Επιστολή διαμαρτυρίας για τον κίνδυνο καταστροφής αρχαιοτήτων στο ορυχείο ΔΕΗ Αμυνταίου

Η δρομολόγηση συγκεκριμένων ενεργειών από τη ΔΕΗ ΑΕ σχετικά με την επέκταση του Λιγνιτωρυχείου Αμυνταίου σε άμεση χωρική σχέση με τους προϊστορικούς οικισμούς Ανάργυροι ΙΧb και Ανάργυροι ΧΙ, μας αναγκάζουν να παρέμβουμε,

προκειμένου να δημοσιοποιήσουμε την υφιστάμενη κατάσταση στο χώρο εργασίας μας και τους πιθανούς κινδύνους από την υλοποίηση των σχεδιασμών της ΔΕΗ ΑΕ.

Εμείς οι συμβασιούχοι αρχαιολόγοι στις σωστικές ανασκαφές στην περιοχή του Λιγνιτωρυχείου Αμυνταίου έχουμε πετύχει εδώ και δύο περίπου χρόνια να επιτελέσουμε με τον αποτελεσματικότερο δυνατό τρόπο το επιστημονικό έργο διάσωσης σημαντικών αρχαιοτήτων υπό τη συνεχή πίεση από την πλευρά της ΔΕΗ ΑΕ. Στο πλαίσιο αυτό, ολοκληρώθηκαν οι σωστικές ανασκαφικές εργασίες στον προϊστορικό οικισμό Ανάργυροι ΧΙ και ξεκίνησαν οι εργασίες στον παρακείμενο νεολιθικό οικισμό Ανάργυροι ΙΧb.

Ως επιστημονικό προσωπικό υπό την εποπτεία της ΚΘ’ ΕΠΚΑ είχαμε το τελευταίο διάστημα την ευθύνη της αποκάλυψης και διάσωσης ιδιαίτερα σημαντικών ανασκαφικών συνόλων από τους προϊστορικούς οικισμούς τους οποίους διερευνούμε. Μολονότι έχουμε πλήρη συναίσθηση της αρχαιολογικής σημασίας καθενός ευρήματος ξεχωριστά, οφείλουμε να σταθούμε στην αποκάλυψη ενός ξύλινου πασσαλόπηκτου διαδρόμου - μέχρι σήμερα έχει αποκαλυφθεί σε μήκος περίπου 75 μ. - ο οποίος χρονολογείται στη Νεότερη Νεολιθική και συνδέει του οικισμούς Ανάργυροι ΧΙ και Ανάργυροι IXb. Η εκπληκτική διατήρηση των 620 ξύλινων πασσάλων που αποτελούν τα κύρια δομικά στοιχεία της κατασκευής και η συνολική ανασκαφική του εικόνα συνιστούν ένα πραγματικά μοναδικό ανασκαφικό σύνολο, με τα πλησιέστερα ανασκαφικά παράλληλα να απαντώνται στους προϊστορικούς λιμναίους οικισμούς της Κεντρικής Ευρώπης.

Δυστυχώς, όμως, η σχεδιαζόμενη από τη ΔΕΗ ΑΕ επέκταση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων σε απόσταση μόλις 30 μ. από το μοναδικό αυτό στον Ελλαδικό χώρο ανασκαφικό σύνολο θέτει σε άμεσο κίνδυνο το εύρημα, αφού υπάρχει σοβαρός κίνδυνος κατάρρευσης του πρανούς του ορυχείου λόγω της σαθρότητας των φυσικών επιχώσεων κάτω από τα αρχαιολογικά στρώματα στο συγκεκριμένο σημείο. Παράλληλα, η προσέγγιση των εκσκαφικών μηχανημάτων της ΔΕΗ ΑΕ σε απόσταση μόλις 30 μ. από τον υπό διερεύνηση νεολιθικό οικισμό Ανάργυγοι ΙΧb, απειλεί με κατάρρευση μέσα στο ορυχείο μέρους ή και ολόκληρου του οικισμού. Θα θέλαμε, επίσης, να εκφράσουμε τον προβληματισμό μας για την επιμονή από την πλευρά της ΔΕΗ ΑΕ για έργα αποστράγγισης των ομβρίων υδάτων από το χώρο της ανασκαφής προς παρακείμενο σημείο στο οποίο υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο περαιτέρω διάβρωσης των ήδη σαθρών επιχώσεων, με πιθανό αποτέλεσμα την κατάρρευση του πρανούς και σε εκείνο το σημείο.

Πέρα από την αυτονόητη ανησυχία όλων μας για την ασφάλεια ενός εργοταξίου 700 εργαζομένων από την ένταση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων σε τόσο κοντινή απόσταση, θέλουμε με την επιστολή αυτή να εκφράσουμε τον προβληματισμό και την αγωνία μας για την τύχη σημαντικών αρχαιοτήτων, για την αποκάλυψη και διάσωση των οποίων έχουμε - υπό την εποπτεία της ΚΘ’ ΕΠΚΑ - την ευθύνη ως συμβασιούχοι αρχαιολόγοι.

Θεωρούμε πως η συνέχιση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων χωρίς την τήρηση μιας ικανής απόστασης ασφαλείας από το νεολιθικό πασσαλόπηκτο διάδρομο και το νεολιθικό οικισμό Ανάργυροι ΙΧb, η οποία επιβάλλεται λόγω της σαθρότητας των παρακείμενων φυσικών επιχώσεων, δεν θα πρέπει σε καμιά περίπτωση να επιτραπεί, χωρίς να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ασφαλή και απρόσκοπτη συνέχιση των σωστικών ανασκαφικών εργασιών.

Τονίζουμε με έμφαση πως η σωστική ανασκαφή του οικισμού Ανάργυροι ΙΧb αποτελεί την πρώτη και μοναδική μέχρι σήμερα ευκαιρία για πλήρη αποκάλυψη ενός λιμναίου νεολιθικού οικισμού, στα βαθύτερα στρώματα του οποίου - με βάση τις δοκιμαστικές τομές - διατηρούνται σε εξαιρετική κατάσταση τα ξύλινα δομικά στοιχεία των νεολιθικών κατασκευών, καθώς και πλήθος κινητών ευρημάτων.   

Εμείς οι ενενήντα δύο (92) συμβασιούχοι αρχαιολόγοι στην περιοχή του Λιγνιτωρυχείου Αμυνταίου συνυπογράφουμε με αγωνία όλα τα παραπάνω και καλούμε τις αρμόδιες υπηρεσίες και τα όργανα του Υπουργείου Πολιτισμού να μην επιτρέψουν η μοναδική αυτή ευκαιρία να χαθεί και να λάβουν άμεσα όλες εκείνες τις αποφάσεις που απαιτούνται για να διασωθούν από την καταστροφή οι σημαντικές αυτές αρχαιότητες.

Συμβασιούχοι αρχαιολόγοι

Ανασκαφής Αναργύρων ΙΧb - ΧΙΙΙα