Πρώτη φορά στον παιδικό σταθμό

Από την Σοφία Μουρτζούκου

Ψυχολόγο, Πτυχιούχο ΑΠΘ 

Η ηλικία των 2,5 -3 ετών θεωρείται από πολλούς ειδικούς ως η πλέον κατάλληλη για να ξεκινήσει το παιδί τη φοίτησή του σε παιδικό σταθμό. Σε αυτή την ηλικία το παιδί έχει αναπτυχθεί σωματικά, έχει ήδη 

εκπαιδευτεί να τρώει με τον ορθό τρόπο, έχει φέρει σε πέρας το κρίσιμο αναπτυξιακό επίτευγμα της ηλικιακής αυτής φάσης - τη χρήση της τουαλέτας και είναι συναισθηματικό ώριμο να αποδεχτεί τον αποχωρισμό από τη μητέρα.  

Τα οφέλη του παιδικού σταθμού είναι αναμφισβήτητα πολλά. Καταρχήν, κόβεται ο ομφάλιος λώρος ανάμεσα στο παιδί και τους γονείς. Τα νέα δεδομένα απαιτούν από το παιδί να περνά αρκετές ώρες κάθε μέρα μακριά από το σπίτι, γεγονός που ενθαρρύνει την αυτονόμησή του, αλλά και την ένταξή του στο επόμενο κοινωνικό σύστημα μετά την οικογένεια, το σχολείο. Η καθημερινή αλληλεπίδραση των νηπίων μεταξύ τους, αλλά και οι δραστηριότητες που πλαισιώνουν το ημερήσιο πρόγραμμα του παιδικού σταθμού βοηθούν το παιδί να αναπτύξει χρήσιμες κοινωνικές δεξιότητες, όπως το να συνεργάζεται, να μοιράζεται, να περιμένει τη σειρά του (σε αντίθεση με την ανυπομονησία που μπορεί να το διακρίνει στο σπίτι), να υπακούει στους κανόνες της ομάδας. Παράλληλα η λεκτική, γνωστική και νοητική ανάπτυξη σημειώνουν μεγάλη πρόοδο, γεγονός που οφείλεται στα ερεθίσματα που λαμβάνει το παιδί στο χώρο του σχολείου.

Η έναρξη της σχολικής ζωής του νηπίου αποτελεί πηγή άγχους για πολλούς γονείς, κυρίως για αυτούς που πρώτη φορά θα ζήσουν την εμπειρία αυτή. Σκέψεις όπως «πώς θ’ αποχωριστώ το αγγελούδι μου», «θα του/της αρέσει το σχολείο;», «τι θα κάνω, αν δε θέλει να πηγαίνει;» ταλανίζουν πολλούς γονείς. Ηρεμήστε! Η ένταξη του παιδιού στον παιδικό σταθμό αποτελεί ουσιαστικά τον πρώτο (αν δεν έχουν προηγηθεί σημαντικοί και αναγκαίοι αποχωρισμοί στο παρελθόν) αποχωρισμό του παιδιού από την οικογενειακή εστία` από τη μητρική αγκαλιά και την ασφάλεια του σπιτιού. Το παιδί καλείται να μεταβεί από την πλήρη εξάρτηση από τους γονείς (και όσων βοηθούν στο μεγάλωμα του παιδιού) στην ημερήσια φροντίδα από ξένους. Είναι απόλυτα φυσιολογικό, αν αρχικά προβάλλει αντιστάσεις σε αυτή την αλλαγή.

Πώς όμως μπορεί να επιτευχθεί μια καλή προσαρμογή;

• Ενθαρρύνετε από νωρίς την ανεξαρτησία του παιδιού σας. Δίνετε ευκαιρίες να γνωρίζει και να συναναστρέφεται άλλα παιδιά, να περνάει χρόνο με συγγενείς ή φίλους, με τους οποίους είναι εξοικειωμένο, χωρίς να είστε παρόντες, ακόμα και να μένει κάποια βράδια μαζί τους, αν είναι εφικτό. Μαθαίνει με αυτόν τον τρόπο να ανέχεται μικρά διαστήματα μακριά από εσάς, γεγονός που θα κάνει πιο ομαλή την συστηματική απομάκρυνση από το σπίτι, που αναγκαστικά επιβάλλει ο παιδικός σταθμός.
• Αν ως γονείς έχετε έντονο άγχος σχετικά με την έναρξη της σχολικής ζωής του μικρού σας, προσπαθήστε να χαλαρώσετε και να μη μεταδώσετε αυτή σας την ανησυχία και στο παιδί. Πρόκειται για μια φυσιολογική μετάβαση του παιδιού σας από τον κόσμο της οικογένειας στον κόσμο του σχολείου. Δεν χρειάζεται άγχος, αλλά καλή προετοιμασία του παιδιού.
• Αρχίστε να μιλάτε στο παιδί σας για το σχολείο από νωρίς. Μην το αφήσετε την τελευταία στιγμή. Το παιδί χρειάζεται να συμβιβαστεί πρώτα με την ιδέα ότι από το πρωί έως το μεσημέρι θα βρίσκεται μακριά από το σπίτι και τους γονείς του. Παρουσιάστε το σχολείο ως έναν χώρο ευχάριστο, με πολλά παιχνίδια, όπου θα έχει τη δυνατότητα να παίζει με άλλα παιδιά (μην ξεχνάτε ότι τα παιδιά αυτής της ηλικίας αρέσκονται να περνούν χρόνο με συνομηλίκους) και όπου φυσικά θα υπάρχουν καλές κυρίες να το φροντίζουν. Είναι σημαντικό να δείχνετε ενθουσιασμένοι με την ιδέα του σχολείου και να το συνδέετε με θετικούς προσδιορισμούς, όπως «αφού θα πηγαίνεις σχολείο, είσαι μεγάλος,-η τώρα!».
• Είναι καλό να κάνετε κάποιες επισκέψεις με το παιδί σας στον παιδικό σταθμό, χωρίς να δοκιμάσετε να το αφήσετε, ώστε να εξοικειωθεί με το χώρο. Είναι βοηθητικό να εξηγήσει κάποιος πώς περνούν τα παιδιά την ημέρα τους εκεί και τι δραστηριότητες κάνουν. Έτσι όταν έρθει η στιγμή να ξεκινήσει, ξέρει ακριβώς πού πηγαίνει και τι να περιμένει. Ο φόβος για το άγνωστο είναι μια πολύ συχνή αιτία της αντίστασης που συναντούν οι γονείς. Φροντίστε με τα λόγια και τις πράξεις σας να αμβλυνθεί.
• Επίσης, μπορείτε να παρουσιάστε στο παιδί σας πρότυπα λίγο μεγαλύτερων παιδιών από το οικογενειακό και φιλικό σας περιβάλλον, π.χ. μεγαλύτερα αδέλφια ή ξαδέλφια, που πηγαίνουν σχολείο χωρίς να εκδηλώνουν οποιαδήποτε άρνηση (προσοχή όμως μην το παρακάνετε με υπερβολικές προσδοκίες από το δικό σας παιδί).
• Αν ξεκινήσει το σχολείο και δείχνει σημάδια άρνησης συζητήστε μαζί του τους φόβους του ή οτιδήποτε άλλο το εμποδίζει στην προσαρμογή του. Επιτρέψτε του να σας μιλήσει, χωρίς να ασκείτε οποιαδήποτε κριτική. Θέματα που για εσάς φαίνονται απλά, φαντάζουν τεράστια μέσα στο παιδικό μυαλό του μικρού ή της μικρή σας.

Αν το παιδί θα ενταχθεί ομαλά στον μικρόκοσμο του παιδικού σταθμού εξαρτάται από την ιδιοσυγκρασία του, την προετοιμασία που έχει δεχτεί, την αντίληψη των γονέων για το σχολείο, τα πρότυπα που έχει, την ευχαρίστηση ή μη που του προκαλούν οι νέες εμπειρίες. Μεγαλύτερη άρνηση εμφανίζουν παιδιά με υπερπροστατευτικούς γονείς, πρωτότοκα ή παιδιά που τυγχάνει να αποκτούν αδερφάκι το διάστημα λίγο πριν ή μετά την ένταξή του σε παιδικό σταθμό.

Ευτυχώς τα περισσότερα νήπια προσαρμόζονται εύκολα στο σύστημα σχολείο ή περνούν παροδικά μόνο προβλήματα προσαρμογής επιτυγχάνοντας τελικά να ενσωματωθούν στην μικρή κοινότητα του παιδικού σταθμού. Κάποια άλλα όμως αντιμετωπίζουν δυσκολίες προσαρμογής, που δεν ξεπερνιούνται με το χρόνο. Σε τέτοιες περιπτώσεις η αξιολόγηση από ειδικό κρίνεται αναγκαία.