωή φαίνεται να μαθαίνεται από την ίδια την ζωή, να φανερώνεται και να ορίζεται μόνο ως Ζωή. Η πραγματική σοφία είναι να ξέρεις πως να ζείς για να έχεις ποιότητα και πληρότητα ζωής. Όταν έχεις αποκτήσει αυτή τη γνώση, καμιά συγκυρία, σε καμιά ηλικία δεν θα απειλήσει την ποιότητα και την πληρότητα της ζωής σου. Σοφία είναι η γνώση αξιών που εκπηγάζει από την εμπειρία ενός ανθρώπου. Με την πείρα του πρώτου μισού της ζωής και την καθαρότερη αντίληψη των περιορισμών της ζωής που μας απομένει, μπορούμε να γνωρίζουμε καλύτερα από πριν τι καθορίζει την ποιότητα της ζωής. Καί η σύγχυση των ηλικιών ας ταλανίζει τους ανυποψίαστους...